Piotr I, August II i Rzeczpospolita 1697-1706

y

Autor: Jacek Burdowicz-Nowicki

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 767

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami, brzegi stron przykurzone

Autor przedstawia koncepcje polityki cara Piotra wobec Polski i początek ich realizacji. Analizuje, jak tworzyły się polityczne pryncypia i metody, którymi posługiwała się Rosja w dziele podporządkowania Rzeczypospolitej w ciągu wieku XVIII. Kwestie te starano się ukazać na szerszym tle, by przedstawić miejsce Rzeczypospolitej w ogólnej polityce Rosji, uwzględniając także aspekt militarny - ważki zwłaszcza w latach konfliktu ze Szwecją Karola XII (wielkiej wojny północnej). Dlatego podstawę badań stanowią źródła rosyjskie. Książka w wielu miejscach rewiduje dotychczasowe spojrzenie na politykę cara Piotra I Wielkiego, a także na postępowanie jego głównego partnera w Rzeczypospolitej, króla Augusta II Mocnego.

"Dzięki bardzo szerokiej kwerendzie źródłowej i przenikliwej analizie, dzięki wysokim walorom warsztatu naukowego Jacka Burdowicza-Nowickiego otrzymaliśmy tekst ważny, opisujący kluczowy dla losów Rzeczypospolitej moment - stopniowego podporządkowania jej rosyjskiej hegemonii. Praca napisana jest stylem precyzyjnym i klarownym - słowem jest to książka znakomita pod każdym względem. Sytuuję ją w rzędzie najlepszych prac, jakimi poszczycić się może polska historiografia."

(prof. Zofia Zielińska)

"Zajmując się od ćwierćwiecza dziejami stosunków polsko-rosyjskich, bardzo rzadko miałem okazję spotkać się z nowymi spojrzeniami na tę tematykę, które miałyby tak wielką wartość badawczą. Monografia Jacka Burdowicza-Nowickiego po mistrzowsku wprowadza w genezę dominacji Imperium nad Rzeczpospolitą. Bez tej pracy żaden badacz historii politycznej Europy Wschodniej w XVIII wieku (a może nawet nie tylko) nie będzie mógł się obejść."

(prof. Andrzej Nowak)

Spis treści:

Wykaz skrótów  /8

Wstęp  /11

I. Wprowadzenie  /17

Traktat Grzymułtowskiego (1686). Rosyjska polityka zagraniczna w pierwszych latach panowania i u początków samodzielnych rządów Piotra (do 1696)  /17

II. Rosja wobec bezkrólewia, elekcji i nowego króla  /32

1. Bierność Rosji w czasie bezkrólewia 1696-1697 a stosunki rosyjsko-austriackie  /32

2. Aktywność Rosji po rozdwojonej elekcji (czerwiec-sierpień 1697)   /65

3. Pierwsze negocjacje dyplomatyczne między Piotrem a Augustem - zabiegi Christopha Dietricha von Bose u moskiewskiego wielkiego poselstwa o interwencję wojsk rosyjskich w Polsce (wrzesień-październik 1697)   /96

III. Od wojny tureckiej do szwedzkiej. Narodziny wspólnych planów Piotra i Augusta - wokół genezy i początków wojny północnej   /114

1. August i Piotr a woja turecka  (1698-1700)  /114

2. Piotr a Augustowe plany monarchiczne (1698-1700)   /141

3. Spotkanie w Rawie a plany wojny północnej  /172

4. Inflanckie plany Augusta a interes Rzezypospolitej   /192

5. Powstanie antyszwedzkiego sojuszu i początek wojny północnej  /199

IV. Sytuacja Rosji na arenie polityki europejskiej w pierwszych latach wojny północnej  /216

V. Zagrożenie Saksonii ze strony wojsk szwedzkich 1700-1706   /242

VI. Piotr, August i wojna szwedzka (1700-1703). (Zabiegi cara i króla o wciągnięcie Rzeczypospolitej do wojny w perspektywie ich wzajemnych stosunków)  /252

1. Rokowanie w Birżach, sejm 1701 r., G.F. Dołgoruki (1700-1701)  /252

2. Od klęski nad Dźwiną (lipiec 1701) do przegranej pod Kliszowem (lipiec 1702). Problem negocjacji pokojowych. "Kryzys" w stosunkach Piotra z Augustem  /275

