Poznańskie Winiary 1939-1945. Losy winiarczyków

Autorki: Zofia Leitgeber, Katarzyna Stelmachowska

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 445

Okładka: twarda

Format: 20,00 cm x 26,5 cm

Książka to zapis doświadczeń mieszkańców poznańskich Winiar od lata 1939 roku do wkroczenia czerwonoarmistów do miasta w roku 1945. Opowieść o sąsiedzkiej solidarności, odwadze i przetrwaniu spleciona jest z rodzinnych historii i relacji świadków, rzetelnej kwerendy źródeł i bogatej ikonografii pochodzącej w większości z prywatnych zbiorów. Autorki, odsłaniając kolejne aspekty ówczesnej codzienności: początkowy chaos, konspirację – także harcerską, sport, edukację, przesiedlenia, eksmisje, pracę przymusową, niedobory rynkowe i kościół, rekonstruują wojenne losy dzielnicy i żyjących tam ludzi.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Przedmowa    /11

Wprowadzenie    /13

Zarys historii poznańskich Winiar    /15

Winiary – kuźnia patriotyzmu    /21

Przedwojenne Winiary w obiektywie Edmunda Mańczaka   /24

Rozdział I

W przeddzień wybuchu wojny. Lato 1939   /31

Rozdział II

Pierwsze tygodnie wojny   /43

Rozdział III

Działalność konspiracyjna. Bohaterowie walczącego podziemia    /73

Wojskowa Organizacja Ziem Zachodnich    /76

Narodowa Organizacja Bojowa (i inne bliżej nieokreślone)    /99

Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa. Czesława Milian    /116

Rozdział IV

Konspiracyjna działalność winiarskich harcerzy    /121

Rozdział V

Konspiracyjny sport i szkolenia harcerzy    /139

Sytuacja sportowa w okupacyjnym Poznaniu    /139

Sport młodych winiarczyków w przededniu wojny    /142

Konspiracyjne życie sportowe na Winiarach    /146

Tajne ćwiczenia i zdobywanie sprawności przez winiarskich harcerzy    /155

Początki życia sportowego po zakończeniu drugiej wojny światowej /157

Sport to sposób na życie   /160

Rozdział VI

Przymusowe przesiedlenia. Losy Winiarczyków w Generalnym Gubernatorstwie   /167

Rodzina Mańczaków z ulicy św. Leonarda 14    /169

Rodziny Bajerleinów z ulicy Włościańskiej 2 i Kędziorów z ulicy Winiarskiej 42    /180

Rodzina Gąsiorowskich z ulicy Szydłowskiej 13    /182

Wojenny szlak. Fragmenty wspomnień Adama Gąsiorowskiego (1914–1973)   /184

Rodzina Pokrywków z ulicy św. Leonarda 2   /186

Rodzina Skibińskich i Pokrywków z ulicy św. Leonarda 15    /188

Rodzina Trittów z ulicy Obornickiej 206    /190

Rodzina Bajerleinów z ulicy Obornickiej 122    /192

Rodzina Szajów z ulicy św. Stanisława 26   /192

Rozdział VII

Eksmisje mieszkańców Winiar 195

Rozdział VIII

Wyzysk Polaków metodą pracy niewolniczej na rzecz Trzeciej Rzeszy. Przymusowe roboty w Niemczech   /205

Rozdział IX

Szkoły na Winiarach. Losy nauczycieli szkół winiarskich    /231

Rozdział X

Dzień, jak co dzień. Migawki z życia winiarskich rodzin w latach 1939–1945   /247

Rozdział XI

Losy winiarczyków    /277

Wojenne perypetie rodzin Gierszal i Szelągowicz    /277

„Cichociemny”. Kapitan Hieronim Łagoda vel Kiercul, ps. Lak, Kil    /282

Stanisław Mazur. Historia komisarza Straży Granicznej i jego rodziny    /283

Stanisław Piechowiak „Wędrowiec”    /287

Lech Sowiński. Komendant placówki Armii Krajowej na Podkarpaciu    /290

Antoni Stachowski i jego rodzina   /296

Gertruda Wróblewicz i jej rodzina    /302

Ucieczka z Polski Wspomnienia Janusza Wróblewicza (ur. 1937 r.)    /308

Rozdział XII

Kościół pw. św. Stanisława Kostki i konspiracyjne duszpasterstwo   /313

Okupacyjne losy księży z przedwojennych Winiar    /315

Losy księży z wojennych Winiar    /317

Pierwsze dni okupacji. Biskup Walenty Dymek. Księża i katolicy niemieccy   /319

Najważniejsze decyzje okupantów wobec poznańskich parafii, kościołów i księży    /321

Konspiracyjne życie religijne polskich katolików w Poznaniu   /323

Okupacyjne życie religijne na Winiarach do czasu zamknięcia kościoła   /329

Duszpasterstwo na Winiarach po zamknięciu kościoła. Ksiądz Józef Szymkowiak    /349

Okupacyjne losy winiarskich Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej z ulicy Obornickiej    /353

Okupacyjne losy winiarskich Sióstr Maryi Niepokalanej z ulicy Rejtana    /358

Zniszczenia kościoła. Odbudowa świątyni i życia religijnego   /361

Rozdział XIII

Ostatnie dni wojny    /371

Aneks    /391

Winiary – granice i podstawowa statystyka   /391

Spis niemieckich nazw ulic na Winiarach    /400

Mieszkańcy Winiar – ofiary wojny i okupacji 1939–1945    /402

Mieszkańcy Winiar wysiedleni do Generalnego Gubernatorstwa    /407

Kapłani pracujący na Winiarach w momencie wybuchu wojny. Informacje biograficzne   /412

Siostry Pasterki od Opatrzności Bożej, wysiedlone z domu macierzystego na Winiarach do obozów pracy    /415

Podstawowe informacje na temat kilku zabytków ruchomych parafii św. Stanisława Kostki, ocalałych z czasów okupacji   /421

Bibliografia   /424

Indeks nazwisk /426