Nowa historia Meksyku

Autorzy:  Garcia E. Valasquez, Gonzalbo P. Escalante, Enrique Nalda, Bernardo G. Martinez, Bernd Hausberger, Oscar Mazin, Dorothy Tanck de Estrada, Carlos Marichal, Alfredo Avila, Luis Jaurequi, Jose A.S. Ortega, Josefina Z. Vazquez, Anreas Lira, Annie Staples, Sandra Kuntz Ficker, Elisa Speckman Guerra, Javier Aboites, Engracia Loyo, Doledad Loaeza, Ariel R. Kuri, Rento G. Mello, Graciela Marquez, Lorenzo Meyer

Rok wydania: 2020 - dodruk

Liczba stron: 801

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

 

Pasjonująca i bogata panorama historii Meksyku, od narodzin świata Majów i Azteków poprzez epokę kolonialną i uzyskanie niepodległości aż po dzień dzisiejszy. Pierwsza na polskim rynku wydawniczym historia Meksyku napisana przez zespół meksykańskich specjalistów pokazująca historię przez analizę zmian warunków bytowania całych warstw i klas społecznych, którzy prezentują ewolucję meksykańskiej wspólnoty narodowej. Publikacja przedstawia specyfikę Meksyku jako kraju pogranicza kulturowego, podlegającego zarówno wpływom tradycji indiańskiej, jak i hiszpańskiej, analizuje stosunki między państwem a Kościołem katolickim, partiami politycznymi i związkami zawodowymi.  Książka jest również pierwszą syntezą od czasów wydanej 30 lat temu Historii Meksyku Tadeusza Łepkowskiego i stanowi doskonałe przygotowanie do lektury dzieł wyspecjalizowanych w poszczególnych etapach historycznych.
Autorami syntezy są meksykańscy historycy, od lat znani i cenieni w polskich ośrodkach naukowych. Pisząc o dziejach swojego państwa i narodu, prezentują meksykański punkt widzenia na historię tej części Ameryki, ale potrafią jednocześnie zachować godny uznania obiektywizm w formułowaniu ocen i sądów, wystrzegając się uproszczeń.
Książka ukazała się pod auspicjami El Colegio de México. Ta powstała w 1940 roku placówka jest jedną z najbardziej prestiżowych i skupiających najwybitniejszych badaczy instytucji naukowych Meksyku w zakresie nauk społecznych i humanistyki.

Spis treści:

Wstęp do meksykańskiego wydania  /15

Wstęp do polskiego wydania  /18

Rozdział I. Najdawniejsi mieszkańcy obecnego terytorium Meksyku  /21

Zasiedlenie Ameryki  /21

Okres lityczny (33 000 - 5 000 p.n.e.)  /23

• Okres archeolityczny (33 000 - 12 000 p.n.e.)  /24
• Wczesny okres cenolityczny (12 000 - 7 000 p.n.e.)  /26
• Późny okres cenolityczny (7000 - 5000 p.n.e. )  /29

Okres protoneolityczny (5000 - 2500 p.n.e.)  /33

Okres preklasyczny w Mezoameryce  (2500 - 1200 p.n.e.)  /36

• Wczesny okres preklasyczny (2500 - 1200 p.n.e.) /36
• Środkowy okres preklasyczny (1200 - 400 p.n.e.)  /43
• Środkowy okres preklasyczny w regionie olmeckim (1200 - 400 p.n.e.)  /46
• Środkowy okres preklasyczny w pozostałej części Mezoameryki (1200 - 400 p.n.e.)  /50
• Późny okres preklasyczny (400 p.n.e. - 200 n.e.)  /57

Bibliografia /70

Rozdział II. Okres klasyczny w dawnym Meksyku /75

Wstęp  /75

Okres klasyczny jako czas rozkwitu kultury  /78

• Dolina Oaxaki  /79
• Obszar Majów  /80
• Ponowna ocena  /84

Okres klasyczny jako proces koncentracji ludności i kolonizacji terytoriów północnych  /84

Okres klasyczny i procesy urbanizacji /89

Okres klasyczny jako czas intensyfikacji wymiany dóbr /98

Okres klasyczny jako czas pojawienia się bardziej złożonych form organizacji  /103