3. Rosja wobec wojny Karola XII w Polsce. Znaczenie Augusta i Rzeczypospolitej w rachubach politycznych Rosji. "Bierna polska dywersja"  /294

4. Starania Augusta i Piotra o wciągnięcie Rzeczypospolitej do wojny i sojusz z Rosją (lipiec 1701-czerwiec 1702)   /302

5. Pierwszy układ republikanów z Rosją (kwiecień 1702)   /310

6. Aneksyjne plany Rosji  (1702)   /342

7. Dialog Moskwy z Berlinem i Wiedniem o nienaruszalności ustroju polskiego w 1701 roku. Pogłoski o saskim planie zamachu stanu   /254

8. Starania Augusta i Piotra o wciągnięcie RP do wojny i sojuszu z Rosją od zjazdu pod Gorzycami (sierpień 1702) do zwołania sejmu lubelskiego (maj 1703)   /374

9. Drugi układ z republikanami w Schlotburgu (lipiec 1703)   /385

VII. Negocjacje i zawarcie sojuszu rosyjsko-saskiego i rosyjsko-polskiego (1703-1704)   /391

1. Sejm lubelski; początek rokowań polsko-rosyjskich. Kwestia wpływu Patkula na kształtowanie koncepcji rosyjskiej polityki wobec Polski ("polityka negatywna", "carska mediacja")  /391

2. Negocjacje sasko-rosyjskie i sojusz Augusta z Piotrem (I/12/1703) - powiązania ze staraniami o przymierze polsko-rosyjskie  /409

3. Negocjacje traktatowe w Polsce w drugiej połowie 1703 r.  /435

a. Rozmowy z Augustem o sojuszu polsko--rosyjskim. Starania króla o poselstwo do Moskwy  /435

b. Trzeci układ republikanów z Rosją w Jaworowie (grudzień 1703) i jego znaczenie w polityce Rosji wobec całej RP  /441

c. Polsko-rosyjskie negocjacje traktatowe w Jaworowie (grudzień 1703)   /446

4. Negocjacje Tomasza Działyńskiego w Narwie i sojusz polsko-rosyjski (traktat narewski 19/30 VIII 1704) z rosyjskiej perspektywy  /456

VIII. "Sojusznicy". Roska wobec sytuacji militarnej i politycznej w Polsce (1704-1705)   /492

1. Rosja wobec sytuacji militarnej i politycznej w Polsce w 1704 r.  /492

2. Piotr, August i Rzeczpospolita po traktacie narewskim   /517

3. Armia rosyjska w Polsce 1705 r.  /543

IX. Polska a polityka zagraniczna Rosji w 1705 r. Wpływ obecności wojsk rosyjskich w Rzeczypospolitej na stosunki cara z Berlinem i Wiedniem  /574

X. Zjazd w Grodnie u schyłku 1705 r. Plany absolutystyczne Augusta. Problem finansowania wojsk saskich przez Rosję. Walna rada konfederacka - ratyfikacja traktatu narewskiego. Wspólne fałszowanie polskiej monety przez Augusta i Piotra  /594

XI. Grodno i Wschowa - upadek znaczenia Augusta w polityce rosyjskiej  /613

XII. Zwrot w polityce zagranicznej Rosji po bitwie pod Wschową. Rokowania z posłem pruskim Keyserligkiem i projekt osadzenia Aleksandra Sobieskiego na tronie polskim   /643

XIII. Szwedzki marsz do Saksonii   /674

1. Nowa linia rosyjskiej polityki zagranicznej. Geneza starań Rosji o przyjęcie do "Wielkiego Aliansu"   /674

2. Traktat w Altranstadt. August między Piotrem a Karolem XII  /686

3. Stosunek Piotra do Augusta przed pokojem w Altranstadt i po jego proklamacji   /690

XIV. Zakończenie. Piotr i August u schyłku panowania Wettina i po jego wyjeździe z Polski. Zerwanie i nowy początek  /707

Wykaz źródeł i opracowań  /739

Źródła rękopiśmienne   /739

Źródła wydane  /741

Opracowania  /746

Indeks nazwisk   /757