Orientalizm po rosyjsku. Górale Kaukazu Północnego i pogranicze gruzińskie, 1845-1917

Autor: Austin Jersild

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 280

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Książka Austina Jersilda, profesora Wydziału Historii w Old Dominion University, jest bodaj pierwszą monografią o XIX-wiecznym podboju Kaukazu Północnego przez Rosję. Stanowi przy tym skuteczną odtrutkę na kłamliwą propagandę historyczną, posługującą się twierdzeniami, że „ciągła ekspansja Rosji na południe wynikała z konieczności obrony, ale także ze zwykłego pragmatyzmu”. Dokumentując proces narodzin i zmierzchu „orientalistycznej” narracji Imperium Rosyjskiego na Kaukazie, autor wykonał gigantyczną pracę archiwalną i - jak pisze dr Jerzy Rohoziński - „przynosi nam na tacy świeżutkie frykasy z archiwów Moskwy, Petersburga i Tbilisi”, łącząc solidny warsztat historyka z narracyjną swadą. Polski przekład uzupełnia obszerna przedmowa sytuująca pracę w kontekście polskim oraz krótkie, aktualizujące (zwłaszcza w dobie toczącej się na Ukrainie wojny) posłowie dr Jerzego Rohozińskiego.

Spis treści:

"Zgrzeszyłeś bracie Jefimiczu", czyli orientalizm po polsku. Przedmowa do przekładu polskiego  /9

Przedmowa  /17

Rozdział I. Dyskurs imperialny  /21

Kaukaz Północny - królestwo "osobliwości i sprzeczności trudnych do pojęcia"  /21

Orientalizm  /23

Rosja jako imperium  /24

Rozdział 2. Podbój i wysiedlenia  /31

Kaukazie, drżyj!  /31

Nowi poddani cara  /36

Opór w imię islamu  /38

Wysiedlenia  /42

Wojna bez końca  /46

Granice imperialnej urawniłowki  /51

Rozdział 3. Towarzystwo Odbudowy Chrześcijaństwa Prawosławnego na Kaukazie  /59

Prawosławie kontra islam na rubieżach imperium  /59

Historia towarzystwa  /63

Gruzja semper fidelis  /65

Język i metoda Ilminskiego  /68

Rozdział 4. Rosyjscy etnografowie i kaukascy górale: formowanie narodów  /81

"Ukryte siły narodu"  /81

Rosyjski romantyzm i europejska literatura podróżnicza  /83

Michaił Woroncow: oświeceniowe państwo w natarciu  /85

Adolf Berże (Berge): towarzystwa naukowe i odkrywanie starożytności  /88

"Realizm" etnograficzny  /94

Zapisywanie języków  /101

Wytyczanie granic  /106

Rozdział 5. Prawo zwyczajowe kontra szariat: oswajanie "dzikości"  /111

Prawo carów, prawo górali  /112

Przestępczość ludzi gór  /121

"Rusyfikacja" wymiaru sprawiedliwości  /128

Rozdział 6. Szamil w Rosji i Rosja w Szamilu, 1859-1871  /133

Szamil w literaturze rosyjskiej  /133

Rosyjskie tournee Szamila  /138

Szamil w Kołudze, 1859-1871  /143

Potomstwo Szamila  /145

Rozdział 7. Rusyfikacja i upajanie się podbojem  /149

Narody małe i wielkie  /150

"Kwestia wschodnia" na własnym podwórku  /155

Wspomnienia i relacje z podróży  /157

Kolonizacja: kto jest mile widziany?  /159

Nieudany przeszczep: rosyjscy osadnicy na Kaukazie  /162

Podsumowanie: Rosyjscy kolonialiści na straży głosu kaukaskich przodków  /167

Posłowie: Za fasadą "radzieckiej przyjaźni narodów"  /177

Wojna i pokój na Kaukazie. Posłowie do przekładu polskiego  /183

Przypisy  /185

Bibliografia (poszerzona i uzupełniona o prace w języku polskim)  /245

Spis map i ilustracji  /273

Indeks osób  /275

Indeks nazw geograficznych, grup etnicznych i wspólnot religijnych  /281