Zmierzch ośrodków okresu klasycznego  /108

• "Upadek" Teotihuacan  /109
• Zmierzch kultury Majów  /111

Nowe rozdanie: pojawienie się nowych ośrodków i dominiów oraz przywrócenie złożoności społecznej  /114

Bibliografia  /120

Rozdział III. Okres postklasyczny w Mezoameryce /122

Wczesny okres postklasyczny (900-1168)  /122

• Chichimekowie  /124
• Tula i jej otoczenie /125
• Toltekowie, kupcy i Majowie  /129
• Tula i ród Quetzalcoatla  /132
• Cholula i tradycja Mixteca-Puebla  /135

Późny okres postklasyczny  (1168-1521)  /138

• Odrodzenie tolteckie i masowy napływ Chichimeków  /139
• Tożsamość chichimecka według źródeł kolonialnych  /140
• Wiek XIV: nowe miasta, chwiejna władza  /142
• Mexikowie i ich Trójprzymierze  /144
• Wiek hegemonii i splendoru Mexico-Tenochtitlan  /147
• Dolina Puebli i Tlaxcali oraz jej okolice /150
• Morelos, Toluca oraz jej okolice  /151
• Zatoka Meksykańska  /154
• Południe /156

Społeczeństwa okresu postklasycznego  /157

• Ludność i jej rozmieszczenie  /157
• Podział społeczny  /160
• Zbrojne ramię imperium  /162
• Porządek publiczny i edukacja /164
• Ostatnia stolica imperium  /166

Epilog /168

Bibliografia  /169

Rozdział IV. Lata konkwisty  /172

Wstęp  /172

• Na początku były wyspy  /172
• Konkwistadorzy in spe  /174

Ludy, podboje i władza pośrednia  /175

• Królowie małych królestw  /175
• Wojny i sojusze /178
• Wielka Konkwista /179
• Imperialna Nowa Hiszpania  /181

Encomiendas i doctrinas  /182

• Świat panów i władców  /185
• Rozważania ideologiczne  /189
• Lata anarchii  /190
• Podstawy porządku prawnego  /193

Społeczeństwo pokonane i społeczeństwo osadzone  /197

• Epidemie i inne tragedie  /197
• Pejzaże zniszczone i pejzaże nowe  /199
• Przybycie świętych  /200
• Przybysze i założyciele   /204
• Vecinos, ladinos i mestizos  /205
• Nowe wyzwania ekonomiczne  /208
• Nowe zasady dotyczące praw własności  /211
• Duch króla  /215
• Biskupstwa i katedry  /216
• ... i pierwsze lata epoki kolonialnej były jednocześnie ostatnimi prehiszpańskiej  /218

Bibliografia  /219

Rozdział V. Lata ekspansji  /220

Wstęp  /220

• Siła władzy  /220

Nowe figury i stare projekty  /222

• Nowe elementy w mozaice społecznej  /222
• Sen o społeczeństwie idealnym  /224
• Przeszłość, przyszłość, pomysły i represje  /226
• Wtargnięcie pieniądza  /231
• Zmiany strukturalne i organizacyjne  /234
• Kryzys władzy caciques  /235
• Ostatni zryw konkwistadorów /237

Ekspansja i jej ograniczenie  /239

• Lekceważenie wschodu  /239
• Zew zachodu  /240
• Srebro Zacatecas  i wojna chichimecka  /242
• Ziemia wielkich możliwości  /245
• Nowa Baskonia i odległe refleksy  /247
• Granice, floty i zarys imperialny  /249

Droga ku dojrzałości  /251

• Junta Magna i jej następstwa  /251
• Pierwsze profity  /254
• Nowe pejzaże  /255
• Narodziny hacjendy  /258
• Kraj z przeszłością  /259
• Pragnienie odnowy  /261
• ... a Nowa Hiszpania osiągnęła dojrzałość pod znakiem ekspansji i dbania o autonomię  /263

