Państwo średnie – Polska Studia i Szkice Tom 2

Redakcja: Krzysztof Kubiak, Łukasz Przybyło

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 432

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Stoimy dzisiaj jako Polacy przed fundamentalnym wyzwaniem. Wkraczamy bowiem w nowy okres wojen, rewolucji i ludobójstw. Ich przyczyny będą trojakie:
1. Rewolucja informacyjna oparta na sztucznej inteligencji,
2. Zmiany klimatyczne i wymuszone przez nie wędrówki ludów,
3. Presja ideologiczna i nowy podział świata na zwalczające się obozy – czyli Zimna Wojna 2.0.

Kryzys tożsamości Zachodu i kryzys demokracji liberalnej dokładają nam jeszcze więcej wyzwań. Wojna w Ukrainie trwa już dwa lata, a Zachód dalej nie uruchomił procesów produkcyjnych w przemyśle obronnym odpowiadającym naszym potrzebom. Jeśli w 2015 roku 1,5 mln uchodźców zdestabilizowało Europę politycznie, to co stanie się, gdy u bram stanie ich 10, 15, 50 milionów? Na dziesięć firm wydających najwięcej na rozwój sztucznej inteligencji 8 znajduje się w USA. Dobrze, że nie w Chinach – ale jednak czy ten fakt też nie powinien nas niepokoić?

W ciągu najbliższej dekady będziemy musieli zdecydować, czy chcemy być podmiotem, czy przedmiotem stosunków międzynarodowych i regionalnych. Wydaje się, że emocje polskiego społeczeństwa są dość łatwe do odczytania – tak, chcemy jako naród mieć wpływ na to, co się wokół nas dzieje. Chcemy projektów infrastrukturalnych, o czym świadczy (może nazbyt gorąca) dyskusja wokół CPK. Chcemy czuć się bezpiecznie i modernizować Siły Zbrojne RP. Chcemy być demokracją i na procedurach demokratycznych opierać nasze państwo. Chcemy być częścią Zachodu, a nie wschodnich satrapii. Kluczowe jest jednak, aby elity nie zawiodły nas w naszych pragnieniach, a jednocześnie żebyśmy my sami nie popadli w wańkowiczowskie „chciejstwo”.

Mamy nadzieję, że niniejsze rozważania będą miały wpływ na sposób myślenia o naszym kraju zarówno przez społeczeństwo jak i decydentów politycznych, bo tylko od nas zależy jaką Polskę stworzymy. Nasze główne cele to: rozwój, przedstawicielski i reprezentatywny system rządów (co „ruski mir” wyklucza), suwerenność, tożsamość i sprawczość.

W drugim tomie Państwa średniego kontynuujemy rozważania na temat Polski w formie esejów – bardziej przystępnej – choć opatrzonej aparatem naukowym. Poruszane tematy krążą wokół tych samych wyzwań co w poprzednim tomie, jednak ich perspektywa jest trochę inna. Zaczynamy od „problemu niemieckiego” i naszych niełatwych relacji z naszym zachodnim sąsiadem. Poruszamy temat elit i uniwersytetów, żeby następnie przejść do wyzwań demograficznych. Niezwykle istotna ekonomia została opisana w dwóch esejach, a szeroko rozumiana tematyka bezpieczeństwa narodowego i militarnego jest prezentowana w prawie połowie tekstów. Cały czas nasze eseje mają charakter „opisu z natury”, tylko z elementami recept na poradzenie sobie z otaczającą nas rzeczywistością.

W kolejnym tomie chcielibyśmy jednak przejść do szerszego opisu możliwych scenariuszy naprawy Rzeczpospolitej. Mamy nadzieję, że niezwykle ciekawą częścią Państwa średniego, będą wywiady z najważniejszymi polskimi generałami. Uciekamy w nich od „bieżączki” i rozmawiamy o przyszłości, przyszłym polu walki, wyzwaniach dla Sił Zbrojnych, odporności państwa i obronie powszechnej.

Wydaje nam się, że takie podejście ma ten atut, że umożliwia wypowiedzi o większej swobodzie, pozwalając generałom na otwartość, której pewnie nie byłoby, gdybyśmy skupili się na technikaliach czy bieżących zdarzeniach.

