Pomoc Żydom i ich ratowanie podczas Zagłady na terenie przedwojennego województwa pomorskiego

Autorka: Kinga Czechowska

Rok wydania: 2025

Liczba stron: 280

Okładka: twarda

Format: 14,0 cm x 20,5 cm

Publikacja w ramach Centralnego Projektu Badawczego IPN: „Dzieje Żydów w Polsce i stosunki polsko-żydowskie w latach 1917-1990”. Seria: „Pomoc Żydom na Ziemiach Polskich podczas Okupacji Niemieckiej”.

Niniejsza monografia jest czwartym tomem w serii „Pomoc Żydom na Ziemiach Polskich podczas Okupacji Niemieckiej” powstającej w ramach Centralnego Projektu Badawczego IPN „Dzieje Żydów w Polsce i stosunki polsko-żydowskie w latach 1917–1990”. Prezentowane opracowanie ukazuje działania podejmowane w latach 1939–1945 przez mieszkańców przedwojennego województwa pomorskiego na rzecz ludności żydowskiej. Odsetek mniejszości żydowskiej w okresie międzywojennym był tu niewielki, a Niemcy już na początku okupacji ogłosili, że znaczna część tego terytorium została przez nich „oczyszczona z Żydów”. W monografii uwzględniono losy Żydów zarówno miejscowych, jak i europejskich, którzy trafili do KL Stutthof i jego licznych podobozów. Zbadano różne formy udzielanej im pomocy, starając się możliwie szeroko ukazać jej kontekst i uwarunkowania, motywacje przyświecające pomagającym oraz konsekwencje ich działań.

(opis wydawcy)

Spis treści: 

 Wstęp /9
I. Specyfika przedwojennego województwa pomorskiego w kontekście tematyki Zagłady  /21
II. Organizowanie ucieczek i pierwsze przypadki ukrywania Żydów: pomoc na początku niemieckiej okupacji  /41
III. Ratowanie Żydów przybywających na teren dawnego województwa pomorskiego w latach 1940–1944  /75
IV. Pomoc dla żydowskich więźniów KL Stutthof i jego podobozów /107
V. Doraźne i długofalowe formy pomocy Żydom podczas marszów śmierci z KL Stutthof i jego podobozów  /137
VI. Ratując dawnego sąsiada: pomoc motywowana więziami lokalnymi w innych częściach okupowanego kraju  /173
Zakończenie  /193
Aneks  /201
Lista odznaczonych medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata ratujących Żydów z obszaru przedwojennego województwapomorskiego według daty odznaczenia /203
Świadectwa ocalałych Żydów na temat udzielonej im pomocy /205
Nr 1. 1962 – Wspomnienie Mordechaja Furmana poświęcone Józefowi Kolasińskiemu z księgi pamięci Rypina  /205
Nr 2. 1964 listopad 4, Hajfa (Izrael) – Relacja Mordechaja Furmana dla Yad Vashem w sprawie pomocy udzielonej przez Józefa Kolasińskiego  /207
Nr 3. 1964 listopad 4, Jerozolima (Izrael) – Relacja Cwiego Grunera dla Yad Vashem w sprawie pomocy udzielonej przez Józefa Kolasińskiego  /209
Nr 4. 1982 styczeń 10, Izrael – Relacja Dwory Szapiry z d. Karpel dla Yad Vashem w sprawie pomocy udzielonej przez Józefa i Helenę Malinowskich /211
Nr 5. 1985 styczeń 30, Izrael – Relacja Dwory Szapiry z d. Karpel dla Yad Vashem w sprawie pomocy udzielonej przez Józefa i Helenę Malinowskich /216
Nr 6. 1988 styczeń 8, Ramat Gan (Izrael) – Relacja Dawida Wajsmana dla Yad Vashem w sprawie pomocy udzielonej przez rodzinę Drabów /218
Nr 7. b.d., Ramat Gan (Izrael) – Relacja Jaakowa Żółtego dla Yad Vashem w sprawie pomocy udzielonej przez rodzinę Drabów  /221
Nr 8. 1989 październik 4, Hajfa (Izrael) – Relacja Reginy Motyl dla Yad Vashem w sprawie pomocy udzielonej przez rodziny rodzinę Kaczmarków  /223
Nr 9. 1989 listopad 7, Hajfa (Izrael) – Relacja Reginy Motyl dla Yad Vashem w sprawie pomocy udzielonej przez rodziny Matuszewskich i Kaczmarków  /225
Nr 10. b.d., Izrael – Relacja Fridy Bar Geva z d. Kronman dla Yad Vashem w sprawie pomocy udzielonej przez Walerię Jereczek /229
Nr 11. b.d., Izrael – Relacja Frumy Wajcman z d. Nemzer dla Yad Vashem w sprawie pomocy udzielonej przez Genowefę Zegel  /232
Abstract  /235
Wykaz skrótów  /241
Bibliografia  /245
Indeks osób  /259
Indeks nazw geograficznych  /271
Nota o autorce  /279