Misteria i filozofia. Misteryjne oblicze filozofii greckiej

Autor: Kazimierz Pawłowski

Rok wydania: 2007

Liczba stron: 200

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 14,5 cm x 24,0 cm

Źródła i monografie 310

Starożytna filozofia grecka ma charakter wybitnie egzystencjalny. Wnika bardzo mocno w ludzką egzystencję i wpływa na nią w jej duchowym i moralnym obszarze, kształtując to, co nazywa się moralnością (czy formacją moralną) i duchowością filozofa. Filozofia, uprawiana w takiej konwencji, spełnia się w całym obszarze ludzkiej egzystencji - intelektualnym, duchowym (nawet mistycznym) i moralnym; i w całym tym obszarze poszukuje swego sensu. Filozofia jest jakąś postacią boskiego natchnienia. Wiąże się z jakimś wtajemniczeniem - egzystencjalnym wtajemniczeniem w boską mądrość i w boski wymiar rzeczywistości, wtajemniczeniem w niebiański krąg samego Boga. Filozof, który powoduje się pragnieniem zrozumienia natury rzeczywistości i natury samego Boga, porywa się poniekąd na największą tajemnicę tegoż Boga, sam przezeń porwany jakąś tajemną, namiętną tęsknotą miłosną, dziwnym szaleństwem, z którego wyzwolić się ani nie może, ani nie chce, czując nieomylnie, że jest to stan najszczęśliwszy, który doprowadzi go do tego, co najcenniejsze. Być filozofem - to czuć w sobie tajemny płomień, palące pragnienie zgłębienia tajemnicy Prawdy i tajemnicy Piękna, pragnienie równie tajemne jak owa Prawda i owo Piękno. Zgłębić tajemnicę tego dziwnego pragnienia -to niemal tyle, co zgłębić tajemnicę samej tej Prawdy i tegoż Piękna. Uprawianie filozofii wymaga jakby osobnych, tajemnych święceń. Dostępuje ich jedynie ten, któremu dane było ujrzeć w jakiś tajemny sposób owo równie tajemne Piękno, a ten widok rozpalił w jego duszy żar miłosny i sprawił, że już nic innego w życiu się nie liczy.

Spis treści:

Wstęp: Tajemnica filozofii greckiej /9

Egzystencjalny charakter filozofii greckiej  /9

Kwestia adekwatności poznania do rzeczywistości poznawanej  /13

Kwestia komplementarności porządku moralnego i bytowego  /17

I. Misteryjne dziedzictwo w filozofii greckiej  /21

Duchowe i moralne aspekty greckiego pojęcia filozofii  /21

Filozofia grecka i greckie sacrum. Misteria i filozofia  /26

Katharsis  /30

Idea miłości  /36

Mit w misteriach i w filozofii  /39

Tajemniczość misteriów i filozofii  /44

II. Misteryjne znamiona w średnim platonizmie  /51

Średnioplatoński ideał mędrca  /53

Filozofia i filozoficzna katharsis  /63

Kontemplacja i działanie (bios theoretikos i praktikos)  /71

Mit i filozofia  /77

Zagadka filozofii  /80

III. Średnioplatońska filozofia Boga  /85

Poznanie duchowe  /85

Filozofia Boga  /103

Idea niewypowiedzialnego Boga  /118

Filozofia a poezja  /120

IV. Tajemnica Sokratesa  /125

Sokrates symbolem własnej filozofii  /125

Mądrość Sokratesa a mądrość sofistów  /127

Intelektualizm etyczny Sokratesa - wtajemniczenie w moralny wymiar człowieczeństwa  /128

V. Platońskie uzupełnienie Sokratesa - wtajemniczenie w duchowy wymiar społeczeństwa  /133

Filozofia idei  /133

Natura idei  /134

Poznanie idei  /135

Modyfikacja platońskiej filozofii idei w średnim platonizmie  /135

Filozofia moralna  /138

VII. Hermetyzm - nowe oblicze filozofii misteryjnej  /139

VIII. Filozofia św. Augustyna. Misteria filozoficzne  w wersji chrześcijańskiej  /161

Augustyńska wersja iluminacji  /169

Mądrość chrześcijańska  /172

Bóg  /174

Augustyńska idea miłości  /177

Sens historii  /178

Augustyński idealizm  /179

Bibliografia  /185

Summary  /193

Indeks osobowy  /195

Nota bibliograficzna  /199