Ostatnią, trzecią częścią jest część „koreańska” składająca się z eseju opisujące leżące 8000 kilometrów od nas państwo średnie – jakim jest niewątpliwie Republika Korei oraz dwóch wywiadów. Te ostatnie są ważne, gdyż były przeprowadzone z wiceministrem obrony narodowej Korei oraz kierownictwem Hyundai Rotem. Można z nich wyczytać wiele rzeczy istotnych dla polskich obywateli w kontekście zarówno postrzegania Polski przez koreańskich decydentów, ale również przybliżających tematykę kontraktów zbrojeniowych zawieranych od 2022 roku.

Mamy nadzieję, że pozwolą one na lepsze zrozumienie wyzwań stojących przed naszymi państwami.

(ze Wstępu, Krzysztof Kubiak, Łukasz Przybyło)

Spis treści:

Od redaktorów  /11

Przedmowa  /13

CZĘŚĆ I. Eseje

prof. K. Kubiak - Międzymorze i Mittleeuropa z perspektywy państwa średniego: między rywalizacją a współpracą, między mitem a rzeczywistością  /17

Mitteleuropa: spojrzenie na genezę pojęcia  /17

Szkodliwość strategiczna fobii i histerii  /22

Marzenie o Międzymorzu  /24

Mitteleuropa i Trójmorze: realia ekonomiczne  /26

Mitteleuropa i Trójmorze: realia polityczne  /30

Problem z Niemcami  /34

Mitteleuropa i Międzymorze: Nowe otwarcie?  /38

dr Tomasz Pawłuszko - Elity państwa średniego  /43

Wprowadzeie  /43

Różnicowanie się państw  /44

Porównywanie elit państw  /48

Sytuacja państwa średniego  /52

Polska - między centrum a peryferiami?  /57

Wyzwania dla elit państwa średniego  /60

dr Adrian Mitręga - Uniwersytet i państwo średnie. Znaczenie systemu kształcenia wyższego dla rozwoju Polski  /67

Uniwersyteckość - założenia ideowe  /67

Szkolnictwo wyższe w Polsce  /71

Problemy społeczności akademickiej  /73

Podsumowanie  /78

dr Anna Chabasińska - Państwo średnie w obliczu migracji. Refleksje nad polską polityką migracyjną  /83

