Odwieczny naród

Autor: Michał Łuczewski

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 656

Okładka: miękka

Format: 14,5 cm x 21,00 

 

Książka ukazuje, jak polskie ideologie narodowe – od sarmackości i Jana Długosza po IV RP i Jarosława Kaczyńskiego – transformowały się w starciu z rzeczywistością i jak oddziaływały na nie masy. Autor przywraca polskiej historiografii zapomnianą postać chłopa cesarskiego oraz stosowane przez niego strategie oporu wobec polskości. Opisuje, jak w warunkach kapitalistycznych Żydzi stali się negatywnym punktem odniesienia galicyjskiej wsi, którym w feudalizmie była polska szlachta. Uświadamia znaczenie ideologii ultramontańskiej i teologii narodu Stefana Wyszyńskiego dla nowoczesnego kształtu polskości. Wskazuje przy tym, że opowiedziana historia nie jest udziałem jednej wsi – z takich małych historii składa się historia Polski. Autor łączy w swych badaniach narzędzia socjologii, antropologii, psychologii i historii, proponując nową definicję i wyjaśnienie narodu, które razem tworzą oryginalne podejście: integralną teorię narodu. Ostateczna konkluzja jego rozważań brzmi: polskość, która jawi się nam jako wieczna, moralna i jedna, jest wynikiem szeregu dziejowych zbiegów okoliczności. Staliśmy się Polakami-katolikami przez przypadek.

 

Spis treści:

Podziękowania  /13

 Wstęp  /19

 Bujak w Żmiącej  /20

 Socjolog i...  /20

 ... ideolog...  /24

 ... który ma rację  /27

Pytanie badawcze: prymordializm i prymordializacja  /29

Rozdział 1. Żmiąca. Monografia refleksyjna  /35

Najkrótszy opis wsi  /35

Najkrótsza historia wsi  /39

Najbardziej konserwatywna wieś w Polsce  /42

Najdłużej badana wieś na świecie  /46

Badana, badana, badana  /51

Dlaczego Żmiąca?  /54

Materiały  /58

Kwestie techniczne  /61

Rozdział 2. Integralna teoria narodu. Naród jako ruch społeczny  /63

Integralna definicja narodu  /63

Dyskurs narodowy. Eksternalizacja  /67

Ideologia narodowa. Obiektywizacja  /68

Tożsamość narodowa. Internalizacja  /70

Integralne wyjaśnienie narodu  /72

Integralna definicja i wyjaśnienie narodu  /75

 Narzędzia socjologii ruchów społecznych  /78

Połączenie teorii i empirii  /86

Rozdział 3. Marginalizacja. Chłop żmiącki w państwie klarysek i w Rzeczypospolitej (1370-1770)  /93

