Polski ruch ludowy wobec Żydów (1895-1939)

Autor: Sławomir Mańko

Rok wydania: 2010

Liczba stron: 504

Okładka: miękka

Format: 16,00 cm x 23,00 cm

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami, brzegi stron przykurzone

Książka został wydana przez Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie oraz Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie. Jest publikacją rozprawy doktorskiej Sławomira Mańki, napisanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Romualda Turkowskiego. Obroniona została w 2009 r. na Uniwersytecie Warszawskim. Książka stanowi próbę ukazania i analizy postawy zorganizowanego politycznego ruchu chłopskiego wobec Żydów. Ma przynieść odpowiedź na pytania: jaki był stosunek ruchu ludowego do Żydów, jakie czynniki zewnętrzne i wewnętrzne go stymulowały i jaki był wpływ aktualnych wydarzeń na postawę ludowców wobec Żydów.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Przedmowa  /9

Wstęp   /11

Część I. Wobec społeczności żydowskiej przed odzyskaniem niepodległości

Rozdział I. Warunki kształtowania się polskiego ruchu ludowego na przełomie XIX i XX wieku 

1.1. Galicja  /25

1.2. Królestwo Polskie  /43

1.3. Zabór pruski   /53

Rozdział II. Społeczność żydowska na przełomie XIX i XX wieku

2.1. Królestwo Polskie  /59

2.2. Galicja  /69

2.3. Zabór pruski   /77

Rozdział III. Tradycyjne sfery kontaktów chłopsko-żydowskich. Płaszczyzny współpracy i konfliktów  

3.1. Miejsce Żydów w polskiej kulturze ludowej  /83

3.2. Stosunki ekonomiczne wsi z Żydami  /85

3.3. Obraz Żydów w świetle wspomnień chłopskich  /89

3.4. Karczma a chłopi   /91

3.5. Żyd - "wyzyskiwacz", "przyjaciel" i "doradca"   /94

3.6. Wpływ kościoła katolickiego na stosunek chłopów do Żydów  /96

Rozdział IV. Kwestia żydowska w oficjalnych deklaracjach programowych i prasie polskiego ruchu ludowego 

4.1. W pierwszych programach galicyjskiego ruchu ludowego  /99

4.2. W programach ruchu ludowego w Królestwie Polskim   /102

4.3. Obraz Żydów w galicyjskiej prasie ludowej i prasie dla wsi   /104

4.4. Ludowa prasa z Królestwa Polskiego o Żydach, ich roli oraz stosunkach z wsią   /111

4.5. Wpływ I wojny światowej na stosunek ludowców do Żydów   /115

Część II. W okresie narodzin państwa i funkcjonowania demokracji parlamentarnej w II RP (1918-1926)

Rozdział I. W okresie narodzin II RP (1918-1922)

1.1. Struktura społeczna i agrarna wsi   /123

1.2. Stosunek PSL "Piast" do spraw żydowskich   /130

1.3. Poglądy PSL "Wyzwolenie"  /134

1.4. Inne mniejsze grupy ludowców wobec problematyki żydowskiej   /137

1.5. Kwestia żydowska w okresie Rządu Obrony Narodowej pod kierownictwem premiera Wincentego Witosa  /139

Rozdział II. Struktura, liczebność i oblicze polityczne ludności żydowskiej po odzyskaniu niepodległości 

2.1. Struktura i liczebność ludności żydowskiej   /149

2.2. Próby osadnictwa żydowskiego na wsi  /152

2.3. Żydowskie gminy wyznaniowe  /155

2.4. Oblicze polityczne Żydów polskich i ich udział w życiu politycznym RP  /158

Rozdział III. Współpraca i spory między klubami chłopskimi a reprezentacją społeczności żydowskiej na forum Sejmu Ustawodawczego (1919-1922)

3.1. Wobec udziału Żydów w strukturach Sejmu Ustawodawczego   /165

3.2. Stosunek do wystąpień antyżydowskich u zarania II RP   /171

3.3. W okresie wojny z Rosją bolszewicką w 1920 r. i zagrożenia niemieckiego  185

3.4. Stosunek do służby wojskowej i obrony granic RP   /187

3.5. Próby rozwiązania spraw handlowo-gospodarczych i walka z konkurencją żydowską   /190

3.6. W pracach nad reformą rolną   /198

3.7. Krytyka roli Żydów w ustalaniu treści Traktatu między Głównymi Mocarstwami Sprzymierzonymi i Stowarzyszonymi a Polską   /203

