Oświata i nauka na Kresach Wschodnich w XIX i XX wieku

Redakcja: Joanna Lusek

Rok wydania: 2018

Ilość stron: 366

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Partner: UAM

Niniejsza książka, skupiając się na problematyce oświaty i nauki na Kresach Wschodnich w XIX i XX wieku, łączy w sobie spójność i wielowątkowość tematyczną. Ten mariaż przyniósł w efekcie rzecz ciekawą, uświadamiając czytelnikowi złożoność sytuacji edukacyjnej ludności Kresów w cezurze obejmującej czasy zaboru rosyjskiego, dwudziestolecia międzywojennego, kiedy to ziemie «zabrane», na mocy traktatu ryskiego, weszły w skład II Rzeczypospolitej, czy wreszcie prób przeniesienia znakomitych doświadczeń dydaktycznych, wychowawczych i organizacyjnych «Aten Wołyńskich» na terytorium Polski po II wojnie światowej. (…)

Publikacje dotyczące Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej od lat budzą zainteresowanie czytelników, zwłaszcza tych, którzy z ziemiami tymi łączą swoje lata dzieciństwa i młodości. Powrót do błogiego czasu, uroków przyrody kresowej i doświadczeń życiowych zaciążył nad myśleniem Polaków, powodując tęsknotę za minioną przeszłością. (…) W omawianej książce odbijają się w lustrze wysiłki polskich społeczników, oświatowców, nauczycieli czy duchowieństwa w walce o podniesienie cywilizacyjne mieszkańców Kresów Wschodnich. Autorzy zamieszczonych w publikacji artykułów wykorzystali cenne źródła archiwalne, dokumenty rodzinne i urzędowe oraz fotografie ilustrujące doskonałe życie Kresów Wschodnich. (…)

Recenzowana książka niewątpliwie cennym źródłem informacji na temat edukacji na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej w kontekście skomplikowanych stosunków narodowościowych, światopoglądowych i kulturowych, wnosząc nieznane dotychczas szerszemu ogółowi fakty z dziedziny oświatowej i stanowiąc jednocześnie wypełnienie białej plamy w historii oświaty polskiej
(Z recenzji prof. dr hab. Hanny Markiewiczowej)

Spis treści:

Wstęp /7

Część I. Szkolnictwo powszechne na Kresach Wschodnich

Stefania Walasek, Kresowe szkolnictwo powszechne w latach II Rzeczypospolitej /15

Antoni Wilgusiewicz, Życie codzienne nauczycieli polskich na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej /29

Mirosława Regina Kozłowska, Oświata na Wileńszczyźnie i Nowogródczyźnie. Idee, koncepcje, syntezy na łamach "Spraw Nauczycielskich" (1930-1939) /39

Waldemar Wołkanowski, Akcja budowy 100 szkół powszechnych im. Józefa Piłsudzkiego na Wileńszczyźnie w latach 1936-1939 /59

Część II. Szkolnictwo średnie i zawodowe na Kresach Wschodnich

Gabriela Matuszkiewicz, Jazłowiec - pierwsza fundacja sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP na ziemiach polskich. Jej rozwój i tragiczny finał /81

Joanna Lusek, Seminaria nauczycielskie Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP na

Kresach Wschodnich w dwudziestoleciu międzywojennym /109

Agata Samsel, Polityka oświatowa caratu na obszarze Białostocczyzny wcielonym do Imperium Rosyjskiego (1807-1915) na przykładzie białostockich szkół średnich /137

Bartosz Jańczak, Generał dywizji Klemens Rudnicki (1897-1992) - o przygotowaniu oficera zawodowego /157

Mirosław Piwowarczyk, Rola Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet w kształceniu (i dokształcaniu) zawodowym kobiet na Wileńszczyźnie w latach 1929-1939 /175

Jarosław Durka, Między pracą a edukacją. Z życia Junackich Hufców Pracy na Kresach Wschodnich w II poł. lat 30. XX w. /193

Część III. Szkolnictwo wyższe a rozwój dyscyplin naukowych na Kresach Wschodnich 

Ewa Andrysiak, Działania Alfonsa Parczewskiego na rzecz Wszechnicy Wileńskiej i jej biblioteki /213

Anna Matuchniak-Mystkowska, Z albumu rodzinnego. Fotoesej z Wileńszczyzny /223

Zbigniew Bereszyński, Zapatrzeni w niebo. Zarys dziejów astronomii na Kresach Wschodnich /247

Beata Badura, "W urnie takiej podawano nieboszczykowi jadło do grobu". Badania archeologiczne na Kresach Wschodnich na przełomie XIX i XX w. /263

Część IV. Szkolnictwo na Kresach Wschodnich - powojenne implikacje

Małgorzata Ruchniewicz, Liceum Krzemienieckie i powojenne próby jego reaktywacji /275

Jan Kopiec, Księża lwowscy jako wykładowcy seminariów duchownych w Opolu i Wrocławiu /307

Barbara Włochowicz, Nauczyciele z Kresów. Przyczynek do powojennej historii Szkoły Podstawowej nr 26 w Zabrzu-Mikulczycach /317

Bohdan Szumyłowicz, Od polskiego wschodu do radzieckiego zachodu. Pomiędzy edukacją a rozrywką w regionalnej telewizji radzieckiej /327

Indeks osobowy /339
Indeks miejscowy /349
Streszczenia w języku angielskim /355