Pradziejowe wieże północy: brochs i epoka żelaza w Szkocji

Autor: Cezary Namirski

Rok wydania: 2025

Liczba stron: 406

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,0 cm x 23,0 cm 

Jednym z najbardziej fascynujących okresów w dziejach Szkocji jest epoka żelaza, w atlantyckiej części północnej Brytanii datowana na lata 700 p.n.e. – 800 n.e. Ówczesne kultury rozwijały się na peryferyjnie położonym obszarze Europy i ukształtowały unikalne formy kultury materialnej oraz architektury. Najbardziej rozpoznawalnym typem zabytku szkockiej epoki żelaza są tzw. brochs – koliste kamienne wieże licznie występujące głównie na Hebrydach, Orkadach, Szetlandach oraz w hrabstwach Caithness i Sutherland. Te monumentalne budowle osiągały nawet 15 metrów wysokości, będąc jednym z charakterystycznych elementów krajobrazu północnej Brytanii na przełomie er. Wiele z nich było zamieszkanych, gdy w I w. n.e. na tereny obecnej Szkocji wkroczyły rzymskie wojska pod dowództwem Gnejusza Juliusza Agrykoli. Już w XVIII w. pradziejowe wieże przyciągały uwagę przemierzających Szkocję podróżnych, zaś w XIX w. stały się przedmiotem prac wykopaliskowych. Niewiele brochs przetrwało do naszych czasów w dobrym stanie, a ich chronologia i funkcje wciąż kryją przed badaczami wiele zagadek, jednak masywne kamienne budowle epoki żelaza są jednymi z najcenniejszych elementów dziedzictwa kulturowego Szkocji. Niniejsza książka jest pierwszym w języku polskim opracowaniem, które stanowi kompleksową syntezę zagadnienia brochs oraz próbę przedstawienia epoki, w której powstały te unikalne obiekty. 

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp  /9
1. Geografi a Szkocji  /13
2. Historia badań nad brochs  /17
3. Epoka żelaza w Szkocji (ok. 700 p.n.e. – 800 n.e.) – zarys  /25
3.1. Wczesna epoka żelaza (ok. 700–300 p.n.e.)  /26
3.2. Środkowa epoka żelaza (ok. 300 p.n.e. – 550 n.e.)  /32
3.3. Późna epoka żelaza (ok. 550–800 n.e.)  /52
4. Geneza i chronologia brochs  /59
5. Architektura brochs  /73
5.1. Wymiary  /73
5.2. Przestrzenie w murach  /75
5.3. Piętra i zadaszenia  /80
5.4. Wejścia  /82
5.5. Studnie  /82
5.6. Budowle towarzyszące  /84
5.7. Wznoszenie brochs  /85
6. Funkcje brochs  /89
7. Brochs w późniejszych okresach  /95
8. Inne formy monumentalnej architektury epoki żelaza w Szkocji  /101
8.1. Forty (hillforts)  /101
8.2. Duns  /110
8.3. Domy kołowe (wheelhouses)  /116
8.4. Souterrains  /118
9. Katalog wybranych brochs  /123
9.1. Szetlandy  /123
9.2. Orkady  /146
9.3. Caithness i Sutherland  /169
9.4. Wyspy Lewis i Harris (Hebrydy Zewnętrzne)  /219
9.5. Wyspa Great Bernera (Hebrydy Zewnętrzne)  /228
9.6. Wyspa North Uist (Hebrydy Zewnętrzne)  /230
9.7. Wyspa South Uist (Hebrydy Zewnętrzne)  /233
9.8. Wyspy Barra, Vatersay i Pabbay (Hebrydy Zewnętrzne)  /236
9.9. Wyspa Skye (Hebrydy Wewnętrzne)  /244
9.10. Wyspa Raasay (Hebrydy Wewnętrzne)  /273
9.11. Wyspa Tiree (Hebrydy Wewnętrzne)  /275
9.12. Wyspa Mull (Hebrydy Wewnętrzne)  /281
9.13. Wyspa Lismore (Hebrydy Wewnętrzne)  /286
9.14. Wyspa Jura (Hebrydy Wewnętrzne)  /289
9.15. Wyspa Islay (Hebrydy Wewnętrzne)  /290
9.16. Ross and Cromarty (część lądowa)  /290
9.17. Invernesshire (część lądowa)  /295
9.18. Angus  /301
9.19. Stirlingshire i Falkirk  /304
9.20. Fife  /312
9.21. Galloway /314
9.22. South Lanarkshire  /318
9.23. Scottish Borders  /318
Prehistoric Towers of the North: Brochs and the Scottish Iron Age (summary)  /325
Bibliografia  /331
Wykaz ilustracji i map  /349
Fotografie  /361