Opozycja i opór społeczny w Polsce po 1956 roku Tom 4

Pod redakcją: Tomasza Kozłowskiego, Jana Olaszka, Grzegorza Wołka

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 264

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami

Tom otwiera tekst Gbora Danyiego na temat samizdatu na Węgrzech, a zwłaszcza przyczyn jego późniejszego pojawienia się w tym kraju niż w ZSRR, Czechosłowacji czy w Polsce.Następnie zamieszczono niewielki blok tekstów dotyczących relacji między opozycjonistami w PRL a Służbą Bezpieczeństwa. Blok ten otwiera artykuł Grzegorza Wołka poświęcony inwigilacji przez policję polityczną Opinii, czyli ukazującego się w drugim obiegu od 1977 r. głównego organu prasowego Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Jednym z bohaterów tego tekstu jest Paweł Mikłasz, wieloletni tajny współpracownik SB. O kontaktach z policją polityczną znanego opozycjonisty (tyle że w lokalnej, szczecińskiej skali) - Franciszka Skwierczyńskiego - traktuje również artykuł Przemysława Benkena, który opisał współpracę Skwierczyńskiego z aparatem bezpieczeństwa do 1983 r. Znacznie bardziej skomplikowany charakter miała relacja z SB Jana Kozłowskiego, czołowego działacza niezależnego ruchu chłopskiego. Służba Bezpieczeństwa inwigilowała go, ale jednocześnie prowadziła z nim dialog operacyjny, dzięki któremu zdobywano cenne informacje. Ten właśnie wątek z jego biografii przedstawił Andrzej W. Kaczorowski.Pozostałe teksty dotyczą przede wszystkim ostatniej dekady PRL. Katarzyna Wilczok przedstawiła społeczny odbiór budowy pomnika Poległych Stoczniowców. Bardziej regionalny charakter mają artykuły: Wojciecha Gonery o stosunku inowrocławskiej PZPR do Solidarności i Katarzyny Maniewskiej o ośrodku odosobnienia dla internowanych we Włocławku-Mielęcinie. Po raz pierwszy w tej serii zamieszczono teksty źródłowe. Są to wspomnienia działacza warszawskiego podziemia solidarnościowego Krzysztofa Laskowskiego (opracowane i opatrzone wstępem przez Tadeusza Ruzikowskiego) oraz sporządzona przez SB w 1985 r. obszerna charakterystyka publikacji drugiego obiegu (przygotowana do druku przez Marcina Krzeka-Lubowieckiego).

Spis treści:

Wstęp  /7

W bloku

Gabor Danyi. "Otwarte okna dookoła". O powodach późniejszego pojawienie się samizdatu na Węgrzech  /11

Gry policji politycznej i opozycji

Grzegorz Wołk. "Opinia" w perspektywie bezpieki, Studium przypadku  /29

Przemysław Benken. Życie w cieniu aparatu bezpieczeństwa. Działalność Franciszka Skwierczyńskiego (TW "Kamila") do 1983 roku  /52

Andrzej W. Kaczorowski. Walka i rozmowy Jana Kozłowskiego ze Służbą Bezpieczeństwa (1980-1989)   /85

Varia

Katarzyna Wilczok. Budowa pomnika Poległych Stoczniowców w społecznym odbiorze mieszkańców województw gdańskiego i katowickiego (październik-grudzień 1980 roku)  /109

Wojciech Gonera. Komitet Miejski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Inowrocławiu wobec fenomenu "Solidarności"  /118

Katarzyna Maniewska. Ośrodek odosobnienia w Zakładzie Karnym we Włocławku-Mielęcinie (31 grudnia 1981 - 28 grudnia 1982 roku)  /137

Źródła

Wspomnienia Krzysztofa Laskowskiego  /171

Tadeusz Ruzikowski, Wstęp  /171

Krzysztof Laskowski. "Po ci ci to było?", oprac. Tadeusz Ruzikowski  /175

Marcin Krzek-Lubowiecki. Publikacje drugiego obiegu w 1985 roku w analizie Służb Bezpieczeństwa  /209

Wykaz skrótów  /251

Indeks osób  /255