Niepodległościowa konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944/1945-1956

Redakcja: Patryk Pleskot

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 680

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Praca Niepodległościowa konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944/1945-1956 zawiera analizę zjawiska konspiracji młodzieżowej. Podziemne organizacje tworzone przez młodzież zostały omówione jako małe grupy społeczne, przejawy opozycji politycznej oraz ruchy polityczne in statu nascendi. Książka stanowi uzupełnienie wiedzy o losach i wyborach dokonywanych przez młodych ludzi, kontynuujących sięgającą XIX w. tradycję młodzieżowego oporu.

(opis Wydawcy)

Spis treści:

Wstęp  /9

1. Cele pracy  /9

2. Hipotezy, pytania badawcze i założenia metodologiczne  /17

3. Definicje podstawowych pojęć  /20

3.1. Młodzież  /20

3.2. Konspiracyjna organizacja młodzieżowa  /23

3.3. Bunt, kontestacja, opór społeczny, opozycja polityczna i ruch społeczny  /25

4. Konstrukcja pracy  /32

5. Literatura przedmiotu i baza źródłowa  /34

5.1. Literatura  /34

5.2. Baza źródłowa  /39

I. Kontekst  /43

1. Etapy  /44

2. System polityczny  /48

2.1. System monocentryczny  /48

2.2. Unifikacja przestrzeni prywatnej i publicznej  /51

2.3. Kolektywna tożsamość aksjologiczna  /53

2.4. Terror  /58

2.5. Odgórna mobilizacja  /61

2.6. Sposoby pozyskiwania młodzieży  /61

3. Polityka wobec Kościoła katolickiego  /66

4. Model polityki wobec młodzieży  /77

4.1. Oficjalny wzorzec wychowawczy  /80

4.2. Model oświaty i rola szkoły  /85

4.3. Model ruchu młodzieżowego  /94

5. Próba odcięcia od świata zewnętrznego  /103

6. Ograniczenie suwerenności państwa  /105

7. Podsumowanie  /106

II. Geneza konspiracyjnych organizacji  /111

1. Zdefiniować przeciwnika  /112

1.1. Antysowietyzm i antykomunizm  /112

1.2. Przeciwnik zdefiniowany  /118

2. Spadkobiercy i kontynuatorzy  /122

2.1. Kontynuacja tradycji podziemia niepodległościowego  /122

2.2. Próby nawiązania kontaktu z dorosłą konspiracją  /127

2.3. Na wzór konspiracji młodzieżowej  /130

2.4. Tradycja podziemia jako część kapitału kulturowego  /133

3. Pozostałe przesłanki podjęcia konspiracyjnej działalności  /134

3.1. Przeciw niszczeniu istotnych wartości  /134

3.2. W obronie wiary  /135

3.3. Przeciw represjom  /139

3.4. Przeciw pogarszającym się warunkom życia  /141

3.5. Inne czynniki  /142

4. Charakter wpływu osób dorosłych  /148

4.1. Duchowni i osoby konsekrowane  /150

4.2. Nauczyciele, instruktorzy harcerscy i inni  /158

4.3. Organizacje założone przez dorosłych  /162

4.4. W poszukiwaniu mentora  /166

4.5. Dorośli wobec konspiracji  /170

5. Brak alternatywy legalnej działalności poza oficjalnymi organizacjami  /173

5.1. Likwidacja harcerstwa  /173

5.2. Od oficjalnych organizacji katolickich do tajnych związków  /174

6. Młodzieżowa kontestacja  /177

7. Podsumowanie  179

III. Portret zbiorowy konspiracji młodzieżowej  /193

1. Liczby, chronologia i geografia  /193

1.1. Statystyka  /193

1.2. Organizacje powstałe w wyniku prowokacji UB lub w trakcie śledztwa  /203

1.3. Chronologia i dynamika  /212

1.4. Geografia  /230

2. Szeregi, struktury, zasięg i okres działania  /235

2.1. Budowanie szeregów  /235

2.2. Konspiracyjna organizacja jako mała grupa społeczna  /240

2.3. "Paczka" czy organizacja?  /242

2.4. Grupa inicjatywna i rola lidera  /244

2.5. Typowanie nowych członków  /250

2.6. Liczba członków  /258

