Powstanie Spartakusa 73-71 p.n.e

Autor: Paweł Rochala

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 408

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

W starożytności niewolnictwo traktowano jako coś zwyczajnego. Rzymianie lubiący przekuwać życie w normy prawne nadawali niewolnikom status przedmiotów: „narzędzi mówiących”, które nie powinny mieć żadnych przewag nad ludźmi. Powstanie Spartakusa okazało się prawdziwym wstrząsem – „mówiące narzędzia” długi czas zwyciężały. Wreszcie zaangażowano do walki z nimi siły jak przeciw największym potęgom zewnętrznym, Kartaginie czy Macedonii, a i tak pokonanie buntowników przyszło z wielkim trudem. Paweł Rochala w przyjazny poznawczo sposób przenosi czytelnika do schyłkowej republiki rzymskiej, ukazując narastający w niej kryzys społeczny i polityczny. Choroba ustrojowa trapiąca Rzym dawała różne objawy takie jak dotkliwe klęski w walce z wrogami zewnętrznymi, bunty italskich ludów sprzymierzonych czy okrutne wojny domowe. W chwilach słabości państwa wybuchały również powstania niewolników, omówione na łamach książki we właściwych im kontekstach. Szczegółowo poznajemy największe z nich, którego etapy wyznaczają pola krwawych bitew. Dopełniają je obrazy skrajnej pychy i pogardy, bezwzględnych kalkulacji politycznych, naiwnej lekkomyślności, ale i heroizmu czy poczucia obowiązku. Autor, nie stroniąc od anegdot i ciekawostek, wykorzystał cały dostępny materiał źródłowy, w tym rzadką w militariach literaturę piękną i poezję z epoki. Posłużył się też kilkudziesięcioma dziełami wybitnych historyków i archeologów naszych czasów, a opisywane miejsca widział na własne oczy. Stworzył przejmującą historię z nieodpartą refleksją, że w XXI wieku niedaleko jesteśmy mentalnie od starożytnych Rzymian, bo nie dość, że niewolnictwo nadal się zdarza w różnych formach nawet w Europie, to żądanie „chleba i igrzysk” wcale nie jest nam obce.

Spis treści:

 Wstęp  /13

Rozdział I „Tanie jak Sardyńczycy”. Przemysł niewolniczy w Italii u schyłku republiki/ 18

Wielkie zwycięstwa, wielkie podboje/20

Żywe zdobycze podbojów/25

Niewola za długi w prowincjach rzymskich i krajach sprzymierzonych /27

Działalność piratów/30

Handel zagraniczny/31

Hodowla /31

Rodzaje niewolników /33

Familia rustica / 33

Familia urbana /39

Wyzwoleńcy/41

Kryzys obywatelski Rzymian spowodowany niewolnictwem /44

Rozdział II Familia gladiatoria /49

Rozrywki Rzymian /49

Rodzaje gladiatorów /52

Szkoły gladiatorów /55

Rytuał śmierci /59

Rozdział III Bunty niewolników w złotym wieku republiki /64

Bunt w Etrurii - 195 rok /64 Bunt niewolników w Apulii - 185 rok /65

Pierwsze powstanie sycylijskie - lata 138-132 /68

Powstanie Arystonikosa w Azji Mniejszej - lata 132-129 / 78

Bunty niewolników związane z wojnami Rzymian z Cymbrami i Teutonami Drugie powstanie sycylijskie /79

Bunt Wettiusza /80

Wydarzenia sycylijskie - lata 104-101 /83

Rozdział IV Sytuacja w Imperium Romanum od drugiego powstania sycylijskiego do powstania Spartakusa /94

Italia - mozaika językowa /94 Wojna sprzymierzeńcza (Marsicum bellum), 91-88 r. /98

Początek pierwszej wojny z Mitrydatesem, 89 r. /103

Wojna domowa w Italii, 88-86 r. /109

Działania szczęściarza Sulli, lata 87-84 /116

Druga odsłona wojny domowej w Italii, lata 83-82 /120

Dyktator Sulla, lata 82-79 /123 Druga wojna z Mitrydatesem (82-81 r.) i przeniesienie wojny domowej do Hiszpanii /125

Sertoriusz w Hiszpanii /127

Początek trzeciej wojny z Mitrydatesem, rok 74 / 128

Podsumowanie w kontekście niewolniczym /132

Rozdział V Początek powstania Spartakusa. Wojna rozbójnicza /136

Spartakus a Rzymianie / 136

Spartakus w Kapui /141

Spisek gladiatorów /144

Rozbójnicze gniazdo na Wezuwiuszu /150

Kłopoty kampańskich władz lokalnych /154

Kłopoty rzymskich władz centralnych / 158

Mały kłopot pretora Klaudiusza Glabera /160

Duże kłopoty pretora Waryniusza /167

Bezradność pretora Waryniusza /174

Kłopoty miast kampańskich /183

Rozdział VI Wielkie plany Spartakusa /186

Marsz powstańców na po³udnie przez Lukanię /189

Organizacja armii niewolniczej /195

Uzbrojenie armii niewolniczej / 198

Wygląd zbiegłych niewolników /206

Szkolenie /209

Taktyka walki /213

Plany niewolników / 215

Rozdział VII Zamiary Rzymian / 218

Armia konsularna po wojnach ze sprzymierzeńcami / 222

Organizacja legionu /226

Ubiór i uzbrojenie armii rzymskiej /232

Ekwipunek obozowy /242

Plany konsulów /245

Liczba żołnierzy zaangażowana w wojnie przeciw niewolnikom w czasie działania konsulów /247

Rozdział VIII Długi marsz na północ - wojna heroiczna /249

Consentia /249

Metapontum /250 Przemarsz przez Apuliię /258

Góra Garganus /61

Bitwa Rzymian z Germanami i Gallami pod górą Garganus - hipoteza /266

Bitwa wojsk konsula Korneliusza Lentulusa z siłami Spartakusa /270

Bitwa wojsk Spartakusa z wojskami konsula Gelliusza i pretora Arriusza / 274

Igrzyska pogrzebowe ku czci Kriksusa /276

Bitwa w Picenum z połączonymi siłami konsulów /281

Bitwa pod Mutiną /286

Gwałtowna zmiana planów /292 Rozdział IX Długi marsz w stronę Sycylii. Wojna o przetrwanie /299

Bogacz Krassus / 302 Krassusa plan na pokonanie Spartakusa /308

Bitwa w Picenum i decymacja oddziałów rzymskich / 315

Pierwsze porażki powstańców / 319

Rów Krassusa / 323

Między Scyllą a Charybdą /326

Wojna pozycyjna z Krassusem /341

Przełamanie wału Krassusa /347

Rozdział X Upadek powstania. Wojna beznadziejna / 350

Tuż po wyjściu wojsk Spartakusa z pułapki /352 Zniszczenie oddziału Gallów i Germanów (około lutego 71 r.) /353

Klęska rzymskiego pościgu /359

Ostatnia bitwa Spartakusa (około marca 71 roku) - hipoteza /363

Via dolorosa. O dobijaniu powstania, czyli o tym, że każdy sukces ma wielu ojców /375

Rozdział XI Co się stało z pozostałymi uczestnikami wydarzeń? /381

Krassus i Pompejusz / 381 Werres /383 Piraci / 384 Mitrydates /386

I znów Krassus i Pompejusz, i jeszcze ktoś /388

Niewolnicy /390

Rozdział XII Czym jest niewolnictwo? /396