Polacy w Irkucku w XIX i XX wieku

Redakcja: Eugeniusz Niebelski

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 605

Okładka: twarda

Format: 17,5 cm x 24,5 cm

Seria: Źródła i monografie tom 495

Publikacja związana z międzynarodową konferencją naukową, która odbyła się w Lublinie, 29-30 listopada 2018 r. pod hasłem "Polacy w Irkucku w wiekach XIX i XX".  

"Zesłany w XIX wieku Benedykt Dybowski zauważył, że w Irkucku Polacy, których tu przygnano po 1863 roku, odegrali wyjątkową rolę - społeczną i kulturalną. Szczególnie w kontekście zesłańców postyczniowych na Syberii Wschodniej można wymienić kilka miejsc i obszarów licznego zasiedlenia Polaków i ich specjalnego wpisania się w miejscowa historięL to właśnie Irkuck, pobliskie Usole nad Angarą (przez niektórych zesłańców opisywane jako arkadia), Tunka w dolinie rzeki Irkut - naznaczona obecnością dużej grupy duchownych, a później także Józefa Piłsudskiego oraz zabajkalski kraj z licznymi katorgami, takimi jak Czita, Siwakowa, Nerczyńsk, Akatuj i Aleksandrowski Zawod (...)

Wiek XX, a ściślej czasy sowiecki (licząc od bolszewickiego przewrotu), aż po lata nadziei i zmian - "pieriestrojki" - to już inna rzeczywistość, właściwie nieporównywalna z epoką wcześniejszą. Prześladowania końca lat trzydziestych, łącznie z rozstrzelaniami Polaków od dawna na Syberii osiadłych (także potomków zesłańców XIX wieku), miały zniszczyć całkowicie ich polskość, język i wiarę."

(fragment Przedmowy)

Spis treści:

Przedmowa  (E. Niebelski)  /9

Preface (E. Niebelski)  /17

Irkuck daleki i ... bliski (J. Trynkowski) /21

CZĘŚĆ I. WIEK XIX - CARSKIE CZASY

"Gród stołeczny Syberii Wschodniej" - Irkuck. Miasto i polska diaspora

J. Trynkowski - Irkuck - miasto i ludzie w zapiskach codziennych Juliana Sabińskiego. 1840-1850  /27

J. Trynkowski (oprac.) - Agatona Gillera opisanie Irkucka w 1859 roku  /37

E. Niebielski (oprac.) - Benedykt Dybowski, Miasto Irkuck  /43

A. Kijas - Początki polskiej diaspory w Irkucku  /51

R. Prejs OFMCap - Kościół katolicki w Irkucku w pierwszej połowie XIX wieku  /61

"Cóż to za Polak?" - zesłańcy znani i zapomniani

F. Nowiński - Dom polski w Irkucku - życie codzienne rodziny Roszkowskich  /71

J. Trynkowski - Ksiądz Ludwik Gabriel Trynkowski w Irkucku  /99

Z. Nieski - Rozstrzelany w Irkucku za "bunt" 1866 roku - Gustaw Szaramowicz  /119

Z.J. Wójcik - Henryk Wohl - sybirak 1863 roku i krąg jego przyjaciół  /137

M. Lappe - "Cóż to za Polak?" - doktor Józef Łagowski  /161

S. Wiech - Syberyjskie więzienia w świetle wspomnień Floriana Bohdanowicza 1879-1883  /175

E. Niebelski - Krzysztof Szwermicki - proboszcz irkucki i misjonarz Syberii  /193

E. Kamińska - Polscy zesłańcy w zakładach fotograficznych Irkucka w drugiej połowie XIX wieku  /209

E. Orman - Życiorysy Polaków wpisane w historię Irkucka i Syberii. Z kart Polskiego Słownika Biograficznego  /223

Syberia o Polakach, Polacy o Syberii

W. Caban - Próby prawnego uregulowania pobytu zesłańców na Syberii Wschodniej w latach sześćdziesiątych XIX wieku  /249

B. Jędrychowska - "Irkuckie Gubernialne Wiadomości" jako źródło wiedzy o polskich zesłańcach postyczniowych  /259

E. Noiński - Irkuck i Syberia w dorobku naukowym i publicystycznym Mariana Dubieckiego  /271

A. Niechaj - Bronisława Szwarcego przekłady z Puszkina i Lermontowa na syberyjskim zesłaniu  /285

K. Latawiec - Polacy w Komorze Celnej w Irkucku na przełomie wieków XIX i XX  /293

Z.J. Wójcik - Zygmunt Librowicz i Michał Janik - autorzy pierwszych monografii polsko-syberyjskich  /307

K. Sadurski - W Irkucku i na Syberii w carskich czasach - opowieść o rodzinach Brydyckich, Lechów i Sadurskich  /325

CZĘŚĆ II. WIEK XX - W SOWIECKICH DEKADACH I PO "PIERIESTROJCE"

W. Masiarz - Walka wspólnoty o utrzymanie Kościoła w  Irkucku w latach 1917-1937  /351

R.K. Nowak - Związek Patriotów Polskich w obwodzie irkuckim (1943-1946). Organizacja i pomoc zesłańcom /383

B. Kosel - Powojenni zesłańcy z obszaru Litewskiej SRS w obwodzie irkuckim. Historia i pamięć  /401

E. Wrzaszcz - Polonijna organizacja Ogniwo w Irkucku w latach 1990-2015   /415

L. Potapowa - Nauka języka polskiego w Irkucku i kontakty z Polską  /439

Wspomnienie ks. Ignacego Pawlusa o początkach odbudowy katolickiej wspólnoty z Irkucku po "pieriestrojce" (oprac. E. Niebielski)  /447

E. Wrzaszcz, J. Kuchlewska - Polacy i potomkowie polskich zesłańców  w Irkucku w XX wieku. Zarysy biogramów  /455

CZĘŚĆ III. IRKUCK HISTORYCZNY I WSPÓŁCZESNY W OBRAZACH

Irkuck historyczny i współczesny. Wprowadzenie - E. Niebelski  /471

Panoramy i widoki miasta  /473

Sobory i cerkwie   /483

Kościoły  /497

Cmentarz Jerozolimski  /503

Irkuck drewniany  /507

Gmachy i pomniki  /519

Irkuck egzotyczny  /539

Polacy oraz ich przyjaciele (dawniej i dziś)  /555

CZĘŚĆ IV. PROGRAM I FOTOKRONIKA KONFERENCJI W LUBLINIE W LISTOPADZIE 2018 ROKU

Polacy w Irkucku w wiekach XIX i XX. Program międzynarodowej konferencji naukowej w Lublinie, 29-30 listopada 2018 r.  /59

Fotografie uczestników konferencji  /572

Indeks  /579