Młynarstwo tradycyjne - wczoraj, dziś, jutro ... Problemy zachowania ginącego dziedzictwa

Redakcja: Agnieszka Przybyła-Dumin, Barbara Grabny, Paweł Roszak-Kwiatek

Rok wydania: 2017

Ilość stron: 301

Oprawa: miękka

Format: 16,0 cm x 23,5 cm

Seria: Monografie i Materiały 9

Dawny świat młynarstwa znamy dziś przede wszystkim z literatury czy filmu, ewentualnie zetknęliśmy się z nim w muzeum. Wiatraki i młyny poruszane kołem wodnym, niegdyś powszechnie występujące w wiejskim krajobrazie, spotkać można niemal wyłącznie w muzeach na wolnym powietrzu. Nieliczne obiekty zachowane w terenie zmieniły funkcje lub zostały zmodernizowane. Poza zanikiem budynków i urządzeń mamy do czynienia z postępującą utratą wiedzy i umiejętności, a tym samym elementów niematerialnego dziedzictwa kulturowego, bez których niemożliwe jest odtwarzanie procesów produkcyjnych i prezentacja funkcjonujących we właściwy sposób obiektów znajdujących się na ekspozycjach muzealnych. Młynarz – władający żywiołem powietrza i wody rzemieślnik – dziś jest jedynie bohaterem opowieści i nielicznych wspomnień.

Celem publikacji Młynarstwo tradycyjne – wczoraj, dziś, jutro… Problemy zachowania ginącego dziedzictwa jest przybliżenie tego odchodzącego w niepamięć świata. Autorzy artykułów opublikowanych w niniejszym tomie podjęli kwestię umiejscowienia wiatraków i młynów w kulturowym krajobrazie wsi, dziejów tych obiektów oraz związanych z nimi rodzin, ich obecności w ikonografii, a także utrwalonego w języku obrazu młynarstwa na przykładzie wybranych przysłów i związków frazeologicznych. Przedmiotem rozważań była ponadto ochrona młynarstwa wiejskiego w muzeach na wolnym powietrzu oraz przykłady rewitalizacji i adaptacji młynów do nowych funkcji, jak również działalność instytucji kultury, stowarzyszeń i innych podmiotów, której celem jest zachowanie tej części dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń. Nie zabrakło opisów wyników badań konkretnych obiektów czy śladów po tym przemyśle w wybranych rejonach naszego kraju.

Spis treści:

Elżbieta Szot-Radziszewska - Wiatraki i młyny wodne jako znaczące elementy w krajobrazie kulturowym tradycyjnej wsi kieleckiej  /9

Ewa Młynarczyk - Obraz tradycyjnego młynarstwa utrwalony w polskich przysłowiach i frazeologizmach  /25

Grażyna M. Balińska - Dzieje młynów i losy rodzin młynarskich w XX wieku  /39

Michael Morys-Twarowski - O wójtach-młynarzach na Śląsku Cieszyńkim w latach 1864-1918. Przypadek rodu Brachaczków z Kończyc Małych  /59

Antonina Żaba - Górnośląskie młyny wodne w relacji z podróży Friedricha Bernharda Wernhera (1690-1776), część 2 - województwo opolskie  /73

Maria Fajer, Jan Maciej Waga - Młyny wodne - zanikający element krajobrazu dolin rzecznych (na przykładzie Wyżyny Woźnicko-Wieluńskiej)  /117

Jan Święch - Ochrona młynarstwa wiejskiego w polskich muzeach na wolnym powietrzu. Założenia i realizacja  /141

Barbara Klajmon - Remont i konserwacja młynów wiatrowego i wodnego ze zbiorów Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"  /153

Olga Zalesko - Wyniki badań architektonicznych drewnianego wiatraka holenderskiego w Palczewie  /173

Damian Adamczak - Młyny wodne nad Liswartą i Pankówką  /191

Maciej Prarat, Daria Jagiełło - Kilka refleksji na temat badań i ochrony zabytkowych młynów w Polsce  /215

Jan Kielar - Wiatrak holender z Łąkorza i jego problematyka konserwatorska  /233

Dorota Balińska-Ciężki - Przykłady adaptacji młynów do nowych funkcji - szansa na ocalenie dziedzictwa  /251

Małgorzata Cyraklewicz - Dwie papiernie - doświadczenia społecznego ruchu na rzecz zachowania osady młyna-papierni w Barlinku  /269

Paweł Roszak-Kwiatek - Próby zachowania pamięci o młynarstwie tradycyjnym - działalność edukacyjna i popularyzatorska w Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"  /287