Późnośredniowieczne osadnictwo wiejskie na Dolnym Śląsku w świetle badań archeologicznych

Autor: Krzysztof Fokt

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 519

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami, brzegi stron przykurzone

Recenzowana praca stanowi archeologiczną monografię osadnictwa wiejskiego na Dolnym Śląsku. problematyka, z jaką zmierzył się autor opracowania, dotychczas była marginalnie traktowana w polskim piśmiennictwie archeologicznym. Praca Krzysztofa Fokta może [...] wypełnić dotkliwą lukę w polskojęzycznym piśmiennictwie archeologicznym oraz - czego nie waham się twierdzić po lekturze nadesłanego mi tekstu - także historycznym

 (z recenzji wydawniczej prof. Krzysztofa Jaworskiego)

Spis treści:

Przedmowa  /11

I. Wprowadzenie  /13 

I.1. Wstęp. O konieczności studiów archeologicznych nad wsią późnośredniowieczną na Śląsku  /13 

I.2. Zakres merytoryczny opracowania /15 

I.3. Zakres terytorialny i chronologiczny  /18 

I.4. Zakres kwerendy  /20 

I.5. Cele i układ książki  /22

II. Osadnictwo wiejskie XIII-XVI w. jako problem badawczy archeologii  /25

II.1. Główne tendencje w archeologii późnośredniowiecznych osad wiejskich. Zarys dziejów badań, ich uwarunkowania i metody  /25

II.1.a. Archeologia średniowiecznych wsi opuszczonych  /26

II. 1.b. Średniowieczne osadnictwo wiejskie jako przedmiot badań ratowniczych  /34

II.1.c. Regionalne studia archeologiczno-osadnicze  /40

II.2.Wkład badań archeologicznych do studiów nad wsią średniowieczną  /44

II.2.a. Archeologia o przemianach form osadnictwa wiejskiego  /45

II.2.b. Wkład archeologii do badań nad budownictwem wiejskim  /52

II.2.c. Gospodarka osad wiejskich w świetle badań archeologicznych  /59

II.2.d. Struktura społeczeństwa wiejskiego w świetle badań archeologicznych  /66

III. Dotychczasowy dorobek badań archeologicznych późnośredniowiecznego osadnictwa wiejskiego na Dolnym Śląsku  /71 

III.1. Dzieje i uwarunkowania dotychczasowych badań  /71

III.1.a. Okres I: do 1944 r.  /71

III.1.b. Okres 2: 1945-1990 r.  /76

III.1.c. Okres współczesny: od 1991 roku   /80 

III.2. Problem wsi zanikłych w XIII-XVI w. Dorobek i perspektywy badań archeologicznych  /84

III.3. Podstawy datowania reliktów późnośredniowiecznego osadnictwa wiejskiego  /89

III.4. Stan badań wykopaliskowych i wartość poznawcza ich wyników: próba podsumowania  /94

III.4.a. Próba ogólnej oceny stanu badań według jednolitych kryteriów  /94

III.4.b. Terytorialne zróżnicowanie stanu badań  /103

III.4.c. Wnioski

IV. Zróżnicowanie funkcjonalne obiektów archeologicznych jako podstawa interpretacji wyników badań  /111

IV.1. Uwagi wstępne  /111

IV.2. Podstawy i metody interpretacji funkcjonalnej obiektów archeologicznych odkrytych na stanowiskach XIII-wiecznych o inwentarzu typowym dla wczesnego średniowiecza

IV.3. Podstawy i metody interpretacji funkcjonalnej obiektów archeologicznych odkrytych na stanowiskach związanych z osadnictwem wiejskim o inwentarzu typowym dla późnego średniowiecza  /114

V. Wiejskie budynki mieszkalne i gospodarcze w świetle badań archeologicznych  /129

V.1. Techniki wznoszenia budynków  /129

V.2. Budynki mieszkalne  /143

V.3. Budynki gospodarcze  /155

V.4. Wnętrza budynków: wykończenie i wyposażenie  /165

VI. Infrastruktura techniczna związana z osadnictwem wiejskim  /171

VI.1. Infrastruktura drożna  /171

VI.2. Infrastruktura służąca zaopatrzeniu w wodę  /180

VI.3. Obiekty i urządzenia służące do przemiału zboża  /188

VII. Wiejska gospodarka żywnościowa w świetle archeologii  /195

VII.1. Archeologiczne ślady pozyskiwania żywności   /195

VII.1.a. Rolnictwo  /196

VII.1.b. Hodowla zwierząt  /202

VII.1.c. Inne gałęzie gospodarki żywnościowej  /211

VII.2. Gospodarka rolno-hodowlana a środowisko przyrodnicze  /215

VII.3. Przechowywanie żywności: obiekty zasobowe  /222

VII.4. Obróbka termiczna żywności  /226

VII.5. Depozycja odpadów  /227

VIII. Archeologiczne ślady wiejskiego rękodzieła i rzemiosła  /233

VIII.1. Archeologiczne świadectwa termicznego przetwórstwa drewna  /233

VIII.2. Archeologiczne pozostałości wytopu i obróbki metali  /238

VIII.3. Ślady wiejskiego garncarstwa  /244

IX. Organizacja wiejskiej przestrzeni osadniczej w świetle archeologii  /247

IX.1. Przełom w organizacji przestrzennej osadnictwa wiejskiego i problem jego uchwytności metodami archeologii  /247

IX.2. Ślady późnośredniowiecznego rozmierzenia gruntów i kwestia jego trwałości  /249

IX.3. Osiedla wiejskie i ich przemiany  /258

IX.4. Gospodarstwa kmiece i folwarczne  /264

X. Podsumowanie  /275

XI. Katalog stanowisk  /281

XI.1. Wstęp  /281

XI.2. Katalog  .286

Bibliografia  /447

Indeks osobowy  /491

Indeks geograficzny  /499

Summary  /517