Państwowy Bank Rolny w latach 1919-1949. Studium historyczno-prawne

Autor: Mirosław Kłusek

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 341

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Obszerna, licząca z górą trzysta stron praca, jest pierwszą w historiografii syntezą obejmującą aspekty prawno-organizacyjne i ekonomiczne działalności Państwowego Banku Rolnego w kontekście problemów makroekonomicznych w kraju. Stanowi także zwieńczenie wieloletnich badań. Doktor Mirosław Kłusek jest doświadczonym badaczem problematyki dotyczącej Państwowego Banku Rolnego, w tym autorem m.in. cyklu artykułów poświęconych jego działalności oraz wydawcą oryginalnego przedsięwzięcia edytorskiego - dokumentów do dziejów PBR z lat 1938-1944, i ze swobodą porusza się w analizowanej materii.

Spis treści:

Wstęp /9

I. Państwowy Bank Rolny w latach 1919-1939

1. Fundusze administrowane /19

1.1. Początki banku .19

1.2. Fundusze osadnicze /23

1.3. Fundusze Ministerstwa Reform Rolnych (1926-1931) /25

1.4. Fundusze Ministerstwa Rolnictwa i Dóbr Państwowych /27

1.5. Fundusze Ministerstwa Robót Publicznych /30

1.6. Fundusze rządowe w latach 1929-1939 /31

1.7. Ulgi dla dłużników Funduszy Państwowych /32

1.8. Należności byłych rosyjskich banków ziemskich /37

1.9. Likwidacja wierzytelności byłych niemieckich i austriackich instytucji osadniczych i finansowych /43

2. Kredyt krótkoterminowy /47

2.1. Początki /47

2.2. Kredyty obrotowe /48

2.3. Kredyty na podniesienie produkcji rolnej /52

2.4. Kredyty na środki produkcji /55

2.5. Sposoby kredytowania /57

2.6. Kredyty dla organizacji spółdzielczych /58

2.7. Akcja konwersyjno-oddłużeniowa /62

2.8. Nowa akcja kredytowa /70

3. Kredyt długoterminowy, działalość parcelacyjna i administrowania przedsiębiorstwami /75

3.1. Kredyt długoterminowy /75

3.1.1. Początki kredytu długoterminowego PBR /75

3.1.2. Kredyt długoterminowy w latach 1931-1939 /79

3.1.3. Konwersja kredytów emisyjnych /80

3.1.4. Ulgi w spłacie zadłużenia w listach zastawnych i obligacjach melioracyjnych i bieżąca akcja kredytowa /81

3.2. Działalność parcelacyjna PBR /87

3.2.1. Podstawy prawne i działania przygotowawcze banku do działalności parcelacyjnej /87

3.2.2. Działalność parcelacyjna PBR w latach 1931-1939 /89

3.2.3. Ulgi dla dotychczasowych nabywców ziemi /93

3.3. Administrowanie przedsiębiorstwami /95

II. Państwowy Bank Rolny w czasie II wojny światowej

1. Sytuacja oddziałów PBR na ziemiach włączonych do Rzeszy /99

1.1. Likwidacja aktywów polskich instytucji kredytowych /99

1.2. Likwidacja pasywów /104

1.3. Oddział w Katowicach i Grudziądzu /107

1.4. Sytuacja materialna dłużników PBR na przykładzie Śląska /113

2. PBR w Generalnej Guberni /117

2.1. Wznowienie działalności /117

2.2. Powiernicy niemieccy /119

2.3. Sytuacja pracowników banku /121

2.4. Majątki ziemskie i przedsiębiorstwa PBR /125

2.5. Legalność działań Państwowego Banku Rolnego w Generalnej Guberni /128

2.5.1. Zarządcy i ich uprawnienia /130

2.5.2. Tożsamość PBR /132

3. Likwidacja przedwojennych aktywów /135

3.1. Kredyty krótkoterminowe /135

3.2. Kredyty długoterminowe /140

3.3. Kredyty z funduszy administrowanych /144

3.4. Akcja windykacyjna /147

3.5. Deprecjacja złotego a spłata zadłużeń przedwojennych /148

3.5.1. Ceny wolnorynkowych artykułów żywnościowych i gospodarstwa domowego /148

3.6. Sytuacja materialna rolników /151

4. Udzielanie nowych kredytów /157

4.1. Kredyty krótkoterminowe /159

4.2. Kredyty średnioterminowe /160

4.3. Kredyty ulgowe i zapomogowe /161

4.4. Zabezpieczanie kredytów i rozwój akcji kredytowej /162

4.5. Bezpieczeństwo kapitałowe /166

4.6. Agrobank we Lwowie /167

III. Państwowy Bank Rolny 1945-1949

1. Sytuacja PBR po zakończeniu II wojny światowej /177

1.1. Koncepcja roli PBR w przebudowie ustroju rolnego w Polsce niepodległej /177

1.2. Wznowienie działalności /184

1.3. Próba uporządkowania kredytu emisyjnego /191

1.4. Straty wojenne PBR /193

1.5. Restytucja papierów wartościowych /198

1.6. Restytucja należności PBR od III Rzeszy /200

2. Problem regulacji zobowiązań powstałych od 1 września 1939 r. i w okresie okupacji niemieckiej /205

2.1. Stanowisko PBR /206

2.2. Stosunek sądownictwa polskiego do problemu regulacji zobowiązań /213

2.3. Regulacja zobowiązań przedwojennych i okupacyjnych przez władze państwowe /217

2.4. Dekret o zaciąganiu nowych i określaniu nieumorzonych zobowiązań pieniężnych z 27 lipca 1949 r. /227

3. Działalność kredytowa /233

3.1. Sytuacja rolnictwa po zakończeniu wojny i jego finansowanie /233

3.2. Kredyty osadnicze /236

3.3. Kredyty na odbudowę osiedli wiejskich /243

3.4. Kredyty dla rolników indywidualnych /254

3.5. Wielkie rolnictwo /259

3.6. Kredyty dla przemysłu rolnego, leśnego, przedsiębiorstw handlowych i przedsiębiorstw handlowo-przemysłowych /265

4. Likwidacja instytucji kredytowych /273

4.1. Polityka państwa wobec banków /273

4.2. Likwidacja instytucji kredytu długoterminowego /275

4.3. Aktywa likwidowanych instytucji /277

4.3.1. Nieruchomości i ruchomości likwidowanych instytucji kredytu długoterminowego /281

4.4. Gwarancje Skarbu Państwa /283

4.5. Rozrachunek z zagranicą /285

4.6. Zgłaszanie wierzytelności /285

4.7. Likwidacja przedsiębiorstw bankowych /287

4.8. Likwidacja PBR /289

Zakończenie /301

Bibliografia /311

Źródła archiwalne /311

Publikacje /312

Spis tabel /325

Indeks nazwisk /329

Indeks rzeczowy /333

Wykaz akronimów /341