Na granicach niepodległej. Straż graniczna (1928-1939) w perspektywie 100-lecia odzyskania niepodległości

Pod redakcją: Artura Ochała, Michała Ruczyńskiego

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 472

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 25,00 cm

Straż Graniczna (1928–1939) jest najmniej poznaną formacją graniczną II Rzeczypospolitej Polskiej. Jej historia zawsze pozostawała w cieniu Korpusu Ochrony Pogranicza (1924–1939), cenionego przez historyków m.in. za obronę Kresów Wschodnich przed sowiecką dywersją i komunizmem. W dwoistym systemie ochrony granic II Rzeczypospolitej, obok KOP stanowiącego jej „wschodni” element, Straż Graniczna była nie mniej ważnym „zachodnim” składnikiem. Pomimo różnic, obie formacje były wzajemnie się uzupełniającymi elementami bezpieczeństwa państwa. Publikacja w ramach centralnego projektu badawczego IPN „Wojsko Polskie w strukturach państwa w XX wieku”.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Artur Ochał - Wstęp /9

Część I. Formacje graniczne 1918–1928

Miłosz Filipowiak - Straż Skarbowa – pierwsza formacja graniczna niepodległej Polski (1918 r.) /17

Andrzej Szutowicz - Wojna palikowa (1920 r.)  /25

Miłosz Filipowiak - Przyczynek do barwy pierwszych formacji granicznych II Rzeczypospolitej  /45

Artur Ochał - Oficerowie Straży Granicznej (1922–1923) w karykaturach „Jotesa” /53

Część II. Straż Graniczna (1928–1939)

Jan Nikołajuk - Zarys dziejów Straży Granicznej (1928–1939) /75

Waldemar Bocheński - Centralna Szkoła Straży Granicznej w Górze Kalwarii (1928–1933)  /103

Piotr Kozłowski - Straż Graniczna II Rzeczypospolitej w systemie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa /131

Paweł Szulc - Straż Graniczna w walce z przemytem /157

Ireneusz Bieniecki, Izabela Szkurłat - Kuter pościgowy Straży Granicznej „Batory” i jego konstruktor, profesor Politechniki Gdańskiej, Aleksander Potyrała  /171

Jan Nikołajuk - Rozpoznanie przedpola w Prusach Wschodnich przez Obwód SG „Suwałki” po ogłoszeniu częściowej mobilizacji w marcu 1939 r.  /201

Andrzej Szutowicz - Komisarz Marciniak wykonał zadanie /233

Edward Milewski - Wojenne straty Straży Granicznej II Rzeczypospolitej Polskiej, poniesione w latach 1939–1945 w świetle dokumentu Wojsk Ochrony Pogranicza  /253

Część III. Biografie

Karolina Piekarz - Pułkownik Antoni Gedke – oficer polskich formacji granicznych, zapomniany dowódca Baonów Straży Granicznej (1923 r.)   /285 

Artur Ochał - Czesław Romiszewski – współtwórca Straży Celnej (1921–1928)  /297

Antoni Krzysztof Sobczak - Nadkomisarz Wacław Sacewicz – w służbie granicznej II Rzeczypospolitej  /313

Grzegorz Goryński - Zapomniani bohaterowie Niepodległej. Pułkownik Ludwik Zych – szef Sztabu Straży Granicznej. Jego służba i praca dla niepodległej Polski  /327

Artur Ochał - Major Antoni Wilk i jego służba w przedwojennych i powojennych formacjach granicznych /355

Artur Ochał - Śladem ojca. Wacław Romiszewski i jego służba w formacjach ochrony granicy /373

Jan Nikołajuk - Inspektor SG Marian Staniszewski – w obronie Suwalszczyzny (1939 r.)  /385

Jan Nikołajuk - Aspirant SG Mieczysław Padoł i jego służba w wywiadzie Straży Granicznej /395

Wojciech Kierzek, Artur Ochał - Sternik z „Batorego”. Jan Kierzek i jego służba w Straży Celnej i Straży Granicznej  /401

Aneksy

Artur Ochał, Katarzyna Promińska - Bibliograficzne zestawienie wydawnictw źródłowych, artykułów i książek poświęconych historii Straży Granicznej (1928–1939)  /417

Uczestnicy konferencji naukowej „Na granicach Niepodległej. Straż Graniczna (1928–1939) w perspektywie 100-lecia odzyskania niepodległości”. IPN Oddział Szczecin 11.10.2018 r.  /433

Noty o autorach  /439

Wykaz skrótów  /443

Indeks osobowy  /447

Indeks geograficzny  /455