Moskwicin-Moskal-Rosjanin w dokumentach prywatnych. Portret

Autorka: Aleksandra Niewiara

Rok wydania: 2006

Liczba stron: 186

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Uwagi - brzegi stron lekko przykurzone

W książce autorka rekonstruuje wizerunek Rosjanina, który kształtował się w umysłach Polaków pod wpływem kontaktów z Rosją od czasów Iwana IV Groźnego po okres panowania ostatniego cara Rosji – Mikołaja II. Ten historyczny portret, w swoich podstawowych rysach, stopniowo staje się karykaturą, przerysowanym obrazem wroga. Polacy podmalowują go jednak czasem światłem sympatii bądź zaciekawienia. Konfrontują go z wizerunkami innych narodów, a czasem szkicują ze szczególną starannością, np. podczas portretowania rosyjskich władców. Cytowane w książce wypowiedzi polskich pamiętnikarzy pozwalają zgłębić nie tylko sposoby i przyczyny formowania się oraz stabilizacji atrybutów przypisywanych naszym wschodnim sąsiadom. Czytelnik odkryje w nich także prawdę o samych Polakach, ich sposobie myślenia, wartościowania, a także niepokojach i nadziejach, które – mimo upływu czasu – wydają się niewiele zmienione w porównaniu z tymi historycznymi, prezentowanymi w książce, i towarzyszą nam nadal w kontaktach z Rosją i Rosjanami.

Spis treści:

Wstęp  /5

1. Tło  /13

2. Obecność na mapie  /14

3. "Północny kraj"  /15

II. Dzieje wyznania  /29

1, Etonim   /29

2. Przymiotnik  /33

3. Nazwanie władcy (historia konfliktu dyplomatycznego)  /34

III. Główne rysy portretu  /55

1. Wróg  /46

1.1. Wzajemna wrogość  /57

1.2. Cechy wroga  /60

1.3. Obelgi, inwektywy  .67

2. Barbarzyńca  72

2.1. Barbarzyńca Azjata  /76

2.2. Barbarzyńca chłop ("mużyk")   /80

3. Tyran/despota  /82

3.1. Tyraństwo, despotyzm  /83

3.2. Stosunek do cara, postrzeganie wolności obywatelskich  /84

3.3. Nierówność społeczna  /87

3.4. Kontrola nad obywatelem  /91

3.5. Knut  /93

3.6. Niewolnik   /97

4. Innowierca / poganin   /97

4.1. Pogaństwo  /100

4.2. Świętokradztwo  /102

4.3. Fetyszyzm  /104

4.4. Powierzchowność zachowań religijnych   /107

4.5. "Odszczepieństwa"  /108

4.6. Sztuka cerkiewna  /109

IV. Światłocienie  /113

1. Skłonności psychiczne i zajęcia /115

2. Mężczyzna żołnierz  /121

3. Kobiety  /126

4. Zamożność  /129

5. Ubiór   /131

6. Higiena  /132

7. Życie towarzyskie, zabawy, rozrywki  /132

8. Potrawy  /134

9. Alkohole  /136

10. Muzyka i pieśni  /138

11. Język    /139

12. Architektura, budownictwo    /142

V. Kompozycja  /149

1. Ciągłość i zmiana   /151

2. Kolonizacja i podbój  /155

3. Prototypowy wróg  /156

4. Puste miejsca  161

Zakończenie. W stronę XX wieku  /165

Indeks  /169

Bibliografia  /173