Mord w Lesie Katyńskim tom 1 Przesłuchania przed amerykańską komisją Maddena w latach 1951–1952

Wstęp, opracowanie: Witold Wasilewski

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 680

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Uwagi - okładka z zatarciami

Wiosną 1940 r. NKWD ZSRS, na mocy decyzji Biura Politycznego WKP(b), wymordowało w Katyniu i innych miejscach ZSRS blisko 22 tysiące obywateli Rzeczypospolitej, w tym oficerów Wojska Polskiego.

W 1951 r. Izba Reprezentantów Kongresu Stanów Zjednoczonych powołała do życia Specjalną Komisją Śledczą do Zbadania Faktów, Dowodów i Okoliczności Mordu w Lesie Katyńskim, od nazwiska przewodniczącego określaną jako komisja Maddena. Do końca 1952 r. komisja przeprowadziła drobiazgowe śledztwo, gromadząc dowody rzeczowe oraz przesłuchując przeszło stu świadków – w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Niemczech i Włoszech. Przed komisją zeznawali: Amerykanie, Niemcy, Polacy, Rosjanie, Węgier, Chorwat, Włoch, Szwajcar, Duńczyk i Szwed. Dochodzenie zaowocowało przyjęciem przez Izbę Reprezentantów raportu końcowego, stwierdzającego, że Związek Sowiecki ponosi odpowiedzialność za mord popełniony na Polakach w Katyniu w 1940 r. Prace komisji odsłoniły też mechanizmy zatajania w USA prawdy o zbrodni katyńskiej.

W 1952 r. w Waszyngtonie opublikowano siedem tomów protokołów przesłuchań przed komisją, a także raport wstępny i raport końcowy. Wszystko pod zbiorczym tytułem The Katyn Forest Massacre (Mord w Lesie Katyńskim). Niniejszym tomem inaugurujemy polskie wydanie dorobku komisji Maddena. Edycja IPN obejmuje przesłuchania świadków i większość dowodów rzeczowych, po raz pierwszy prezentując polskim czytelnikom cały unikatowy materiał zgromadzony przez amerykańskich kongresmenów.

Nawet po ujawnieniu w latach dziewięćdziesiątych XX w. części dokumentów z archiwów rosyjskich protokoły komisji stanowią cenne źródło do dalszych badań. Ponieważ jak dotąd nie przeprowadzono dochodzenia w sprawie zbrodni katyńskiej, zakończonego wyrokiem sądowym, raport komisji Kongresu Stanów Zjednoczonych pozostaje najważniejszym formalnoprawnym orzeczeniem potwierdzającym winę ZSRS za mord na Polakach.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Nota edytorska     /7

Witold Wasilewski – Dorobek komisji katyńskiej Kongresu Stanów Zjednoczonych    /11

Mord w Lesie Katyńskim. Przesłuchania przed Specjalną Komisją Śledczą do Zbadania Faktów, Dowodów i Okoliczności Mordu w Lesie Katyńskim.

Kongres 82. kadencji, posiedzenie pierwsze i drugie w sprawie zbadania zabójstwa tysięcy oficerów polskich w Lesie Katyńskim nieopodal Smoleńska w Rosji   /158

Część 1

Posiedzenie pierwsze – Waszyngton, 11 października 1951 r.   /160

Uchwała Izby Reprezentantów nr 390   /161

Donald B. Stewart – zeznanie    /163

Część 2

Posiedzenie drugie – Waszyngton, 4, 5, 6 i 7 lutego 1952 r.    /191

John H. Van Vliet jr – zeznanie    /193

Dołączone dokumenty:

Notatka gen. mjr. Claytona Bissella dla ppłk. Johna H. Van Vlieta jr. z 22 maja 1945 r.   /213

Wniosek gen. mjr. Floyda L. Parksa do ppłk. Johna H. Van Vlieta jr. z 26 kwietnia 1950 r. o raport wywiadowczy   /216

Sprawa katyńska – raport ppłk. Johna H. Van Vlieta jr. dla gen. mjr. Floyda L. Parksa z 11 maja 1950 r.    /217

Radiogram płk. Johna H. Van Vlieta jr. do Raya J. Maddena z 19 listopada 1951 r.    /226

Telegram Johna J. Mitchella do płk. Johna H. Van Vlieta jr. z 20 listopada 1951 r.   /226

Marian (Mike) Gawiak – zeznanie    /240

Tadeusz Romer – zeznanie  /285

Dołączone dokumenty:

Nota Wiaczesława Mołotowa do Tadeusza Romera z 25 kwietnia 1943 r.    /296

Odpowiedź Tadeusza Romera z 26 kwietnia 1943 r. na notę Wiaczesława Mołotowa    /298

Świadek N.N. – zeznanie    /310

George Grobicki – zeznanie    /327

Ks. Léopold Braun – zeznanie    /357

Henry C. Cassidy – zeznanie    /376

Część 3

Posiedzenie drugie – Chicago, 13 i 14 marca 1952 r.    /391

Uchwała Izby Reprezentantów nr 539    /393

List Raya J. Maddena do ambasadora sowieckiego z 21 lutego 1952 r.   /394

List Raya J. Maddena do Deana G. Achesona z 21 lutego 1952 r.   /395

List Jacka K. McFalla do Raya J. Maddena z 25 lutego 1952 r.   /396

Memorandum ambasady ZSRS z 29 lutego 1952 r. z dołączonym raportem sowieckiej Komisji Specjalnej do spraw ustalenia i zbadania okoliczności rozstrzelania jeńców wojennych – oficerów polskich (komisji Burdenki)    /397

Eduard L. Miloslavić – zeznanie    /427

Irena Hajduk Metelica – zeznanie    /454

Bronisław Młynarski – zeznanie    /461

Mieczysław Srokowski – zeznanie    /482

Drugi świadek N.N. (ksiądz) – zeznanie    /493

Wasilij Jerszow (tłumacz Bronisław Młynarski) – zeznanie    /502

Kazimierz Skarżyński – zeznanie    /511

Dołączone dokumenty:

List Władysława Gorczyckiego do Wydziału ds. Jeńców Wojennych Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża w Genewie z 18 marca 1941 r.    /514

Raport Polskiego Czerwonego Krzyża – fragment    /527

Sprawozdanie Komisji Technicznej Polskiego Czerwonego Krzyża – fragment    /536

Henry I. Szymanski (w asyście Freda Kortha) – zeznanie    /550

Dołączone dokumenty:

List Francisa Shackelforda do Johna J. Mitchella z 17 grudnia 1951 r.    /557

List Francisa Shackelforda do Raya J. Maddena z 10 marca 1952 r. .   /558

List ppłk. Henry’ego I. Szymanskiego do gen. mjr. George’a V. Stronga z 30 kwietnia 1943 r.  /562

List ppłk. Henry’ego I. Szymanskiego z 29 maja 1943 r. do gen. mjr. George’a V. Stronga z dołączonymi raportami na temat sprawy katyńskiej przekazanymi przez gen. Andersa z armii polskiej    /562

Raport ppłk. Henry’ego I. Szymanskiego z 3 czerwca 1943 r. na temat stosunków polsko-rosyjskich dla szefa Służb Wywiadu Wojskowego   /600

Raport ppłk. Henry’ego I. Szymanskiego z 6 listopada 1942 r. na temat Armii Polskiej w Anglii i na Bliskim Wschodzie    /633

Biogramy członków Specjalnej Komisji Śledczej do Zbadania Faktów, Dowodów i Okoliczności Mordu w Lesie Katyńskim    /660

Wykaz skrótów    /667

Indeks osób   /670