Rola państwa w procesie zarządzania migracjami  /84

Czy Polska potrzebuje doktryny migracyjnej?  /85

Specyfika polskiej polityki migracyjnej  /87

Najważniejsze obszary i zadania polityki migracyjnej Polski w XXI w.  /87

Podsumowanie  /98

Ariel Drabiński - Demografia bezpieczeństwa  /101

Obecna sytuacja demograficzna Polski  /101

Przyszłość demograficzna Polski  /102

Wpływ demografii na system bezpieczeństwa państwa  /1064

Wpływ demografii na siły zbrojne  /106

Jak przeciwdziałać katastrofie demograficznej w Polsce /108

A jeśli nie zrobimy nic?  /113

Piotr Gursztyn - Bezpieczeństwo psychologiczne państwa średniego  /117

por. dr Michał Przybylak - Odporność państwa średniego - Polski  /131

Odporność państwa - definicja  /132

Odporność państwa - polskie rozumienie  /135

Odporność państwa a polska strategia wojskowa i Siły Zbrojne RP  /137

Odporność dla Polski w 2023 r. /141

Zakończenie  /151

Ignacy Morawski - Zasoby państwa średniego - dylematy makroekonomiczne  /157

Zasoby ludnościowe - czy Polska 50 milionów Polaków ma sens?  /158

Ryzyka związane z kurczeniem się populacji  /160

Transformacja demograficzna jako szansa  /162

Wyzwania związane z imigracją /163

Zasoby kapitałowe - czy Polska tylko z polskim kapitałem?  /165

Zagadka niskich inwestycji  /166

Czy kapitał zagraniczy jest zły?  /169

Zasoby wiedzy - nakłady na naukę i badania to nie wszystko  /175

Bez konkurencji nie ma dobrej alokacji zasobów  /176

Edukacja jako baza dla innowacyności  /178

Szanse i wyzwania "mission economy"  /180

Alokacja zasobów przez pańswo - jak finansować wysiłek obronny  /181

Stefan Kawalec - Gospodarcze podstawy międzynarodowej pozycji Polski  /185

Wstęp  /185

Część 1. Dzisiejszy potencjał polskiej gospodarki  /185

Część 2. Pożądany model rozwoju gospodarczego  /185

Strategia realizowana w okresie transformacji  /187

Model, jaki dziś potrzebujemy  /191

Część 3. Co nam może przeszkodzić lub pomóc  /193

Niski poziom inwestycji firm  /193

Demografia i migracja  /199

Polska ma szanse być beneficjentem światowych procesów relokacji przemysłu  /202

Europejska integracja Ukainy szansą i wyzwaniem dla polskiej gospodarki  /202

Część 4. Warunki niezbędne  /208

Dostęp do rynku Unii Europejskiej  /208

Zachowanie własnej waluty  /209

Zachowanie stabilności makroekonomicznej  /213

dr hab. Łukasz Nadolski - Jak badać współczesne konflikty zbrojne? - perspektywa państwa średniego  /219

Wojna nigdy się nie zmienia?  /219

Wojskowe i cywilne ośrodki analityczne  /220

Dylematy obserwatora  /221

"Paraźródła"  /222

Nowe technologie: nowe nadzieje i nowe wyzwania  /223

Mit Bayraktara, czyli wojna ormiańsko-azerska 2020 roku i jej następstwa  /230

Pole bitwy - Ukraina  /232

Podsumowanie  /235

Jarosław Wolski - Wojskowo-techniczne szoki przyszłości  /239

Trendy światowe  /239

Domena lądowa  /245

Domena morska  /250

Domena powietrzna  /255

Space (Kosmos)  /258

Polskie możliwości  /259

płk dr hab. Juliusz S. Tym - Wojna i miasto - perspektywa państwa średniego  /277

Doświadczenia historyczne /278

Współczesne koncepcje walki w terenie zurbanizowanym /282

Wojny wśród społeczeństw - piąta generacja wojen  /286

Miastobójstwo  /290

Miasto państwa średniego jako środowisko walki - perspektywa polska  /293

płk Tomasz Białas - Obrona totalna - model dla Polski?  /301

Obrona powszechna  /301

Obrona totalna /302

Klęska x 3  /304

Jak robią to inni?  /305

Dlaczego będziemy słabsi?  /309

Dlaczego możemy być silniejsi?  /312

Równanie Napoleona - najważniejszy czynnik  /315

Podsumowanie  /318

gen. bryg. dr inż. Mariusz Chmielewski - Konflikt w cyberprzestrzeni - perspektywa strategiczna państwa średniego  /313

Wojna (konflikt) w cyberprzestrzeni  /325

Cyberbroń i jej charakterystyka  /328

Cyberwojna czy po prostu wojna?  /330

Bez rozlewu krwi  /335

Co z tego wynika dla państwa średniego - Polski?  /337

CZĘŚĆ II. Rozmowy

O przyszłej wojnie trzeba myśleć szybko - rozmowa z gen. Rajmundem T. Andrzejczakiem  /343

To państwo i społeczeństwo toczy wojnę, nie siły zbrojne - rozmowa z gen. broni Tomaszem Piotrowskim  /361

Musimy budować właściwą strategię - strategię obrony powszechnej - rozmowa z gen. broni Wiesławem Kukułą  /373

Jesteśmy ogniwem w łańcuchu, który nazywa się bezpieczeństwo państwa - rozmowa z Elżbietą Wawrzynkiewicz prezes WZM S.A. /391

CZĘŚĆ III. Państwo średnie po drugiej stronie globu

prof. Krzysztof Kubiak - Państwa niemal zwierciadlane, czyli dlaczego warto studiować "przypadek"  /403

Jesteśmy do siebie bardzo podobni - rozmowa z gen. mjr. (rez) II Sungiem, wiceministrem obrony Republiki Korei  /411

Teoria państwa średniego to dobry punkt wyjścia do dyskusji o współpracy naszych krajów - rozmowa z przedstawicielami Hyundai Rotem  /421

• Państwo średnie  /421
• Przemysł obronny i współpraca z Polską  /424
• Przyszła wojna  /425
• Przyszła wojna - wojna w Ukrainie  /427
• Przyszła wojna - jak się przygotować?  /428
• Historia K2  /430