Pomniki publiczne i dyskurs zasługi w dobie wskrzeszonej Polski lat 1807-1830

Autor: Mikołaj Getka-Kenig

Rok wydania: 2017

Liczba stron:420

Okładka: miękka za skrzydełkami

Format: 15,5 cm x 24,5 cm

Seria: Ars vetus et nova, tom XLV

Uwagi - okładka lekko zabrudzona, brzegi stron także

Książka dotyczy pomników publicznych w Księstwie Warszawskim, Królestwie Polskim, Wolnym Mieście Krakowie i Wielkim Księstwie Poznańskim w latach 1807–1830, a więc w tych politycznych bytach na terenie dawnej Rzeczypospolitej, które na początku XIX wieku aspirowały do statusu „wskrzeszonej” Polski. Poddaje ona analizie ideologiczną wymowę pomnikowej komemoracji zasłużonych jednostek, będącej charakterystycznym zjawiskiem na tym obszarze w tym czasie. Pomniki publiczne promowały różne wizje osobowego ideału, na których określone grupy politycznego interesu chciały oprzeć „wskrzeszoną” wspólnotę narodową. Analiza pomników jako specyficznych obiektów artystycznych, uobecniających zagadnienie „wskrzeszonej” tożsamości Polaków w przestrzeni (a zatem i sferze) publicznej, unaocznia nam ścisłą zależność ich formy wizualno-przestrzennej od względów ideologicznych i potrzeby dostosowania propagandowego przekazu do spodziewanego odbiorcy. Niniejsza monografia pogłębia więc naszą wiedzę o polityczno-społecznym ugruntowaniu sztuki w tym szczególnym okresie, w którym na ziemiach polskich rodziła się artystyczna nowoczesność. Ta ostatnia była wyznaczana właśnie takimi specyficznymi zjawiskami jak pomniki publiczne, które zaprzęgały elitarne formy artystycznego wyrazu w służbę demokratyzującego się życia politycznego doby porozbiorowej. Jest to zarazem pierwsze opracowanie tematu ówczesnej ideologii „wskrzeszenia” w ogóle, dlatego też adresowane nie tylko do osób zainteresowanych historią sztuki, ale i również historią polityczną i społeczno-kulturową początku XIX wieku.

Spis treści:

Wprowadzenie /9

Rozdział 1. U genezy problemu: lata 1764-1807 /31

1.1. Kult zasługi w zamku "króla Rzeczypospolitej" /34

1.2. Dyskurs zasługi w Łazienkach Królewskich .63

1.3. Dyskurs zasługi w puławskiej Świątyni Sybilli /82

Rozdział 2. Księstwo Warszawskie 1807-1813   /93

2.1. Zasługa "wskrzesiciela" Polski /94

2.2. Zasługa władcy "wskrzeszonej" Polski /136

2.3. Zasługa walczących za ojczyznę /146

2.4. Zasługa uczonego /157

Rozdział 3. Królestwo Polskie 1815-1830   /173

3.1. Zasługa "wskrzesiciela" i króla Polski zarazem /174

3.2. Zasługa monarchów historycznych /201

3.3. Zasługa pracujących na rzecz cywilizacyjnego postępu /222

3.4. Zasługa uczonego /228

3.5. Zasługa wodza "wskrzeszającego" się narodu /254

3.6. Zasługa męża stanu /292

3.7. Zasługa mentora elity "wskrzeszonego" narodu /297

Rozdział 4. Wolne Miasto Kraków 1815-1830 /303

4.1. Zasługa godna wawelskiego pochówku /306

4.2. Zasługa wodza upadłego, ale przebudzonego narodu /316

4.3. Zasługa opiekuńczych, ale obcych monarchów /347

4.4. Zasługa uczonego /349

Rozdział 5. Wielkie Księstwo Poznańskie 1815-1830 /353

5.1. Zasługa twórców polskiej państwowości /354

Zakończenie /363

Lista skrótów używanych w publikacji /373

Bibliografia /375

Spis ilustracji /401

Indeks nazwisk /403

Summary  /417