Kontekst społeczny  /94

Kontekst polityczny. Żmiąca w kluczu wyznaniowym  /95

Kontekst ekonomiczny. Wprowadzenie pańszczyzny  /97

Kontekst kulturowy. Ideologia sarmackości  /99

Podsumowanie  /102

Relacje społeczne  /103

Chłop i dwór  /103

Chłop i Kościół  /110

Podsumowanie  /111

Przemiany ideologii narodowych  /114

Ideologia barska  /115

Stosunek chłopów do ideologii barskiej  /118

Podsumowanie  /120

Rozdział 4. Imperializacja. Chłop żmiącki w Austrii (1770-1846)  /123

Kontekst społeczny  /125

Kontekst polityczny. Ekspansja państwa  /126

Kontekst ekonomiczny. Ograniczenie pańszczyzny  /132

Kontekst kulturowy. Ideologia cesarska  /135

Podsumowanie  /137

Relacje społeczne  /141

Chłop i dwór  /141

Chłop i cesarz  /144

Chłop i Kościół  /146

Chłop i Żyd  /150

Podsumowanie  /154

Przemiany ideologii narodowych  /158

Rola emigracji  /159

Ideologia ludowa  /160

Ideologia antykatolicka  /162

Pierwsze nieudane spiski  /164

Przygotowania do powstania  /167

Denacjonalizacja ideologii narodowej  /168

Ureligijnienie ideologii narodowej  /169

Niespójność ideologii narodowej  /170

Tożsamość narodowa  /172

Ksiądz Jan Chełmecki i nacjonalizacja niższego kleru  /172

Oficjaliści i nacjonalizacja niższej biurokracji  /183

Dalsze ureligijnienie i niespójność ideologii narodowej  /184

Epilog. Powstanie 1846 roku i rabacja  /187

Dyskurs narodowy w seminarium  /187

Dyskurs narodowy na wsi  /189

Opór wobec ideologii narodowej na wsi  /192

Podsumowanie  /202

Rozdział 5. Dymorfizm narodowy. Chłop żmiącki w Galicji (1846-1918)  /207

Kontekst społeczny  /208

Kontekst polityczny. Autonomizacja  /209

Kontekst ekonomiczny. Wielka transformacja  /214

Kontekst kulturowy. Polski monarchizm  /216

Podsumowanie  /219

Relacje społeczne  /222

Chłop i pan  /223

Chłop i cesarz  /228

Chłop i państwo  /230

Chłop i żyd  /233

Chłop i pleban  /236

Podsumowanie  /243

Przemiany ideologii narodowych  /246

Petryfikacja polsko-imperialnej ideologii narodowej  / 47

Odpolitycznienie chłopskiej ideologii imperialnej  /250

Ksiądz Stanisław Stojałowski i ultramontańskie źródła ruchu ludowego  /253

 Tożsamość narodowa pod koniec XIX wieku  /275

 Stanisław Uryga i nacjonalizacja elit wiejskich  /275

 Polonizacja  /278

 Ideologia narodowa Stanisława Urygi  /280

 Opór i prywatyzacja ideologii narodowej  /282

 Podsumowanie  /287

 Przemiany ideologii narodowych pod koniec XIX wieku /288

 Opór elit religijnych i rozwój katolickiej ideologii narodowej  /289

Opór elit politycznych: walka polityczna  /292

 Homogenizacja wsi  /296

Tożsamość narodowa przed pierwszą wojną światową /306

Druk i ruch ludowy  /307

Nauczyciele  /311

Emigracja  /314

Wojna i niepodległość /316

Podsumowanie /321

Rozdział 6. Trzy narody. Chłop żmiącki w II Rzeczypospolitej i w generalnej guberni (1918-1945)  /325

Kontekst społeczny  /326

Kontekst polityczny. Polonizacja i demokratyzacja  /327

Kontekst kulturowy. Nacjonalizm państwowy /329

Kontekst ekonomiczny. Kryzys  /332

Podsumowanie /333

Relacje społeczne /334

Chłop i ruch ludowy /334

Chłop i państwo /337

Chłop i Kościół /342

Podsumowanie /344

Przemiany ideologii narodowych  /345

Upadek ideologii imperialnej  /346

Ekspansja ideologii ludowej  /346

Wyeliminowanie ideologii państwowej / 350

Umocnienie ideologii polsko-katolickiej  /352

Transformacja ideologii państwowej  /357

Tożsamości  /358

Epilog. Druga wojna światowa i ucieleśniona polskość /363

Strach  /363

Zagrożenie rodziny i ciała  /365

Wspólnota losu i religia  /366

Tajne nauczanie /368

Wzmocnione i sprywatyzowane podziały społeczne /371

Podsumowanie /373

Rozdział 7. Polak-katolik. Chłop żmiącki w PRL-u (1945-1989)  /375

Kontekst społeczny  /376

Kontekst polityczny. Autorytaryzm  /377

Kontekst kulturowy. Nacjonalizm państwowy /384

Kontekst ekonomiczny. Gospodarka nakazowo-rozdzielcza /388

Podsumowanie /390

Relacje społeczne /391

Chłop i państwo  /392

Chłop i Kościół  /393

Podsumowanie  /396

Przemiany ideologii narodowych  /397

Lokalna ideologia komunistyczna  /398

Upadek ideologii antykomunistycznej. Szkoła  /401

Powstanie ideologii antykomunistycznej. Partyzantka  /405

Połączenie i umocnienie ideologii Polaka-katolika  /409

Eksternalizacja i prywatyzacja ideologii antykomunistycznej  /415

Eksternalizacja i próby internalizacji ideologii komunistycznej  /424

Prywatyzacja i transformacja ideologii komunistycznej  /428

Anty-antykomunizm I. "Kułacy"  /431

Anty-antykomunizm II. "Bandziory"  /433

Starcie prymordializmów. Antykomunizm i anty-antykomunizm  /436

Tożsamości  /460

Epilog: ku wolności  /462

Rozdział 8. Prymordializacja. Chłop żmiącki w III Rzeczypospolitej (1989-)  /465

Kontekst społeczny  /467

Kontekst polityczny. Demokratyzacja  /467

Kontekst kulturowy. Podział postkomunistyczny i kultura transformacji /480

Kontekst ekonomiczny. Kapitalizm hybrydowy /474

Podsumowanie /477

Relacje społeczne /478

Wieś i Kościół /478

Wieś i państwo /485

Wieś i Europa /490

Podsumowanie /494

Przemiany ideologii narodowych /495

Unieśmiertelnienie narodu /496

Umoralnienie narodu /505

Ujednolicenie narodu /514

Tożsamości /540

Matki-Polki-prymordialistki /541

Codzienna prymordializacja /546

Zakończenie /551

Definicja narodu /554

Opis narodu /556

Wyjaśnienie narodu /559

Obiektywizm-subiektywizm /559

Przeszłość-teraźniejszość /561

Makro-mikro /563

Naród jako efekt odwrócenia /568

Historia Polski widziana z dołu /571

Ilustracje /577

Nota bibliograficzna /587

Bibliografia /589

Wykaz ilustracji /621

Wykaz tabel /623

Summary. Eternal nation. A pole and a catholic in the village of Żmiąca  /625

Indeks osobowy  /631