O inne średniowiecze

Autor: Jacques Le Goff

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 480

Okładka: miękka

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

„Historyk mentalności” i „antropolog historyczny” – tak Jacques Le Goff (1924–2014), najsłynniejszy bodaj w XX i XXI wieku francuski mediewista, chciał definiować siebie jako historyka. Jego praca zawodowa skupiała się wokół średniowiecza, w nim bowiem upatrywał najwyraźniejszego przejawu „długiego trwania”. Jego „inne” średniowiecze trwało rzeczywiście długo, bo od schyłku zachodniego cesarstwa rzymskiego do początków epoki industrialnej w XIX wieku. Całą tę epokę, w której „narodziła się Europa” (J. Le Goff, Czy Europa narodziła się w średniowieczu?, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2023), wyróżnia zdaniem Le Goffa nowe, proto-współczesne zorganizowanie społeczeństwa, które odeszło od kultury ściśle wiejskiej i zaczęło budować swoją pomyślność na pracy i nauce. Ten obraz „innego” średniowiecza nie akceptuje postrzegania go jako epoki regresu i ciemnoty (czy jednak nie było „wieków ciemnych”?), autor śledzi bowiem procesy rozwojowe z całym dobrodziejstwem inwentarza, tj. historycznych uwarunkowań mentalności. O nich właśnie traktują zebrane tu jego wczesne artykuły i eseje, pisane w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku, a skupione wokół zagadnień pracy, kultury i pojmowania czasu w Europie Zachodniej od V do XV wieku. „Odwojowanie” średniowiecza dla Europy, zadanie, któremu Le Goff poświęcił całe swoje życie historyka, nie miało być gloryfikacją tej epoki, lecz badaniem faktów – długich i często bolesnych narodzin nowej formacji cywilizacyjnej, której jesteśmy dziś spadkobiercami.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Słowo wstępne /7

I. Czas i praca  

Średniowiecze Micheleta /21

W średniowieczu: Czas Kościoła i czas kupca  /53

Czas pracy w "kryzysie" XIV wieku: od czasu średniowiecznego do czasu nowożytnego  /75

Uwagi o społeczeństwie trójdzielnym, ideologii monarchicznej i odrodzeniu gospodarczym w świecie chrześcijańskim w IX-XII wieku  /91

Zawody dozwolone i zawody zakazane na średniowiecznym Zachodzie  /103

Praca, technika i rzemieślnicy w systemach wartości wczesnego średniowiecza (V-X wiek)  /123

Wieśniacy i świat wsi w literaturze wczesnego średniowiecza (V-VI wiek)  /140

II. Praca i systemy wartości

Opłaty uniwersyteckie w Padwie w XV wieku  /167

Rzemiosło i zawód w świetle średniowiecznych podręczników dla spowiedników  /185

Jaka była samoświadomość średniowiecznego uniwersytetu?  /207

Uniwersytety a władze publiczne w średniowieczu i renesansie  /227

III. Kultura uczona i kultura ludowa

Kultura kościelna i tradycje ludowe w cywilizacji merowiańskiej  /253

Kultura kościelna i kultura ludowa w średniowieczu: święty Marceli z Paryża i smok /269

Średniowieczny Zachód i Ocean Indyjski: horyzont oniryczny  /319

Sny w kulturze i psychologii zbiorowości na średniowiecznym Zachodzie /341

Meluzyna macierzyńska i karczująca  /351

IV. W stronę antropologii historycznej

Historyk i zwykły człowiek  /381

Symboliczny rytuał wasalstwa  /397