Bibliografia  /264

Rozdział VI. Nowa Hiszpania: lata autonomii /265

Kryzys, którego nie było  /265

Monarchia hiszpańska w połowie XVII w.  /266

Indie Zachodnie  /267

Nowa Hiszpania w kontekście monarchii  /269

Gospodarcza organizacja Nowej Hiszpanii  /274

• Eksport  /277
• Rolnictwo i hodowla  /279
• Gospodarka  /283

Ekspansja na północ  /284

Porządek społeczny w Nowej Hiszpanii  /289

Kultura i sztuka  /294

• Religia  /295
• Wiedza /297

Konkluzje  /304

Bibliografia  /305

Rozdział VII. Królestwo czy kolonia?  /307

Kreolska wizja królestwa  /307

Imperialna wizja królestwa  /311

Reformy podatkowe w burbońskim Meksyku  /321

Obciążenia podatkowe, finanse i wojny imperialne pod koniec XVIII w.  /325

Gospodarka Nowej Hiszpanii w drugiej połowie XVIII w.  /327

Władze kolonialne a gminy indiańskie  /332

Zmiany proponowane przez Indian  /336

Edukacja pod koniec XVIII w.  /339

Społeczeństwo  /345

Bibliografia /352

Rozdział VIII. Rozpad monarchii hiszpańskiej i proces niepodległości  /354

Ostatnie lata Nowej Hiszpanii /354

Kryzys legitymizacji  /357

Nowa Hiszpania. Między konstytucjonalizmem a restauracją  /362

Szlak powstańczy  /370

Gospodarka Nowej Hiszpanii w czasie wojny  /376

Społeczeństwo i kultura  /382

Niepodległość  /385

Bibliografia  /391

Rozdział IX. Nowy porządek (1821-1848)  /393

Wstęp  /393

O własne miejsce na świecie /394

Od cesarstwa do republiki federalnej (1821-1824)  /397

Republika federalna z perspektywy stanów (1824-1828)  /403

Ogólnokrajowe życie polityczne  /405

Ludność i gospodarka - powolny wzrost  /407

Kryzys federalizmu /412

Kwestia Teksasu  /416

Teksas i Zacatecas w roku 1835  /418

Centralistyczne systemy polityczne w latach 1836-1843  /420

Meksyk wobec ekspansjonizmu Stanów Zjednoczonych /427

Kultura meksykańska  1821-1850  /432

Bibliografia  /436

Rozdział X. Od katastrofy do rekonstrukcji republiki  (1848-1876)  /438

Wstęp /438

Lata 1848-1857  /438

• Naród i terytorium (1848-1853)  /438
• Dyktatura Santa Anny (1853-1855)  /441
• Rewolucja z Ayutli i nowy porządek liberalny  (1854-1857)  /443
• Zmiana pokoleniowa  /450
• Ożywienie i recesja  /456

Lata 1858-1867  /459

• Wojna domowa (1858-1860)  /459
• Obca interwencja (1861-1863)  /462
• II Cesarstwo (1863-1867)  /464
• Życie kulturalne  /469
• Działalność gospodarcza  /471

Lata 1867-1876  /472

• Konstytucja i rządzenie: ku liberalizmowi konserwatywnemu  /473
• Przyjemniejsza strona życia  /475
• Życie gospodarcze  /478

Bibliografia  /480

Rozdział XI. Porfiriat  /481

Wstęp  /481

Wymiar polityczny  /482

• "Wymuszony pokój" - czyli funkcjonowanie systemu  /485
• Gubernatorzy i przywódcy polityczni: układ sił w regionach  /486
• Sędziowie i ustawodawcy  /488
• Poplecznicy i powinowaci  /490
• Opozycja  /493
• Prasa, kluby i partie polityczne; koniec reżimu /495

Gospodarka  /498

• Stabilność, ożywienie i wzrost gospodarczy  /498
• Od narodzenia gospodarki do wzrostu gospodarczego epoki nowoczesności  /501
• Boom eksportowy, modernizacja gospodarcza i industrializacja /503
• Nierówności w rozwoju  /506

Ludność i społeczeństwo  /508

• Przekrój społeczny /509
• Wysiłki modernizacyjne /513
• Rozłam i kontrola  /514

Kultura  /517

• Idee i symbole  /517
• Wagon postępu  /521
• Inny wagon  /523

Bibliografia  /526

Rozdział XII. Rewolucja meksykańska  /528

Działania zbrojne i ich uczestnicy  /528

• Kryzys i opozycja  /528
• Nowy rząd: zmiany i ograniczenia  /531
• Rządy Huerty  /537
• Walki konstytucjonalistów /538
• Opcje rewolucyjne /546
• Ku nowemu państwu  /549

