Nad Odrą i Bałtykiem. Myśl zachodnia ludzie − koncepcje − realizacja do 1989 r.

Redakcja: Magdalena Semczyszyn, Tomasz Sikorski, Adam Wątor

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 771

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,5 c

Uwagi - okładka z zatarciami, brzegi stron przykurzone

W tomie studiów znalazły się 43artykuły naukowe dotyczące zagadnienia polskiej myśli zachodniej: jej genezy,głównych twórców i propagatorów, koncepcji promowanych przez polskie nurtypolityczne w XX w. oraz jej recepcji przez władze PRL.

* * *

Pojęcie „polska myśl zachodnia" nie jest jednoznaczne. Możemy jednak wogólnym rozumieniu przyjąć, że myśl zachodnia jest teoretycznym założeniem ipraktycznym wskazaniem dla działań ukierunkowanych na uzyskanie terytoriówpołożonych nad Odrą i Bałtykiem. Tak rozumiana idea stanowiła rewitalizacjępiastowskiej koncepcji terytorialnej państwa polskiego. Myśl zachodnia miałauzasadnienie nie tylko geopolityczne, ale również społeczne, gospodarcze ikulturowe.

Polskie zainteresowania orientacją zachodnią sięga XIX w. [...] Ideazachodnia pozostawała niezmiennym fundamentem programu Narodowej Demokracji.

Program zachodni szybko znalazł również swoich animatorów w innychnurtach polskiej myśli politycznej: od ludowego po komunistyczny [...].

Po zakończeniu II wojny światowej program zachodni stał się nie tylkonajważniejszym składnikiem racji stanu, ale również czynnikiem (nie tylkopropagandowym i ideologicznym) legitymizującym istnienie Polski Ludowej, jejpryncypiów ustrojowych i sojuszu z ZSRS. Dorobek na tym polu trudnokwestionować i lekceważyć, pomimo rozlicznych zwrotów w naszej historii ipanujących w nauce polskiej trendów.

(ze Wstępu)

Spis treści:

Wstęp    /9

Myśl zachodnia – rodowód

Marian Mroczko, U źródeł polskiej myśli zachodniej    /15

Ludzie

Tomasz Nodzyński, Twórcy myśli zachodniej w kraju przed i po 1945 r. Wybrane sylwetki i poglądy    /31

Eugeniusz Koko, Problematyka zachodnia w piśmiennictwie Franciszka Rawity-Gawrońskiego  /51

Rafał Sierchuła, Lech Karol Neyman, propagator myśli zachodniej   /59

Krzysztof Kaczmarski, Adam Doboszyński o zachodniej granicy Polski     /73

Maciej Motas, Stosunki polsko-czeskie i polsko-czechosłowackie w dorobku prof. Zygmunta Wojciechowskiego na tle tradycji geopolitycznej Narodowej Demokracji    /85

Grzegorz Tokarz, Żywioł niemiecki na Śląsku w myśli społeczno-politycznej Stanisława Bełzy    / 103

Tomasz Dźwigał, Książka „Ziemia gromadzi prochy” autorstwa Józefa Kisielewskiego i jej rola w przypomnieniu Polakom o polsko-słowiańskich korzeniach ziemi pomorskiej    /111

Małgorzata Mastalerz-Krystjańczuk, Pomorze Zachodnie w pracach Mikołaja Rudnickiego w latach 1919−1939    /123

Paweł Migdalski, Biskup szczecińsko-kamieński Kazimierz Majdański epigonem polskiej myśli zachodniej   / 139

Koncepcje

Ryszard Tomczyk, Młodzi mocarstwowcy w Polsce międzywojennej wobec Niemiec i granicy zachodniej    /157

Eugeniusz Ponczek, Kwestia zmiany zachodniej granicy powojennej Rzeczypospolitej w myśli politycznej Polski Walczącej (1939−1945)    /177

Jacek Piotrowski, Polskie granice zachodnie w myśli politycznej piłsudczyków w latach 1939–1945   /205

Arkadiusz Adamczyk, Granica na Odrze i Nysie oraz kwestia „ziem odzyskanych” w myśli politycznej środowisk piłsudczykowskich po 1939 r.    /219

Konrad Wandowicz, Ziemie Zachodnie w koncepcjach Polskiego Stronnictwa Ludowego w latach 1945−1949    /231

Romuald Turkowski, Polska granica zachodnia w myśli i działalności politycznej niezależnego ruchu ludowego w kraju i na emigracji (1945−1970)    /257