3.8. W dyskusjach nad konstytucją, prawami obywatelskimi i ordynacją wyborczą   /208

Rozdział IV. Stosunek ludowców do spraw mniejszości żydowskiej w okresie sejmu I kadencji (1922-1926)

4.1. Podczas wyborów do sejmu I kadencji i powołania nowego sejmu  /217

4.2. Wobec zabójstwa prezydenta RP Gabriela Narutowicza  /221

4.3. Powstanie rządu tzw. większości polskiej i jego program wobec Żydów w 1923 r.   /224

4.4. Po upadku II gabinetu Wincentego Witosa   /237

4.5. Wobec szkolnictwa i języka żydowskiego  /249

4.6. Kwestie gospodarcze - handel, pośrednictwo i spółdzielczość  /254

4.7. Wokół reformy rolnej  /263

4.8. Język prasowy ludowców używany wobec Żydów   /265

4.9. Młodzież wiejska wobec Żydów  /267

Część III. Ludowcy i Żydzi między demokracją a autorytaryzmem w Polsce (1926-1939)

Rozdział I. Obóz ludowy wobec kwestii żydowskiej po przewrocie majowym w 1926 roku 

1.1. Następstwa zamachu stanu marszałka J. Piłsudskiego w maju 1926 r. dla państwa i ruchu ludowego  /273

1.2. W okresie zaostrzania się stosunków sanacji ze zwolennikami demokracji parlamentarnej (1926-1927)   /284

1.3. W okresie tworzenia się opozycji antysanacyjnej i wyborów do sejmu II kadencji 8 III 1928 r.   /296

1.4. Centrolew w obronie demokracji parlamentarnej i wolności politycznej obywateli. Stosunek do postulatów żydowskich   /306

1.5. W cieniu Brześcia i w okresie represji obozu majowego wobec ludowców   /317

1.6. Ruch młodzieży wiejskiej wobec kwestii żydowskiej   /320

Rozdział II. Powstanie Stronnictwa Ludowego w 1931 r. i jego stosunek do problematyki żydowskiej (1931-1935)

2.1. Następstwa zjednoczenia partii chłopskich w 1931 r.   /323

2.2. Wobec objawów kryzysu gospodarczego na wsi i roli w nim Żydów  /328

2.3. Sprawa brzeska i ocena stosunku do niej przywódców żydowskich   /336

2.4. W okresie wewnętrznych tarć w SL (1933-1935)   /338

2.5. Ludowcy wobec Żydów w apogeum wielkiego kryzysu gospodarczego na wsi /  /342

Rozdział III. W okresie konsolidacji SL i wzmożonej akcji politycznej na wsi (1935-1937)

3.1. Ocena przez ludowców wzajemnych stosunków sanacji z Żydami   /347

3.2. Wobec stosunku Żydów do konstytucji kwietniowej i wyborów sejmowych z 1935 r.   /351

3.3. Sprawa żydowska w świetle agrarystycznej wizji Polski opracowanej przez wiciarzy i ludowców   /357

3.4. Praktyczna realizacja programu SL w kwestii żydowskiej   /366

3.5. "Renegaci" i uciekinierzy z ruchu ludowego wobec Żydów   /368

Rozdział IV. W okresie masowych wystąpień i strajku chłopskiego na wsi (1936-1937)

4.1. Nasilenie aktywności politycznej SL - manifestacja nowosielecka z 29 VI 1936 r.   /375

4.2. Demonstracja w Wierzchosławicach i ocena jej skutków przez Żydów   /377

4.3. Wielki strajk chłopski z sierpnia 1937 r. i stosunek do niego ludności żydowskiej   /380

Rozdział V. W ostatnich latach niepodległości II RP (1937-1939)

5.1. Stosunek do sprawy numerus clausus i wystąpień antyżydowskich w kraju   /385

5.2. Ludowcy wobec ustawy o ograniczeniu uboju rytualnego  /396

5.3. Wobec antysemickich działań Rzeszy Niemieckiej   /401

5.4. Poglądy ludowców na rozwiązanie kwestii żydowskiej w Polsce  /406

5.5. Przed zagładą Żydów polskich i wybuchem II wojny światowej   /409

Zakończenie   /417

Aneks źródłowy   /425

Spis tabel  /431

Spis ilustracji   /433

Wykaz źródeł i literatury   /435

Indeks nazwisk  /469