Polska myśl polityczna XVIII wieku. Studia

Autorka: Anna Grześkowiak-Krwawicz

Rok wydania: 2025

Liczba stron: 344

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 14,5 cm x 23,5 cm

Polska myśl polityczna XVIII wieku to zjawisko bogate, ciekawe, stanowiące ważny i interesujący, a wciąż nie dość rozpoznany, obszar badawczy. Tworzyli ją słynni autorzy obszernych rozpraw, których nazwiska na stałe weszły do historii, ale także dziś już zapomniani lub zgoła anonimowi uczestnicy dyskusji i życia politycznego tamtej epoki.

Zmiany, które dokonały się wówczas w obrazie społe­czeństwa i w sposobach mówienia o sprawach ustrojowych, są porównywalne z tym, co działo się w Rzeczypospolitej na przełomie XVI i XVII wieku. Jednak uczestnicy batalii politycznych wieku XVIII w przeciwieństwie do swoich przodków musieli zmierzyć się z kryzysem państwa, znaleźć słowa, by go opisać, i idee, które pomogłyby im zaproponować program jego naprawy. Żeby w pełni owe przemiany dostrzec i docenić, a z drugiej strony móc obser­wować ciągłość pewnych koncepcji i przekonań, trzeba przyjrzeć się ich funkcjonowaniu w dłuższych okresach.

Taką próbę podjęto w studiach zebranych w tej książce. Większość z nich przedstawia różne aspekty polskiej myśli politycznej XVIII wieku obserwowane w ich długim, a przynajmniej dość długim trwaniu – przez cały wiek lub znaczną jego część. Przedmiotem dociekań jest tu pewien zbiór idei i poglądów politycznych, wizja państwa i stosunek do niego, które wyłaniają się z tekstów źródło­wych. Obok tego wiele uwagi poświęcono językowi poli­tycznemu, słowom, którymi nazywano ideały polityczne i opisywano świat polityczny.

Powstał w ten sposób fascynujący obraz zmagań polskich autorów z materią teorii i z wyzwaniami rzeczy­wistości politycznej. 

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp /7

Myśl
 I. Polska myśl polityczna wobec oświeceniowych teorii państwa. Recepcja – dialog – odrzucenie?  /17
 II. Polska myśl polityczna epoki oświecenia wobec tradycji antycznej /41
 III. O recepcji idei umowy społecznej w Polsce w czasach oświecenia  /71
 IV. Polska w ruinie. Architektura kryzysu w oświeceniowych projektach naprawy Rzeczypospolitej /95
 V. Czy król potrzebny jest w republice? Polscy pisarze polityczni XVIII wieku o miejscu i roli króla w Rzeczypospolitej /115
 VI. Domicilium libertatis czy zagrożenie wolności? Osiemnastowieczne dyskusje o miejscu i roli sejmu w systemie rządów Rzeczypospolitej /141
 VII. Veto – wolność – władza w polskiej myśli politycznej wieku XVIII  /171

Słowo
 VIII. „Nowe wino w starych butelkach”. O języku politycznym Stanisława Konarskiego /199
 IX. O niektórych zmianach w języku politycznym czasów stanisławowskich /221
X. Spór o Ustawę rządową jako zderzenie dwóch dyskursów politycznych?  /249
XI. Dyskurs polityczny insurekcji kościuszkowskiej  /267
Próba podsumowania. Polska myśl polityczna XVIII wieku – kontynuacja czy zerwanie?  /295

Bibliografia /317
Nota bibliograficzna  /333
Indeks osób  /335