Od izolacji do resocjalizacji. 100 lat historii więziennictwa w niepodległej Polsce

Redakcja: Jerzy Korczak, Rafał Nowakowski, Bartłomiej Perlak, Grzegorz Strauchold 

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 266

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Więzienia i kara pozbawienia wolności towarzyszą społeczeństwom od starożytności, jednak sposób ich wykonywania zmieniał się z upływem czasu. Polski system penitencjarny przeszedł fundamentalne zmiany po odzyskaniu przez Rzeczpospolitą niepodległości po zaborach.
7 i 8 lutego 1919 roku Naczelnik Państwa Józef Piłsudski wydał dwa dekrety o organizacji więziennictwa w odrodzonej  Polsce. Na ich podstawie określono kompetencje Służby Więziennej, która została poddana rygorom wojskowym, a więzienia trafiły pod zarząd Ministerstwa Sprawiedliwości. Od tego momentu system penitencjarny przeszedł długą drogę, podlegając zmianom wynikającym z przemian ustrojowych przed i po drugiej wojnie światowej.

Od izolacji do resocjalizacji. 100 lat historii więziennictwa w niepodległej Polsce to książka, która szczegółowo ukazuje tę transformację. Autorzy analizują zmiany w przepisach prawa oraz ideologiczne przekształcenia, które wpływały na funkcjonowanie instytucji penitencjarnych. Opisują stosowany pierwotnie, tradycyjny model izolacyjno-represyjny oraz rosnącą stopniowo rolę resocjalizacji.

Dzięki interdyscyplinarnemu podejściu, łączącemu historię, prawo i socjologię, powstało studium, które kompleksowo omawia problematykę więziennictwa i wykonywania kary pozbawienia wolności w Polsce w XX wieku. Jest ono także próbą znalezienia odpowiedzi na pytanie o przyszłość polskiego więziennictwa, dążącego do równowagi między karą a resocjalizacją.

(opis wydawcy)

Książka Od izolacji do resocjalizacji. 100 lat historii więziennictwa w niepodległej Polsce. Wybrane aspekty to zestaw artykułów naukowych poświęconych różnym aspektom funkcjonowania systemu więziennictwa w Polsce po roku 1918. Jest to udany zbiór, przybliżający meandry funkcjonowania więziennictwa na ziemiach polskich w XX wieku. Każdy z tekstów przyczynia się do poszerzenia stanu wiedzy o uwarunkowaniach polityki penitencjarnej w omawianym okresie oraz czynnikach wpływających na jej formułę. Od prezentacji warunków architektoniczno-urbanistycznych do praktycznego funkcjonowania systemu więziennictwa w okresie II wojny światowej i w latach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

- z recenzji prof. dr. hab. Piotra Mickiewicza, Uniwersytet Gdański

Spis treści:

Wstęp  /7

Felix Ackermann - Dwuznaczność izolacji oraz udoskonalenia. Więzienie celkowe w Berlinie Moabicie jako pruska ikona /9

Karol Machi - Architektura wołowskiego więzienia na tle śląskiego budownictwa penitencjarnego w okresie niemieckim (XIX–XX wiek)  /23

Krzysztof Pietrzak - Tragiczne losy wołowskich więźniów akcji „Noc i Mgła” na przykładzie rodziny Painterów  /37

Dariusz Dąbrowski, Andrzej Olejniczak - Więźniowie polityczni Strafgefängnis Breslau podczas drugiej wojny światowej w świetle nieznanych dokumentów /47

Kamila Mrozek - Ewolucja instytucji odroczenia wykonania kary w latach 1928–1997 /57

Grzegorz Hryciuk - „Brygidki” i inne więzienia lwowskie w czerwcu 1941 roku /69

Łukasz Kamiński - Więźniowie polityczni w państwach komunistycznych  /93

Tadeusz Wolsza - „Bojownik bezpieczeństwa do izolowania wroga klasowego”. Straż Więzienna wobec więźniów politycznych w latach 1944/45–1956   /107

Arkadiusz Klimowicz, Aleksandra Kuligowska - Carceralia z okresu stalinowskiego. Ewidencjonowanie obiektów i problemy metodyczne związane z ich badaniem na przykładzie aresztów śledczych UB i MO w Poznaniu  /137

Stefan Białek - Raporty informacyjne Radia Wolna Europa jako źródła do dziejów więziennictwa w Polsce w latach 1951–1956 /187

Bartłomiej Perlak - Internowanie w stanie wojennym (1981–1982) — nowe zadanie więziennictwa /199

Mateusz Gąssowski - Wybrane zagadnienia systemu penitencjarnego na Dolnym Śląsku oraz przemian w polskim więziennictwie po 1989 roku  /219

Adam Kwieciński - Początki kształtowania się polskiego modelu traktowania skazanych z zaburzeniami psychicznymi /231

Arkadiusz Urbanek - Wielokulturowa przestrzeń komunikacji. Pomiędzy oczekiwaniami Rekomendacji w sprawie więźniów cudzoziemców a pragmatyką penitencjarną  /243

Mateusz Gąssowski [rec.] - Danuta Augustyniak, 30 lat za kratami. Osobista opowieść dyrektorki polskiego więziennictwa, Wydawnictwo JK, Łódź 2021, ss. 366  /261