2.7. Struktura wewnętrzna  /260

2.8. Dowództwo  /260

2.9. Zasięg terytorialny /271

2.10. Sieci organizacyjne  /275

2.11. Okres działania  /286

3, Członkowie konspiracyjnych organizacji - próba charakterystyki  /289

3.1. Pochodzenie społeczne  /289

3.2. Struktura zawodowa  /299

3.3. Szkoła, internat i bursa jako "rezerwuary potencjalnych członków"  /304

3.4. Wiek i płeć konspiratorów  /313

4. Podsumowanie /317

IV. Cele, działalność i program konspiracji młodzieżowej  /319

1. "Dziś"  /421

1.1. Akcja propagandowa i oświatowa  /322

1.2. Akcja (samo)uświadamiająca  /326

1.3. Próba kształtowania postaw społeczności lokalnych  /330

1.4. W krzywym zwierciadle  /337

1.5. Negowanie oficjalnej propagandy  /339

1.6. Wezwanie  /341

1.7. Ocena postawy społeczeństwa  /343

1.8. Pamięć historyczna konspiratorów  /346

1.9. Akcje przeciw osobom zaangażowanym w kreację reżimu  /352

1.10. Przeciw zawłaszczeniu przestrzeni publicznej  /359

1.11. Przeciw symbolom sowieckiego panowania  /362

1.12. Dezintegracja reżimu od wewnątrz  /366

1.13. Samoobrona i ochrona wartości  /371

1.14. Przygotowanie wojskowe  /372

1.15. Działalność wywiadowcza i sabotażowa  /379

1.16. W poszukiwaniu środków finansowych  /382

2. "Jutro"  /387

3. "Pojutrze"  /388

3.1. Granice przyszłego państwa  /389

3.2. System polityczny, społeczny i ekonomiczny  /390

3.3. Miejsce Polski w świecie  /397

3.4. Mentalność konspiratorów  /398

4. Profil ideologiczny  /400

4.1. Harcerstwo  /400

4.2. Podziemie antyniemieckie i antykomunistyczne  /403

4.3. Idee polityczne i wzorce osobowe /404

5. Opozycja polityczna i ruch społeczny  /408

5.1. Opozycja polityczna  /408

5.2. Ruch społeczny  /413

6. Podsumowanie  /416

V. Chronić, kontrolować i eliminować. Zasady rozpracowania środowisk młodzieżowych  /427

1. Struktury UB odpowiedzialne za rozpracowywanie środowisk młodzieżowych  /428

1.1. Piony operacyjne  /430

1.2. Pion odpowiedzialny za rozpracowywanie środowisk młodzieżowych  /431

1.3. Pion odpowiedzialny za zwalczanie podziemia  /432

1.4. Połączenie obu pionów  /433

1.5. Jednostki terenowe  /434

1.6. Współpraca między pionami  /434

1.7. Pion śledczy  /435

1.8. Piony pomocnicze  /438

2. Zasady prowadzenia działań operacyjnych w środowiskach młodzieżowych  /442

2.1. Główne kierunki i zadania  /443

2.2. Ochrona, kontrola i eliminacja  /446

2.3. Pełna kontrola  /458

2.4. Dalsza ochrona, kontrola i eliminacja  /469

2.5. Przygotowania do wydania nowej całościowej instrukcji  /476

2.6. Zachować w tajemnicy i działać za pośrednictwem  /481

2.7. Pracownicy UV opisują tajne związki  /483

3. Podsumowanie  /487

VI. Eliminacja z uczestnictwa społecznego. W rękach pracowników aparatu represji  /491

1. Wykrycie  /491

1.1. Tajni współpracownicy  /492

1.2. Agentura celna  /499

1.3. Zetempowcy jako źródło informacji  /504

1.4. Doniesienia obywatelskie  /508

1.5. Inne przypadki  /517

2. Rozpracowanie  /523

3. Realizacja  /528

4. Śledztwo  /529

4.1. Kognicja UBP  /529

4.2. Zasady i cele śledztwa /531

4.3. Metody śledcze  /540

3. Procesy i wyroki  /550

5.1. Właściwość rzeczowa sądów wojskowych /550

5.2. Proces  /555

5.3. Postępowanie okołoprocesowe  /558

5.4. Akt oskarżenia  /564

5.5. Wyrok  /569

5.6. Wysokość i podstawa prawna wyroków  /573

5.7. Statystyka wyroków  /582

5.8. Po procesie  /584

6. Podsumowanie  /587

Zakończenie /593

Wykaz skrótów  /615

Bibliografia  /619

Indeks geograficzny  /651

Indeks nazwisk  /661