Pod władzą carów. Litwa w XIX wieku

Autorzy: Egidujus Aleksandravicius, Antanas Kulakauskas

Rok wydania: 2003

Liczba stron: 422

Okładka: miękka

Format: 14,00 cm x 20,5 cm

Seria: Biblioteka Literatury Pogranicza tom 7

Uwagi - okładka i brzegi stron z zabrudzeniami

To najnowsze omówienie dziejów Litwy w XIX stuleciu autorstwa historyków litewskich. Odgradzając się od schematów historiografii sowieckiej i nacjonalistycznej, autorzy polemizują i uzupełniają wcześniejsze ujęcia historii Litwy. Osią problemową jest odrodzenie narodowe, czyli kształtowanie się nowoczesnego narodu litewskiego oraz nowego rozumienia państwowości, a najważniejszym pytaniem, na które wciąż nie ma zadowalających odpowiedzi: Jaką drogę przeszły społeczności i narody Litwy od upadku państwa unijnego do powstania niepodległego państwa narodowego?

(opis wydawcy)

Spis treści:

Przedmowa do wydania litewskiego   /5

Zamiast wprowadzenia  /7

Jaki był XIX wiek na Litwie?  /7q

XIX wiek w pracach historyków okresu międzywojennego   /31

Historiografia Litwy w XIX wieku na wychodźstwie  36

Historiografia sowiecka   /42

Dwa spojrzenia na historię Litwy w XIX wieku   /48

Współczesne tendencje w polskiej historiografii   /51

Odrodzenie historii odrodzeniowej   /55

Reżym rosyjski na Litwie   /57

Cechy rosyjskiej polityki narodowościowej   /57

Czasy Katarzyny II i Pawła I   /60

Czasy Aleksandra I. Między unifikacją a autonomią kulturalną   /68

Czasy Mikołaja I. Polityka "likwidacji polskich korzeni"   /74

Koniec lat pięćdziesiątych - czasy "odwilży"   /85

Doktryna "powrotu do rosyjskich korzeni" i rusyfikacja Litwinów (1864-1905)   /89

Zmiany w polityce władz po 1905 roku   /104

Walki wyzwoleńcze   /116

Echa powstania kościuszkowskiego   /116

Epoka napoleońska. Marzenia i rzeczywistość   /121

Romantyzm polityczny i działalność konspiracyjna w latach 1817-1823   /128

Powstanie 1830-1831 roku   /136

Konspiracja i represje za Mikołaja I   /147

Powstanie 1863 roku. Działalność Murawjowa na Litwie   /152

Powstanie 1863 roku. Cele polityczne Litwinów   /163

Rewolucja 1905-1907   /167

Kościół katolicki w życiu politycznym i społecznym   /176

Zmiany sytuacji prawnej i ekonomicznej Kościoła katolickiego po aneksji Litwy do Rosji   /176

Prorosyjskie tendencje wśród duchowieństwa  /180

Kościół katolicki po konkordacie z 1847 roku   /184

Epoka biskupa Motiejusa Valanćiusa. Drogi litewskości do Kościoła i zwrot Kościoła ku litewskości  /191

Epoka Valanćiusa. Ruch na rzecz trzeźwości   /195

Walka z rusyfikacją i narzuconym prawosławiem   /201

Kształtowanie się nowoczesnego klerykalizmu litewskiego   /207

Zmiany struktur społecznych   /211

Społeczeństwo litewskie pod koniec XVIII wieku  /211

Narastanie konserwatyzmu społecznego po inkorporacji Litwy do Rosji   /215

Upadek stanu szlacheckiego   /220

Mieszczaństwo   /227

Chłopi   /230

Żydzi i inne wspólnoty etniczno-wyznaniowe   /235

Inteligencja   /242

Burżuazja i proletariat   /247

Stany, język ojczysty i statystyka /253

Skrzyżowanie kultur: swojskie i obce   /256

Koncepcja dwu kultur narodowych i litewska kultura szlachecka   /256

Uniwersytet Wileński (1803-1831) jako ośrodek kultury litewskiej   /262

Instytucje naukowe w połowie XIX wieku   /268

Ogniska litewskiej kultury demokratycznej w połowie XIX wieku   /277

Literatura i sztuka   /289

Oświata w warunkach otwartej rusyfikacji   /296

Ruch wydawniczy i inne obszary życia kulturalnego w latach 1864-1904   /308

Litewskie Towarzystwo Naukowe i Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie. Różnice kulturowe - zarys problemu   /319

Towarzystwo Sztuki Litewskiej i inne organizacje kulturalne   /327

Zamiast epilogu   /333

Ku nowoczesnemu narodowi   /333

Tablica chronologiczna   /347

Bibliografia   /359

Indeks nazwisk   /401

Od tłumacza   /413