Piastowie i Rurykowice. Polsko-ruskie stosunki polityczne od X do połowy XII wieku

Autor: Krzysztof Benyskiewicz

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 422

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

"Monografia stanowi próbę przedstawienia "rzeczy minionych" w postaci obrazu kontaktów politycznych Piastów z Rurykowicami między X a połową XII wieku. Chodzi o to "co się rzeczywiście stało", czyli poszukiwanie odpowiedzi na tradycyjne pytania historii co było? kto? kiedy było i dlaczego? z jakim skutkiem? Jednym z celów pracy będzie obserwacja kształtowania średniowiecznej tradycji historiograficznej w Polsce i na Rusi oraz znalezienie odpowiedzi na pytanie o przyczyny rozbieżności między nimi. Rozważania wokół relacji polsko-ruskich to nie nowość i dlatego istotnym elementem narracji, w miarę możności i potrzeb, będzie wszechstronna rejestracja dyskursu historycznego oraz weryfikacja przedstawionych w ciągu lat koncepcji historiograficznych. Kontrowersyjne zagadnienia sprzyjają różnorodności, stąd obecność polemik. 

Co oczywiste, nie ma dziś możliwości odtworzenia pełnego oblicza stosunków łączących władców i mieszkańców Polski i Rusi. Podstawową przyczyną jest brak wiarygodnego oświetlenia źródłowego. Często mamy do czynienia z wypełnioną mitami i legendami tradycją dynastyczną. Heroizacji postaci towarzyszą przemilczenia i przekłamania. Niekiedy tradycja bywa wzbogacana nowymi fabułami, a fakty źródłowe grzęzną pod warstwą moralizatorskich i krasomówczych popisów kronikarzy. [...] Kronikarze, niepozbawieni refleksji, poczucia posłannictwa lub zwyczajnie niezadowoleni z "ideowej" wymowy opowiadania poprzednika, reinterpretowali i przeobrażali jego wizję. W ten sposób powstawała nowa opowieść niosąca właściwe przesłanie lub w odpowiednim świetle przedstawiająca jej bohaterów. Nie za bardzo wówczas wiadomo czy mamy do czynienia z tradycją-rezultatem zapotrzebowania społecznego, jego kolejną subiektywną wersją czy opisem rzeczywistego przebiegu wydarzeń [...] Problemy stwarzane przez źródła sugerują zachowanie ostrożności w kreowaniu koncepcji historiograficznych."

(fragment Wstępu)  

Spis treści:

Wstęp  /5

Rozdział I. Włodzimierz Wielki i Mieszko I  /29

Przemyśl, Czerwień i inne grody  /29

„Polsko-ruska wojna” Joachima (990 r.) /52

Rozdział II. Bolesław Chrobry w Kijowie  /57

Wojny, których nie było  /57

I wyprawa Bolesława na Ruś /62

II wyprawa Bolesława na Ruś (?)  /72

Wyprawa kijowska   /83

Rozdział III. Jarosław Mądry i sukcesorzy Bolesława Chrobrego /121

Konflikt w rodzie Piastów  /121

Wyprawa Jarosława i Mścisława na Polskę  /138

Jarosław Mądry i Kazimierz Odnowiciel. Nowe otwarcie  /164

Rozdział IV. Bolesław Szczodry – sojusznik synów Jarosława  /183

Pierwsza wyprawa Bolesława na Ruś  /183

Rozpad „triumwiratu” Jarosławiców  /187

Druga wyprawa Bolesława z pomocą Izjasławowi  /210

Sojusz ze Światosławem  /222

Trzecia interwencja Bolesława. Powrót i śmierć Izjasława  /232

Rozdział V. Władysław Herman i Światopełk Izjasławic – sojusz bez zobowiązań  /243

Rozdział VI. Światopełk Izjasławic, Bolesław Krzywousty i Jarosław Światopelkowic  /263

Sojusz pełen korzyści  /263

Wyprawa Bolesława III, Stefana II i Rościsławiców na Włodzimierz  /273

Bolesław i Borys Kolomanowic. Wyprawa węgierska  /297

Małżeństwa dynastyczne  /308

Rozdział VII. Sojusze seniorów  /327

Zakończenie  /345

Abstract. The Piasts and the Rurikids. Polish-Ruthenian political relations between the 10th and first half of the 12th century /351

Bibliografia  /353

Indeks nazw osobowych i geograficznych  /399