Na dalekiej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny do 1648

Autor: Władysław A. Serczyk

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 403

Okładka: miękka

Format: 13,00 cm x 20,5 cm

Seria: Historie do poczytania

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami

Ukraina i Kozaczyzna kojarzą się dziś z wydarzeniami zaprezentowanymi w Trylogii Henryka Sienkiewicza. Barwność i plastyczność opisywanych przez niego obrazów miała niespotykaną do tej pory siłę. Tymczasem rzeczywistość była zgoła inna – nie brakowało w niej humoru, radości i wesela. Ale nie brakowało też żalu, smutku a nawet rozpaczy. Swobodne bytowanie wielokrotnie okupione było łzami i krwią. Za demokratycznymi instytucjami kryła się głęboka nierówność społeczna. Wspaniała, bujna przyroda – jakże pięknie opisywana – dotkliwie dawała się ludziom we znaki. Bohaterskie czyny często przypłacano życiem. Książka nie jest ani systematycznym wykładem, ani chronologicznym opisem wydarzeń. Zamiarem autora było przedstawienie kozackiej codzienności, a także wprowadzenie czytelnika w świat tamtejszych zwyczajów, wierzeń, funkcjonowania instytucji, niezrealizowanych ideałów oraz stosunków panujących wewnątrz ukraińsko-kozackiej społeczności.

Spis treści:

Wstęp   /9

Rozdział pierwszy  /17
Dniepr • Porohy • Chortyca • Relacje o Naddnieprzu w XIV-XVII wieku • Zwierzyna • Szarańcza • Dzikie ptactwo • Lasy i stepy • Klimat • Szlaki i trakty 

Rozdział drugi   /43
Sprzeczne opinie o Kozakach • Pierwsze wzmianki • Niebezpieczeństwo tatarskie przeszkodą w kolonizacji Kresów Wschodnich • Akcje Połozowicza i Kmitycza • Daszkowicz • Pretficz • Samowola kozacka • Dymitr Wiśniowiecki • Uniwersał Zygmunta Augusta (1568 r.)

Rozdział trzeci   /69 Chanat Krymski i Ordy: Jedyczkulska, Perekopska, Oczakowska oraz Budziacka • Obyczaje tatarskie • Sposób prowadzenia walki • Los jeńców tatarskich • Akcja hetmana polnego koronnego Jerzego Jazłowieckiego w 1572 r. • Bohdan Różyński • Uniwersał 1578 r. i rejestr kozacki • Kozacy w wojnie moskiewskiej • Niepokoje na Kresach • Konstytucja „Porządek ze strony Niżowców i Ukrainy” (1590 r.)

Rozdział czwarty  /93 Krzysztof Kosiński • Wybuch powstania • Bitwa pod Piątkiem • Śmierć Kosińskiego • Sprawa tytułu hetmańskiego • Koło i Rada Kozacka • Wybory starszyzny • Jeszcze o tytule hetmańskim • Starszyzna Kozacka: Wojskowa (Generalna) i Kurenna • Położenie Czerni

Rozdział piąty  /119 Sicze: Chortycka, Tomakowska i Bazawłucka • Morskie wyprawy Kozaków • Misja Eryka Lassoty • Powstanie Semena Nalewajki i Hryhorego Łobody • Zwycięstwo hetmana Żółkiewskiego pod Sołonicą • Sicze: Mykityńska, Czortomlicka, Kamieńska i Oleszkowska • Nowa Sicz Zaporoska

Rozdział szósty  /146
Wolności zaporoskie • Kozacy i hhłopi • Hetman Samuel Kiszka • Status kozacki • Kolonizacja Ukrainy
• Udział Kozaków w walkach nad Bałtykiem i w wyprawach Samozwańców • Wojna z Moskwą • Sprawa utrzymania wojsk kozackich • Starcia z Turkami • Ugoda olszaniecka

Rozdział siódmy   /172
Monastery i cerkwie ukraińskie • Unia brzeska • Kozaczyzna i prawosławie • Zaporożcy w walce z unią • Bractwo kijowskie • Ugoda rastawicka • Misja patriarchy Teofanesa • Odbudowa hierarchii prawosławnej na Ukrainie • Kozacy w obronie Cerkwi

Rozdział ósmy  /195
Połochy, chaty i domy • Skarby kozackie • Ubiór Zaporożców • Ikonografia • Wygląd zewnętrzny Kozaków • Uzbrojenie • Pożywienie • Pijaństwo • Choroby • Medycyna ludowa

Rozdział dziewiąty  /220
Uprawa roli • Hodowla • Rybołówstwo • Myślistwo • Pszczelarstwo • Handel • Czumacy • Dola czumacka • Zimowniki • „Burdiugi” • Przygotowania do wojny z Turcją • Bitwa pod Chocimiem

Rozdział dziesiąty  /243
Kozacy i kobiety • Pobratymstwo • Dzień na Siczy • Gry • Obyczaje Wielkanocne • Zabawy Zaporożców • Hulanki • Powrót z wyprawy chocimskiej • Śmierć Sahajdacznego •
Rozmowy z Rzecząpospolitą • Wyprawy przeciw Turcji • Traktat z Szahin-Gerejem • Bunt Żmajły • Ugoda kurukowska

Rozdział jedenasty   /267
Byliny i dumy • Dumy a literatura • Najstarsze dumy kozackie • „Płacze niewolników” • Epickie wyobrażenie niewoli tureckiej • Dola kozacka w dumach zaporoskich • Dumy o powstaniachkozackich • Obraz Polaków i świata muzułmańskiego w dumach zaporoskich

Rozdział dwunasty  /293
Kozackie zaloty i miłość • Ożenek • Obyczaje weselne na Ukrainie • Śmierć • Pogrzeby starszyzny • Realizacja postanowień ugody kurukowskiej • Kozackie poselstwa do króla • Wyprawy na Krym • Spory w łonie Kozaczyzny • Bunt Tarasa Fedorowicza • Kozaczyzna w czasie bezkrólewia po śmierci Zygmunta III

Rozdział trzynasty   /317
Spory o immunitet sądowy • Sprawy cywilne • Przestępstwa kryminalne • Kary na Zaporożu • Obyczaje sądowe według Nikity Korża • Piotr Mohyła metropolitą kijowskim • Kozaczyzna w pierwszych latach panowania Władysława IV • Budowa Kudaku i Bunt Sulimy • Misja Kisiela • Powstanie Pawluka • Bitwa pod Kumejkami • Kapitulacja borowicka • „Ordynacje” sejmowe w sprawie kozackiej • Powstanie  Ostrzanina i Huni • Rada na Masłowym Stawie

Indeks nazwisk   /353