Perun - gromowładny Bóg. Wstęp do dawnych wierzeń Słowian

Autor: Michal Tera

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 390

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Seria: Wszechnica Triglava V

Zamierzeniem autora było ukazanie czytelnikowi portretu słowiańskiego pogaństwa, znanego nam głównie ze źródeł pisanych i ludowych podań, w mniejszym stopniu ze źródeł archeologicznych. Bohaterem swojego wywodu uczynił Peruna – bóstwo grzmotu. Książka podejmuje próbę usystematyzowania dotychczasowych ustaleń oraz przedstawienia go w szerszym kontekście. Wychodząc od teorii G. Dumézila o trzech funkcjach spełnianych przez panteon indoeuropejski, wypracowuje własną koncepcję, w której obok postaci reprezentujących funkcje władzy (Weles, Trzygłów, Św. Mikołaj/Św. Sawa/Św. Jurij), siły (Perun, Światowit, Ilja Muromets, prorok Eliasz) i produkcji (m.in. Jarovit, Mikula Seljanič, Jarylo, Kupalo, Kostroma) występują też niebiański ojciec bogów (Swarog, Svjatogor) oraz matka bogów (Mokosz, Siwa, Św. Paraskewa).

 (Od redakcji)

Spis treści:

Od redakcji  /7

Wstęp  /9

Część I. Historia Peruna  /15

1. Ich bożki to srebro i złoto (O źródłach pisanych) /16
1.1. Źródła staroruskie  /16
1.2. Źródła polskie  /42

2. Etymologia  /52

3. Krwawe chrzciny, raduj się, Perunie (Kult Peruna u Słowian środkowoeuropejskich i bałkańskich) /62
3.1. Perun u Słowian bałkańskich /62
3.2. Relacja Prokopiusza  /71
3.3. Perun a Słowianie środkowoeuropejscy  /78

4. Nam jest zgoła wszystko jedno, jakiego dasz boga (Perun na Rusi)  /100
4.1. Traktaty rusko-bizantyjskie: święty Błażej i Thor  /101
4.2. Miejsca ofiarne  /111
4.3. Posągi  /128
4.4. Bogowie z panteonu Włodzimierza  /138
4.5. Upadek Peruna  /156

Część II. Typologia Peruna  /169

5. Kuzyni (Wyobrażenia i przemiany indoeuropejskich gromowładców)  /170
5.1. Perkunas – najbliższy krewny  /170
5.2. Młot Thora, włócznia Marsa  /177
5.3. Od Gangesu do Dniepru: indoirańscy gromowładni  /198
5.4. Zeus: problemy synkretyzmu  /208

6. Przed dębem, za dębem (Atrybuty słowiańskiego gromowładcy i ich miejsce w kulturze ludowej)  /224
6.1. Grom, błyskawica  /224
6.2. Broń  /230
6.3. Mocne to dębisko  239

7. Trzy recenzje (Teorie o słowiańskim władcy piorunów w literaturze fachowej)  /259
7.1. „Trut niszczy smoka”: teoria „mitu podstawowego” V.V. Ivanova i V.N. Toporova  /259
7.2. „Wyskocz, boże!”: teoria Peruna jako bóstwa wegetatywnego (L.S. Klejn)  /273
7.3. „Śmiertelna niedzielo, gdzieś klucze podziała?”: teoria o synu Peruna  /289

8.Święci i bohaterowie (Przemiany i ewolucja słowiańskiego bóstwa gromowładnego)  /303
8.1. Ognisty wóz Eliasza  /303
8.2 Junacy i bohaterowie  /327

9. Refleksje 

Hipotetyczna struktura panteonu słowiańskiego)  /351

Konkluzje  /368

Tezy końcowe. Charakterystyka Peruna  /372

Spis źródeł i bibliografia  /375