Podsumowanie dekady  /556

• Wpływ rewolucji na gospodarkę /556
• Restrukturyzacja społeczeństwa  /565
• Robotnicy rewolucyjni?  /569
• Meksykańska rewolucja kulturalna  /572

Bibliografia  /579

Rozdział XIII. Budowa nowego państwa (1920-1945)  /582

Wstęp  /582

Dojście do władzy Obregona i Callesa (1920-1928)  /583

• Działania rządu  /586
• Kryzys gospodarczy, konflikt religijny i walka o sukcesję prezydencka  /591
• Edukacja, kultura i życie codzienne  /596

Kryzys światowy i wzór radykalizmu (1929-1938)  /603

• Trudności wewnętrzne  /603
• Wielki kryzys  /605
• Ludowy radykalizm  /607
• Walka na rzecz interwencjonizmu państwowego  /610
• Konflikt Calles-Cardenas  /612
• Radykalizm cardenistowski  /615
• Kontekst międzynarodowy  /620
• Debaty kulturalne i ideologiczne  /622
• Wywłaszczenie przedsiębiorstw naftowych i koniec radykalizmu  /625

Era jedności narodowej (1939-1945)  /627

• Wybory 1940 /627
• II wojna światowa i zbliżenie ze Stanami Zjednoczonymi /629

Epilog  /632

Bibliografia  /634

Rozdział XIV. Autorytarna modernizacja w cieniu supermocarstwa  (1944-1968)  /637

Wstęp  /637

• Założycielskie czterolecie (1944-1948)  /639
• Wybory prezydenckie w aurze niepewności  /642
• Reorganizacja sił politycznych  /645
• Klęska ugrupowań lewicowych i niezależnego ruchu związkowego  /646

Szczyt rozwoju "Państwa rewolucji" (1949-1957)  /648

• Pakt na rzecz industrializacji i wzrost gospodarczy  /650
• Państwo - modernizator  /654
• Kraj w budowie  /657
• Sojusz ideologiczny ze Stanami Zjednoczonymi  /659

Dylematy rozwoju (1957-1968)  /661

Stabilizujący rozwój (1958-1970)  /664

Podzielone społeczeństwo  /666

Rewolucja kończy 50 lat  /668

Dziesięcioletnia fala protestów  /672

Przemiany kultury  /675

Podsumowanie  /677

Bibliografia  /679

Rozdział XV. Fiasko sukcesu (1970-1985)  /681

Populacja i wzrost gospodarczy /681

Sukcesy i ograniczenia wzrostu gospodarczego  /684

Edukacja i kultura /692

Polityka i społeczeństwo  /707

Obraz i słowo  /721

Bibliografia /725

Rozdział XVI. Od wyeksploatowanego autorytaryzmu do kruchej demokracji (1985-2010)  /727

Wstęp  /727

Wielki kontekst globalny  /728

• Koniec zimnej wojny  /728
• Ameryka Łacińska /729

Meksykanie 1985-2010  /729

• Profil demograficzny  /729
• Bonus demograficzny  /730

Trzęsienie ziemi i oznaki niezadowolenia  /731

• Bilans straconej dekady  /731
• Trzęsienie ziemi w 1985 r. i zachwianie równowagi /731
• Pamiętne wybory  /733

Triumfalny marsz neoliberalizmu, system prezydencki w ofensywie, autorytaryzm w odwrocie  /735

• Zostać prezydentem, będąc prezydentem  /735
• Neozapatyzm jako probierz problemu społecznego  /738
• Zabójstwa, bankructwa , pęknięcia w kierownictwie i wybory  /739
• Kryzys 1994-1995: "błąd grudniowy" i "efekt tequili"  /739
• Ratowanie banków  /741
• Przemoc  /742
• Relacje ze Stanami Zjednoczonymi /743

U progu nowego stulecia /744

• Reguły gry  /744
• Gospodarka i nowy wiek  /746

Życie kulturalne między końcem wieku a nowym tysiącleciem  /748

Teraźniejszość i przyszłość: Meksyk w XXI wieku  /755

• Sfera polityczna  /755
• Zaczynają się problemy /756
• Trudne relacje ze światem zewnętrznym  /760
• Konflikt z lewicą, PRI wiecznie żywa  /762
• Perspektywy polityczne  /765
• Perspektywy gospodarcze  /766

Epilog  /768

Bibliografia  /769

Spis ilustracji  /771

Indeks  /780