O rządzeniu państwem Konstantyn Porfirogeneta

Praca De administrando imperio, bo taki jest najczęściej stosowany łaciński równoważnik tytułu pracy Konstantyna VII Porfirogenety, w zamiarze bazyleusa była instrukcją dla syna, bez zamiaru publikacji. W orginale praca napisana jest specyficznym, uproszczonym od strony gramatycznej językiem greckim. Do czasów współczesnych zachowały się cztery pełne rękopisy w języku greckim i jeden niezupełny. Praca była dotychczas siedmiokrotnie publikowana drukiem w języku greckim. Łaciński tytuł pochodzi z roku 1611 i jest powszechnie akceptowany w świecie używającym alfabet łaciński. Została (w całości) przetłumaczona na języki: angielski, francuski i rosyjski.

Tłumaczeń na język rosyjski dokonano: Laskin 1899, W. Latyszew - N. Malickij - 1934. Krytyczna, choć niepełna redakcja rosyjska - G. Litawrin 1982.

Z tego języka, w niniejszym przekładzie, praca została w całości przetłumaczona na język polski. Istnieją wcześniejsze, fragmentaryczne tłumaczenia, w tym najważniejsze - A. Bielowskiego (zawarte w MPH).

Komentarze i krytyczny rozbiór treści, Rosjanom zajęły lat 10. Korzystali oni z greckojęzycznej (drugiej) redakcji (publikowanej w roku 1949; pierwsza pochodziła z roku 1925) J. Moravcsika (wraz z tłumaczeniem na język angielski). Komentarze, które zostały wykorzystane do objaśnienia tekstu pochodzą od kilkunastu pracowników naukowych Instytutu Historii Akademii Nauk ZSRR, Instytutu Slawistyki Akademii Nauk ZSRR oraz innych placówek naukowych ZSRR. Całość opublikowano w roku 1991.

Z uwagi na rozległy i kompilacyjny charakter dzieła, można mówić o kilku jego osobnych częściach. Nie dają się one jednak wyraźnie wskazać, choć podjęto spekulacje na ten temat. De administrando... z punktu widzenia zachodniego Europejczyka stanowić może zaskoczenie punkt widzenia Bizancjum na sprawy dziejące się w basenie Morza Śródziemnego i Czarnego. Bez tego dzieła, trudno jest wszakże zrozumieć historię cywilizacji europejskiej wieków średnich.

(opis wydawcy)

Spis treści:

W Chrystusie Królu /10

Dodatki /143

Główne temy i ich stolice około roku 950  /145

Podsumowanie. Od tłumacza  /147

Indeks tematyczny /151

Indeks urzędów i funkcji w cesarstwie wschodnim  /156

Indeks cesarzy  /159

Szczegółowy spis sekcji redakcyjnych De administrando imperio  /163