Polska polityka narodowościowa wobec mniejszości niemieckiej w latach 1919-1939

Autor: Albert Kotowski

Rok wydania: 2003

Liczba stron: 328

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 24,00 cm

Uwagi - okładka z zatarciami

Albert Kotowski przedstawił na kartach swej książki dzieje polskiej polityki wobec mniejszości niemieckiej w sposób kompleksowy z wyszczególnieniem następujących uwarunkowań: na tle sytuacji międzynarodowej, porównując politykę władz polskich wobec innych mniejszości narodowych, z uwzględnieniem wszystkich niuansów w stosunkach dyplomatycznych polsko-niemieckich, pokazaniem inspiracji do jej działań ze strony Berlina, konfrontując stanowiska polskiej i niemieckiej historiografii. Jest to bardzo rzetelnie napisane studium, uwzględniające wszystkie podstawowe źródła oraz respektujące dorobek polskiej i niemieckiej historiografii na ten temat – jakże ważny z punktu widzenia aktualnej polityki jednania obu narodów. Autor nie rozpatruje w książce jedynie relacji państwo polskie – mniejszość niemiecka, lecz raczej bardziej złożony układ oddający wzajemne relacje zachodzące między państwem niemieckim, mniejszością niemiecką i państwem polskim. Na tym tle autor przedstawia polskie koncepcje rozwiązania problemu mniejszości oraz bieżącą politykę prowadzoną przez władze w stosunku do ludności niemieckiej, ukazując różne formy jej realizacji. Książka jest oparta na bardzo obszernej i w dużej mierze dotąd niewykorzystanej (szczególnie jeśli chodzi o archiwa niemieckie) bazie źródłowej. W efekcie autor wprowadził do literatury przedmiotu wiele nowych ustaleń szczegółowych, które wzbogacają dotychczasowy obraz polskiej polityki wobec mniejszości niemieckiej.

Spis treści:

Wprowadzenie  /7

Rozdział I. Dziedzictwo przeszłości i powstanie RP  /35

1.1. Polska w okresie rozbiorów. Polityka Prus wobec Polski  /35

1.2. Powstanie RP i jej stosunek do Niemiec  /45

Rozdział II. Historia mniejszości niemieckiej w Polsce do roku 1933 w zarysie  /50

2.1. Liczba Niemców w Polsce   /50

2.2. Niemcy w Poznańskiem i na Pomorzu  /58

2.3. Niemcy w polskiej części Górnego Śląska  /65

2.4 Niemcy w centralnej i wschodniej Polsce   /69

2.5. Stosunek mniejszości niemieckiej do państwa polskiego  /70

Rozdział III. Początki polskiej polityki mniejszościowej  /77

3.1. Koncepcje polityki mniejszościowej   /77

3.2. Początki polskiej polityki państwowej wobec mniejszości narodowych  /80

3.3. Polityka II RP wobec innych mniejszości narodowych  /110

Rozdział IV. Od bezplanowego do systematycznego odniemczania (1926-1932)  /116

4.1. Przewrót majowy w roku 1926 i jego skutki dla położenia mniejszości narodowych  /116

4.2. Wytyczne Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z roku 1927  /123

4.3. Następstwa wytycznych z roku 1927 na Pomorzu  /124

4.4. Polityka odniemczania wojewody Michała Grażyńskiego w polskiej części Górnego Śląska  /131

4.5. Problem mniejszości narodowych w polityce władz wojskowych  /135

4.6. Polityka narodowościowa czynników rządowych w latach 1927-1932   /138

Rozdział V. Polityka mniejszościowa Polski na arenie międzynarodowej  /155

5.1. Polska polityka mniejszościowa w Lidze Narodów  /155

5.2. Polska a Kongres Mniejszościowy  /162

Rozdział VI. Znaczenie kwestii mniejszościowych dla stosunków polsko-niemieckich w latach 1919-1932  /171

6.1. Polityka Republiki Weimarskiej wobec Niemców mieszkających za granicą  /172

6.2. Kwestia mniejszościowa w rokowaniach polsko-niemieckich  /179

6.3. Od stołu rokowań do wymiany ciosów. Polityka wzajemności  /183

Rozdział VII. Polityka mniejszościowa II Rzeczypospolitej w pierwszych latach rządów narodowosocjalistycznych 1933-1938  /189

7.1. Stosunek władz do mniejszości niemieckiej: dyskretna kontynuacja polityki odniemczania  /189

7.1.1. Dojście Hitlera do władzy i następstwa tego faktu dla sytuacji politycznej w Polsce  /189

7.1.2. Ewolucja polityki mniejszościowej po powołaniu Komisji Narodowościowej  /205

7.1.3. Wytyczne Komisji Narodowościowej przy Prezydium Rady Ministrów z 9 lipca 1936 roku  /215

7.1.4. Realizacja wytycznych z 9 lipca 1936 roku  /221

7.1.5. Polityka mniejszościowa po wygaśnięciu Konwencji Genewskiej dla Górnego Śląska  /227

7.2. Berlin a mniejszość niemiecka w Polsce - okres wyczekiwania (1934-1938)   /234

7.2.1. Trzecia Rzesza a Niemcy w Polsce  /234

7.2.2. Rozłam wśród mniejszości niemieckiej w Polsce   /235

7.2.3. Deklaracja z 5 listopada 1937 roku i jej skutki  /243

Rozdział VIII. Rok 1939: kwestia mniejszościowa i wybuch II wojny światowej  /259

8.1. Żądania Hitlera wobec Polski i wzrost napięcia w stosunkach polsko-niemieckich  /259

8.2. Rokowania w kwestii mniejszościowej między Niemcami a Polską (grudzień 1938-styczeń 1939)   /263

8.3. Polityka mniejszościowa w obliczu narastającego zagrożenia wojną   /270

8.4. Niemiecka "Piąta Kolumna"  /294

Zakończenie  /300

Źródła i literatura  /313