Polityka oświatowa państwa polskiego w latach 1944-1956

Autor: Ludwik Szuba

Rok wydania: 2002

Liczba stron: 444

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Seria: TN KUL Źródła i monografie 237, Prace z historii szkolnictwa w Polsce pod redakcją Stanisława Litaka, tom VI

Uwagi - brzegi stron nieznacznie przykurzone; przetarta, zarysowana okładka

"Praca – w przeciwieństwie do wielu dawniejszych opracowań z dziejów oświaty w PRL – jest oparta na wyjątkowo solidnej podstawie źródłowej. Zazwyczaj autorzy pisząc na temat oświaty, ograniczali się – także z powodu niedostępności archiwaliów – do tekstów oficjalnie wydawanych. Takie teksty, oczywiście, Ludwik Szuba też wykorzystał, jak i polemiki oraz próby oporu, zawarte w ówczesnych periodykach. Zasadnicze jednak znaczenie ma tu fakt, że w bardzo szerokim zakresie sięgnął po nie znane dotychczas archiwalia: dokumenty ‹‹wewnętrzne›› centralnych władz państwowych, partyjnych i policyjnych, a sondażowo – także po materiały dotyczące funkcjonowania oświaty i polityki władz lokalnych (na przykładzie ówczesnego województwa bydgoskiego), realizujących odgórne zalecenia. Centralny i regionalny substrat źródłowy stanowi o dużej wartości pracy, która informuje nie tylko o planach i dążeniach władz, ale i o tym, w jakiej mierze były one realizowane".

Z recenzji prof. dra hab. Stanisława Salmonowicza, Uniwersytet Mikołaja Kopernika

Spis treści:

Wstęp  /5

Rozdział I. Oświata polska z czasach II Rzeczypospolitej  .15

1. Polska myśl oświatowa przed odzyskaniem niepodległości  /15

2. Odbudowa i organizacja szkolnictwa w Polsce po I wojnie światowej  /19

3. Rozwój szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej w okresie międzywojennym  /22

4. Próby reformowania oświaty - reforma "jędrzejewiczowska"  /28

5. Sytuacja szkolnictwa w czasie II wojny światowej /39

6. Koncepcje oświatowe środowisk nauczycielskich  /44

7. Projekty oświatowe ugrupowań politycznych  /49

Rozdział II. Nowa rzeczywistość w Polsce po II wojnie światowej /57

1. Budowa fundamentów władzy  /57

2. Referendum ludowe  /71

3. Wybory do sejmu ustawodawczego  /74

4. Zjazd zjednoczeniowy PPS-PPR  /78

Rozdział III. Polityka oświatowa państwa w latach 1944-1947  /87

1. Organizacja szkolnictwa  /87

2. Ogólnopolski Zjazd Oświatowy w Łodzi  /99

3. Zjazd Związku Nauczycielstwa Polskiego w Bytomiu  /114

4. Zjazd Pedagogiczny ZNP w Łodzi  /117

5. Sytuacja w oświacie na przełomie roku 1946-1947   /122

Rozdział IV. Ofensywa ideologiczna w oświacie  /133

1. Kierunki "natarcia"  /133

2. Nadzór nad działalnością wychowawczą - delegaci społeczni  /141

3. Zmiany w polityce oświatowej  /144

4. II Krajowy Zjazd ZNP w Poznaniu  /147

5. Sowietyzacja oświaty  /160

6. Radziecki system oświatowo-wychowawczy  /166

7. Rola komitetów rodzicielskich i komitetów opiekuńczych  /170

8. Działalność RTPD i ChTPD, powstanie "postępowej" organizacji TPD  173

9. Ofensywa ideologiczna w szkołach  /178

10. Akcja wyborcza "komitety rodzicielskie"  /192

11. Zorganizowana działalność pozalekcyjna  /197

12. IV Krajowy Zjazd ZNP - problemy z poziomem nauczania  /203

13. Operacja "A" - apele szkolne  206

14. Opór młodzieży przeciwko władzy ludowej  /216

15. "Odwilż" na terenie szkół  /221

Rozdział V. Polityka władz wobec Kościoła i nauki religii w szkołach  /225

1. Stosunki między państwem a Kościołem w pierwszych latach władzy ludowej  /225

2. Przygotowanie przedpola do "laicyzowania" mas ludowych  /233

3. Walka władzy z religią  w szkołach - ofensywa ideologiczna  /238

4. Próby rozbicia Kościoła od wewnątrz - "non possumus"  /256

Rozdział VI. Działalność organizacji ideowo-wychowawczych  /267

1. Przemiany ideologiczno-organizacyjne w harcerstwie w latach 1945-1956  /267

2. Związek Walki Młodych  /289

3. Organizacja Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego  /290

4. Związek Młodzieży Wiejskiej RP "Wici"  /291

5. Związek Młodzieży Demokratycznej  /293

6. Powszechna Organizacja "Służba Polsce"  /294

7. Związek Młodzieży Polskiej  /297

8. Szkolne Koła Przyjaciół ZSRR  /302

9. Szkolne Kasy Oszczędności  /303

Rozdział VII. Koncepcje ideału wychowawczego w latach 1944-1956  /305

1. Demokratyczne ideały wychowawcze Józefa Pietera i Marii Ossowskiej  /305

2. Koncepcje wychowawcze komunistów w Polsce w latach 1947-1956  /312

Zakończenie  /323

Wykaz skrótów  /327

Bibliografia  /337

Summary  /391

Indeks nazwisk  /393

Ilustracje  /403