Pogoda i klimat regionów południowobałtyckich od końca XIV do początków XVI w. w źródłach narracyjnych

Autor: Piotr Oliński

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 300

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,00 cm x 23,00 cm

Książka dotyczy zjawisk pogodowych z XV wieku, które opisywano w źródłach narracyjnych pochodzących z różnych regionów położonych nad południowym wybrzeżem Morza Bałtyckiego. W treści zachowanych kronik, roczników, prywatnych zapisek i relacji można odnaleźć fragmenty, czasami nawet dosyć obszerne, opisujące surowe zimy, upalne lata, powodzie i burze, sztormy i silne wiatry. Informacji tego rodzaju dla badanego obszaru zachowało się kilkaset. Pozwoliło to, niekiedy całkiem dokładnie, opisać warunki pogodowe panujące w niektórych porach roku, poznać problemy, jakie dotykały ludzi w wyniku niesprzyjających zjawisk atmosferycznych, a nawet podjąć próbę rekonstrukcji zmian klimatycznych w regionie nadbałtyckim u schyłku średniowiecza.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wykaz skrótów / 11 

Podziękowania / 13

Wstęp / 15 

Badania w ramach klimatologii historycznej / 15 

Badania polskie nad klimatem w przeszłości / 20 

Problemy periodyzacyjne klimatu okresu średniowiecznego / 27 

Problemy dotyczące wykorzystania źródeł / 35 

Temat badań / 38

Rozdział 1. Dotychczasowe rekonstrukcje klimatu Polski w XV w. na podstawie źródeł historycznych / 43

Rozdział 2. Rekonstrukcje klimatu XV w. na ziemiach polskich ze szczególnym uwzględnieniem regionów północnych na podstawie wybranych źródeł pozahistorycznych / 69

Rozdział 3. Pogoda w II połowie XIV w. / 75 

Surowa zima czy surowe zimy lat 60. XIV w.? / 75 

Opady i powodzie w II połowie XIV w. / 77 

Surowe zimy i powodzie w ostatnim dziesięcioleciu XIV w. w krajach nadbałtyckich / 85

Rozdział 4. Warunki pogodowe w I połowie XV w. / 93 

Surowe zimy i powodzie w Prusach oraz Meklemburgii w pierwszym dziesięcioleciu XV w. / 93 

Zimy i powodzie w początku drugiego dziesięciolecia XV w. / 101 

Powódź morska 1412 r. / 102 

Mokre lata 1415–1416? / 105 

Zmienna pogoda w latach 1417–1420 / 112 

Powódź na Żuławach w 1421 r. / 114 

Zima 1422/23 r. / 114 

Domniemana powódź, susza i deszcze w 1427 r. / 120 

Powodzie i susza pod koniec lat 20. XV w. / 121 

Surowe zimy I połowy lat 30. XV w. / 123 

Sztormy jesienią 1436 i surowa zima 1436/37 r. / 126 

Ulewy wiosną i latem 1438 r. / 127 

Surowe zimy końca lat 30. i początku lat 40. XV w. / 129

Zmienna pogoda lat 40. XV w. / 132

Rozdział 5. Trudne lata 50. XV w. / 137

Deszczowe lata początku lat 50. / 137

Zima 1453/54 r. / 139

Surowa zima 1454/55 czy 1455/56 r.? / 140

Deszczowe lato i jesień 1455 i 1456 r. / 145

Zima 1456/57 r. / 148

Surowa zima 1457/58 r. / 150

Zima 1458/59 r. / 151

Surowa zima 1459/60 r. / 152

Rozdział 6. Zmienna pogoda lat 60. XV w. / 157

Zimy, wiosny i lata I połowy lat 60. XV w. / 157

Sztorm z 16 na 17 listopada 1465 r. / 160

Powódź 2 lutego 1465 czy 1466 r.? / 161

Powódź z początku kwietnia 1466 r. na Żuławach / 166

Zmienna pogoda z przewagą okresów deszczowych w II połowie lat 60. XV w. / 166

Rozdział 7. Susze I połowy lat 70. i surowe zimy II połowy lat 70. XV w. / 173

Dominacja susz w I połowie lat 70. XV w. / 173

Zimy II połowy lat 70. XV w. / 178

Rozdział 8. Umiarkowane lata 80. XV w. / 183

Wiosna 1481 r. / 183

Lipcowa burza 1482 r. / 183

Umiarkowana pogoda lat 80. / 187

Rozdział 9. Ostatnie dziesięciolecie XV i początek XVI w. / 193

Surowa zima 1490/91 i 1491/92 r. / 193

Łagodna zima 1492/93 r. / 195

Zmienna zima 1493/94 i suche lato 1494 r. / 197

Surowa zima 1494/95 r. / 198

Powodzie latem 1495 r. / 198

Surowa zima 1495/96 r. / 200

Wilgotny okres 1496–1497 / 201

Sztorm z 17 września 1497 r. / 202

Pogoda pod koniec XV w. / 216

Początki XVI w. / 217

Rozdział 10. Rekonstrukcje warunków termicznych i opadowych w poszczególnych sezonach w regionach południowobałtyckich w XV w. na podstawie źródeł narracyjnych / 221

Temperatura / 222

Zimy z lat 1360–1510 / 222

Wiosny z lat 1360–1510 / 224

Lata z okresu 1360–1510 / 226

Jesienie z lat 1360–1510 / 228

Opady / 230

Zimy z lat 1360–1510 / 230

Wiosny z lat 1360–1510 / 231

Lata z okresu 1360–1510 / 234

Jesienie z lat 1360–1510 / 236

Rekonstrukcje temperatury i opadów dla lat 1360–1510 / 238

Podsumowanie / 241

Wykaz diagramów / 243

Wykaz map / 247

Wykaz tabel / 249

Bibliografia / 251

Indeks nazw osobowych / 283

Indeks nazw geograficznych / 294