Anna Siwik, Ziemie Zachodnie w programie socjalistów − od wojny do 1970 r.    /285

Jarosław Rabiński, Kwestia zachodnia w myśli politycznej Stronnictwa Pracy (1937−1945)    /301

Tomasz Sikorski, Między Odrą, Bałtykiem a Dniestrem. Synteza „Polski Piłsudskiego” z „Polską Dmowskiego” w działalności (pracach studyjnych) Instytutu Europy Środkowej i w programie politycznym konspiracyjnej organizacji „Unia” (1940–1944/1945)   /321

Renata Knyspel-Kopeć, Tradycja grunwaldzka w myśli politycznej obozu narodowego na Pomorzu (1918−1939)    /337

Arnold Kłonczyński, Spojrzenie ze Sztokholmu. Polska granica zachodnia i Ziemie Odzyskane jako przedmiot dyskusji emigrantów polskich w Szwecji w latach 1945–1980   /349

Krzysztof Wasilewski, Myśl zachodnia w prasie emigracyjnego harcerstwa w Wielkiej Brytanii i USA (1945–1990)    /359

Jan Engelgard, Tygodnik „Myśl Polska” wobec polityki PRL w kwestii Ziem Zachodnich i Północnych w latach 1956−1970   /375

Wojciech Turek, Myśl zachodnia w publicystyce emigracyjnego kwartalnika „Poland and Germany” (1957−1976)   /391

Realizacja

Adam Andrzej Urbanowicz, PPS a walka o polską granicę zachodnią: 1918−1921    /417

Waldemar Grabowski, Przygotowania rządu RP w latach II wojny światowej do objęcia w posiadanie tzw. ziem postulowanych    /431

Grzegorz Strauchold, Od Bieruta do Gierka. Ziemie zachodnie i północne w optyce komunistycznej propagandy    /471

Maciej Hejger, Koncepcja walki z rewizjonizmem zachodnioniemieckim ekipy Władysława Gomułki po 1960 r.    /489

Cezary Trosiak, Dyskusja na temat założeń i przebieg polityki osadniczej na tzw. ziemiach odzyskanych w okresie II wojny światowej i bezpośrednio po jej zakończeniu    /497

Patryk Pleskot, Nauka i propaganda, Ziemie Odzyskane i Zachód. Niejednoznaczny charakter badań nad początkami państwa polskiego (1946–1962)    /509

Sebastian Ligarski, Zjazdy pisarzy Ziem Zachodnich i Północnych w polityce kulturalnej państwa w latach 1958−1970    /519

Sylwester Karbosiak, Piotr Pirecki, Ikoniczny obraz Ziem Odzyskanych w propagandzie PRL   /533

Małgorzata Dąbrowska, Ziemie Zachodnie na powojennych plakatach propagandowych    /549

Paweł Szulc, Pomorze Zachodnie w propagandzie władz PRL w latach 1945−1947   /563

Zenon Romanow, Dzieje regionu w polityce i propagandzie władz Pomorza Środkowego w latach 1950−1975   /575

Arkadiusz Słabig, Działania SB wobec „uznanych” Niemców i autochtonów jako przykłady realizacji polityki narodowościowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych w latach 1956–1989    /593

Joanna Król, Idea „powrotu do macierzy” w teorii i praktyce edukacyjnej szkół średnich ogólnokształcących województwa szczecińskiego w okresie pionierskim    /617

Robert Włodkowski, Zachodnia granica państwa a stosunki państwo – Kościół w latach 1945–1956. Doświadczenia szczecińskie   /629

Przemysław Słowiński, Obraz ziem zachodnich na przykładzie ordynariatu gorzowskiego w świetle publikacji dzienników urzędowych kurii    /649

Maciej Motas, Myśl zachodnia w działalności Oddziału Wojewódzkiego Stowarzyszenia PAX w Szczecinie    /665

Katarzyna Rembacka, Polski Związek Zachodni w Szczecinie    /679

Radosław Ptaszyński, „Ziemie Zachodnie piękne, gospodarne i kulturalne”. Działalność Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich w Szczecinie w latach 1957–1970    /699

Paweł Knap, „Spacerkiem po bastionie polskości”. Propagandowy obraz dziejów Szczecina na łamach wybranych przewodników i informatorów miejskich (1945–1960)    /715

Varia

Ryszard Surmacz, Ziemie zachodnie jako ośrodek siły    /725

Wykaz skrótów    /739

Indeks osobowy    /745

Indeks geograficzny   /765