Naród Ujgurski. Reformy i rewolucje na pograniczu rosyjsko-chińskim

Autor: David Brophy

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 336

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Seria: Rodowody Cywilizacji CERAM

Praca Davida Brophy’ego  ‒ jednego z najwybitniejszych światowych autorytetów zajmujących się historią Ujgurów ‒ powstała jako efekt wieloletnich badań archiwalnych i terenowych i jest najpełniejszą jak dotąd monografią prezentującą całość transgranicznej problematyki formowania się narodu ujgurskiego. Obejmuje zwłaszcza okres przełomu XIX i XX wieku, dotychczas na ogół ściśle rozgraniczany na dzieje  współczesnego Turkiestanu Wschodniego, tj. chińskiego Xinjiangu oraz społeczności ujgurskiej w dawnej Rosji i ZSRR, a obecnie w niepodległych republikach Azji Środkowej. Co ważne, D. Brophy zachowuje chłodny dystans i neutralność badacza, koncentrując się na faktografii, interpretacji historycznej i prezentacji oddolnego, wynikającego z dynamiki społecznej i aspiracji politycznych procesu tworzenia się narodu, z jednej strony poddanego presji potęg politycznych – Chin, Rosji / ZSRR oraz imperium osmańskiego, a z drugiej tkwiącego w kanonach islamu.  Nowatorskim podejściem autora jest to, że nie traktuje on Ujgurii / Xinjiangu jako niczyich peryferii, lecz jako punkt styczny mocarstw i ich interesów.

Spis treści:

Wstęp /11

Skrzyżowanie imperiów i porty traktatowe w Xinjiangu  /16

Dżadidyzm i naród w Rosji i Chinach /21

Karawany i komuniści  /24

Xinjiang w świecie rewolucji /28

Rozdział 1

Ludzie i miejsce w chińskim Turkistanie  /33

Od stepu do siewów: Ujgurzy i Ujgurystan  /34

Dziedzictwo turko-mongolskie  /36

Dżungarski system stanowy  /39

Kim byli muzułmanie w turbanach?  /42

Andiżańczycy i Kaszgarczycy  /48

Orientalizm i tożsamość Ujgurów  /52

Triumf turkologii  /55

Rozdział 2

Tworzenie kolonialnej granicy  /63

Powstanie muzułmańskie w Xinjiangu  /64

Rosyjska okupacja Ili  /67

Handel nadgraniczny i pojawienie się bogaczy  /69

Negocjacje traktatu rosyjsko-qingowskiego i odzyskanie Ili  /72

Exodus Taranczów do Siedmiorzecza  /76

Tworzenie prowincji Xinjiang  /79

Porty traktatowe Xinjiangu i rosyjscy aksakałowie  /81

Ekstraterytorialność i kwestia poddaństwa  /85

Kaszgarska migracja za pracą /89

Rozdział 3

Reformy imperium i islamu – między Turkistanem i Turcją  /93

Osmanowie i chińscy muzułmanie  /94

Z Doliny Ili do Stambułu  /99

Rewolucja 1905 roku i Taranczowie  /102

Kupcy i mandaryni w Kaszgarze  /106

Szami Damolla i kwestia maktabów w Kaszgarze  /109

Kaszgarski dżadidysta: Abdulkadir Damolla  /113

Rozdział 4

Koniec imperium i zwrot rasowy  /119

Rewolucja Xinhai w Xinjiangu  /120

Kariera Yanga Zengxina  /123

Kaszgarscy aksakałowie  /127

Młodoturcy i młodokaszgarczycy   /132

Eksploracja chińskiego Turkistanu przez rosyjskich muzułmanów  /135

Ujgurzy i Turcy z Turanu  /144

Rozdział 5

Rebelia, rewolucja i wojna domowa  /149

Tragedia Taranczów  /150

Czerwona i biała dyplomacja w dolinie Ili  /154

Abdullah Rozybakijew i Klub Ujgurski  /159

Organizowanie kaszgarskiej diaspory  /163

Kadir Hadżi i rywalizacja o tytuł aksakała w Wiernym  /165

Czy Wschód będzie czerwony?  /168

Rozdział 6

Od partii do narodu   /175

Wzrost i upadek Ujgurskiego Związku Rewolucyjnego  /177

Trzy narodowości ujgurskie  /182

Muzułmanie, Mongołowie i Komintern  /188

Taszkient 1924: rozłam /191

Delimitacja narodów i groźba asymilacji  /195

Z Ujgurystów – Ujgurzy?  /200

Rozdział 7

Między rewolucją chińską a rewolucją stalinowską  /203

Xinjiang w radzieckim cieniu /204

Wielka rebelia co sześćdziesiąt lat?  /209

Kontakty nadgraniczne i represje w 1927 roku  /213

Siedmiorzecze: Od frontu kulturalnego do rewolucji kulturalnej  /219

Latynizacja i ortodoksja lingwistyczna  /224

Rozdział 8

Bitwa o Xinjiang i naród ujgurski  /231

Echa ekspedycji północnej  /232

Powstanie w Hami i Mongołowie  /235

Autonomia Południowego Turkistanu i Republika Wschodniego Turkistanu  /238

Ujgurska rebelia?  /242

Widok z drugiej strony granicy  /245

Sheng Shicai i ujgurskie minzu   /251

Nacjonalizm ujgurski i czerwony terror  /256

Wnioski  /261

Wojny o historię w przeddzień wyzwolenia  /261

Państwo klasyfikujące i związane z nim problemy  /266

Historie równoległe  /272

Przypisy /275

Skróty  /322

Nota transkrypcyjna  /322

Wybrana bibliografia  /323

Podziękowania   /335

Spis map i ilustracji  /337

Indeks osób  /339