Otoczyć naród swój pięknem.. Dyskusja wokół idei kultury i sztuki narodowej na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX...

Autorka: Adrianna Dominika Sznapik

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 486

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,5 cm

Powstanie niniejszej książki było możliwe dzięki zrealizowaniu projektu badawczego pt. "Dyskusja wokół idei kultury i sztuki narodowej na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku, na tle prądów europejskich", sfinansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki. Autorem przytoczonego motta jest Jerzy Warchałowski, postać bardzo ważna dla tematu tej książki, choć może nie pierwszoplanowa. Nie był to bowiem genialny artysta, ale teoretyk i mecenas sztuki, a przede wszystkim sprawny organizator życia artystycznego i propagator nowych, narodowych prądów. Łączy dwie bliskie sobie czasowo, a zarazem całkiem odmienne epoki - porozbiorową z przełomu wieków i okres niepodległości, który znalazł swoje miejsce w epilogu niniejszej książki. Cytat pochodzi z programowego tekstu "O sztuce stosowanej", który ukazał się w 1904 r. w apogeum gorących debat dotyczących koncepcji sztuki narodowej

(ze wstępu).

Spis treści:

Część I

1. Wstęp    /7

1.1. Cezury chronologiczne    /8

1.2. Kultura narodowa, sztuka narodowa, styl narodowy - próby definicji    /9

1.3. Zasięg terytorialny    /12

1.4. Metody badawcze - historia idei, a nie historia sztuki    /13

1.5. Źródła i literatura przedmiotu    /15

1.6. Cele badawcze i struktura monografii    /38

2. Angielskie inspiracje dla całej Europy: John Ruskin oraz Arts & Crafts Movement     /42

Część II

Teoria i praktyka. Koncepcje sztuki i kultury narodowej na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX w.

oraz próby tworzenia stylów narodowych

1. Powrót do przeszłości. Zabytki historii jako podstawa do tworzenia stylu narodowego   /64

2. Źródła kultury narodowej przetrwały tylko w ludzie... Styl zakopiański i styl dworkowy – przykład teorii i praktyki stylu narodowego   /137

2.1. Koncepcja stylu zakopiańskiego, jego popularność i zasięg terytorialny   /141

2.2. Zygmunt Czartoryski, O stylu krajowym w budownictwie wiejskiem, czyli u źródeł stylu dworkowego    /177

2.3. Jerzy Warchałowski i krakowskie Towarzystwo Polska Sztuka Stosowana w dyskusji wokół idei stylu i kultury narodowej    /190

2.4. Galicyjski dyskurs wielokulturowy na przykładzie stołecznego Lwowa, czyli wystawa w 1894 r. i architektoniczny dialog w przestrzeni miejskiej   /201

3. Debaty prasowe wokół stylów narodowych, czyli Polacy i polska sztuka na Wystawie Światowej w Paryżu w 1900 r.    /216

Część III

Społeczna recepcja idei sztuki i kultury narodowej a polskie towarzystwa kulturalno-społeczne

1. Gdzie szukać śladów społecznej recepcji idei sztuki i kultury narodowej?    /240

1.1. Dlaczego towarzystwa?    /247

2. Towarzystwa kulturalno-społeczne w Galicji     /249

2.1. Towarzystwo Upiększania Miasta Krakowa i Okolic    /252

2.2. Związek Towarzystw Upiększania Kraju    /266

2.3. Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa     /278

2.4. Towarzystwo Opieki nad Polskimi Zabytkami Sztuki i Kultury    /286

2.5. Lwowskie towarzystwa kulturalno-społeczne     /309

2.5.1. Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza     /310

2.5.2. Towarzystwo Historyczne     /320

2.5.3. Towarzystwo Ludoznawcze     /326

2.5.4. Towarzystwo Miłośników Przeszłości Lwowa    /335

2.5.5. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Sztuki i Kultury    /342

3. Towarzystwa kulturalno-społeczne w zaborze pruskim    /348

3.1. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk    /349

3.2. Inne inicjatywy kulturalno-społeczne w zaborze pruskim     /355

4. Działalność wybranych towarzystw kulturalno-społecznych w zaborze rosyjskim po 1905 r.   /360

4.1. Towarzystwo Miłośników Historii    /361

4.2. Towarzystwo Krajoznawcze     /368

4.3. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości    /375

4.4. Przykłady innych warszawskich towarzystw związanych z ideą krajoznawczą     /385

Część IV

Europejskie wpływy i polska odrębność. Próba podsumowania i odpowiedzi na pytania badawcze

1. Zakończenie i próba podsumowania dotychczasowych badań    /392

2. Epilog    /397

2.1. Wielka Wojna a działalność wybranych polskich towarzystw kulturalno-społecznych – próby ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego    /397

2.2. Pawilon Polski na Wystawie Światowej w Paryżu w 1925 r. - realizacja koncepcji sztuki narodowej i jej odbiór społeczny, dyskusja i kontrowersje na łamach prasy. Podsumowanie debaty wokół idei kultury i sztuki narodowej czy początek nowych trendów?   /417

Wykaz skrótów    /438

Bibliografia   /439

Abstract      /458

Indeks osobowy    /462

Indeks topograficzny    /471

Indeks rzeczowy    /477

Spis ilustracji   /480