Mnich i filozof. Elementy życia filozoficznego w monastycyzmie wczesnochrześcijańskim od jego początków do VI w.

Autorka: Anna Kazimierczak-Kucharska

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 280

Okładka: miękka

Format: 14,5 cm  cm x 20,5 cm

Seria: Źródła monastyczne. Monografie

Książka ta powstała jako owoc bardzo żywego zainteresowania ważnymi i silnymi zależnościami pomiędzy starożytną filozofią pogańską a chrześcijaństwem pierwszych wieków. Te dwa „światy” jedynie z pozoru nie mają ze sobą nic wspólnego. Kryją bowiem w sobie wiele podobieństw, lecz także – i co chyba wydaje się nawet ważniejsze – różnic, które na tle licznych zbieżnych elementów wydają się być niezwykle istotne. Niniejsze studium jest owocem wieloletnich prac nad zagadnieniem wspomnianych relacji, a rozważania na podstawie tych badań zawężone zostały do odniesień pomiędzy wybranymi filozofami pogańskimi i mnichami wczesnego chrześcijaństwa. Sposób życia filozofa i mnicha wręcz sam narzucił potrzebę głębszego i szerszego zbadania tego tematu. Praca nad nim, która z biegiem czasu stała się swoistym połączeniem badań naukowych oraz pasji, spowodowała nie tylko powstanie książki, lecz zaowocowała skutkiem znacznie poważniejszym. Kryje on w sobie tajniki zapoznania się z prostym, wynikającym z potrzeby serca i wiary życiem mnichów, jednocześnie zaś jest w nim tajemnica jakże filozoficznego sposobu życia, które sprawia, że mniszy świat staje się uporządkowany, systematyczny. Nie jest to zatem jedynie trwanie z dnia na dzień. Wiele dotychczasowych opracowań koncentrowało się głównie na podejmowaniu analizy życia filozofów i życia mnichów bez poszukiwania pewnych, wręcz narzucających się badaczowi, relacji między nimi. Są to zależności o tyle ważne, o ile potrafimy dostrzec w ich sposobie życia wiele podobieństw, jak i różnic. Nawrócenie, asceza, kontemplacja świata fizycznego oraz Boga, wtajemniczenie w misteria – świat filozofa i mnicha jest niezwykle bogaty, pozwala na zaadaptowanie go do niemal każdej płaszczyzny życia ludzkiego, które jest nastawione na rozwój oraz szeroko rozumiany wzrost duchowy.

(Od Autorki)

Spis treści:

Wykaz skrótów  /7

Przedmowa. Ścieżka doskonałości  /9

Od autora  /17

Wstęp  /19

Rozdział I. Nawrócenie na życie filozoficzne jako archetyp nawrócenia chrześcijańskiego  /29

1. Rozumienie sposobu życia filozoficznego w starożytności pogańskiej  /30

2. Rozumienie sposobu życia filozoficznego we wczesnym chrześcijaństwie  /49

3. Nauki protreptyczne  /59

4. Nawrócenie na filozoficzny i jednocześnie chrześcijański sposób życia  /77

Rozdział II. Zewnętrzny wymiar ascezy - jak postrzegano i opisywano filozofa i mnicha  /93

1. Zewnętrzny wymiar życia ascetycznego  /94

2. Ideał mędrca - człowieka wykraczającego ponad ludzką naturę  /103

3. Przebóstwione życie chrześcijan  /126

Rozdział III. Kontemplacja rzeczywistości i Boga owocem ascezy wewnętrznej  /145

1. Prosoche jako ćwiczenie duchowe niezbędne  do kontemplowania rzeczywistości i Boga  /145

2. Praktike wewnętrzną ascezą myśli  /173

3. Kontemplacja Boga w filozofii pogańskiej  /182

4. Kontemplacja Boga w monastycyzmie wczesnochrześcijańskim  /200

Rozdział IV. Wtajemniczenie w misteria  /215

1. Wyrocznie Chaldejskie oraz Corpus Hermeticum jako źródła praktyk tajemnych  /215

2. Spór o skuteczność rytów teurgicznych  /223

3. Święty Antoni Pustelnik jako mnich wtajemniczony w misteria  /242

4. Pseudo-Dionizy Areopagita - wizja mnicha jako uczestnika misteriów  /246

Zakończenie /255

Bibliografia  /263

Indeks imion i nazw własnych  /273