Mieszko Pierwszy Tajemniczy

Autor: Przemysław Urbańczyk

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 552

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 15,0 cm x 21,0 cm

Ambicją autora nie było stworzenie monumentu wyczerpującego wszystkie kwestie, których rozpatrzenie umożliwiają źródła historyczne i świadectwa archeologiczne, lecz raczej krytyczna analiza dostępnych informacji, pozostawiająca wciąż spore pole do manewrów interpretacyjnych. Osią rozważań nie jest chronologia wydarzeń politycznych, lecz wybrane problemy badawcze, które albo nie wzbudziły dotąd szerokiego zainteresowania, albo pozwalają na wzbogacenie dotychczasowych interpretacji.

Według standardowej wiedzy Mieszko od szóstej dekady X wieku był samodzielnym władcą o niekwestionowanym autorytecie wewnątrz swojego rodowego terytorium, wzbudzającym respekt sąsiadów i przyciągającym uwagę kronikarzy. Nie wiemy jednak, choć chcielibyśmy się dowiedzieć: Dlaczego właśnie on? Dlaczego właśnie wtedy? Dlaczego właśnie tam? Jak do tego doszło? Autor próbuje wykazać, że można znacznie poszerzyć zakres rozważań i zakwestionować niektóre mocno ugruntowane przekonania.

Nie jest to zatem kolejna biografia pierwszego władcy piastowskiego, lecz rozważania nad wybranymi problemami, które wymagają ponownego przemyślenia. Autor podejmuje próbę „zrozumienia” kwestii najtrudniejszych: Kim byli przodkowie Mieszka? Skąd wzięła się ich wiedza o tym, jak zbudować podstawy państwa terytorialnego? Jak brzmiało oryginalne imię Mieszka? Czy gorliwie szerzył chrześcijaństwo? Jaką miał strategię geopolityczną? Jaki był terytorialny zasięg jego władzy? Jakie były polityczne okoliczności jego śmierci? Gdzie został pochowany?

Brak solidnych podstaw informacyjnych sprawia, że zaproponowane odpowiedzi to raczej sugestie historiograficzne niż konkluzywne stwierdzenia. Tylko na tyle pozwala bowiem dzisiejszy stan naszej wiedzy. Mimo to autor świadomie podejmuje ryzyko sformułowania dość kontrowersyjnych propozycji, które sprowokują zapewne krytyczną dyskusję.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Pierwsze wprowadzenie  /7

Wprowadzenie drugie - archeologia a historia  /17

Rozdział 1. Pierwsze piastowskie państwo/władztwo/regnum  /29

Czy we wczesnym średniowieczu istniały państwa  /31

Kryteria państwowości wczesnośredniowiecznej  /41

Historiografie państwa  /60

Rozdział 2. Pierwsi obserwatorzy zewnętrzni  /71

Wisła jako symboliczny identyfikator "polskiej" części Europy /72

Etniczne zróżnicowanie Europy Środkowo-Wschodniej w czasach przedmieszkowych według źródeł arabskich  /79

Barbarzyńscy "królowie"  /94

Rozdział 3. Mieszko nie był pierwszy  /99

Polanie i inne "plemiona"  /103

Budowa infrastruktury terytorialnej  /113

Pochodzenie Piastów  /129

Rozdział 4. "Pierwsze" imię Mieszka  /167

Relacja Ibrahima ibn Jakuba  /171

Najstarszy zapis polski  /186

Rozdział 5. Mieszko - pierwszy chrześcijanin?  /191

Społeczeństwa przedchrześcijańskie  /192

Ekspansja chrześcijaństwa na północno-wschodnie peryferie Europy porzymskiej  /199

Chrześcijaństwo w Polsce przedmieszkowej?  /212

Czy Mieszko był poganinem?  /218

Rozdział 6. Mieszko pierwszy - chrystianizator  /227  

Ku chrześcijańskiej Europie  /231

Kościół Mieszka  /236

Przekonania eschatologiczne poddanych Mieszka I  /260

Rozdział 7. Mieszko pierwszy - budowniczy  /293

Architektura rezydencjonalna z czasów Mieszka I  /297

Architektura sakralna  /299

Grody  /304

Rozdział 8. Mieszko pierwszy - polityk  /317

Przed 965 rokiem  /317

Lata 965-984  /324

Lata 985-992  /350

Rozdział 9. Terytorium Mieszka pierwszego  /361

Szukanie państwa wczesnopiastowskiego na mapie Europy  /361

Świadectwa archeologiczne  /363

Kartografia polityczna Dagome iudex  /369

Rozdział 10. Pierwszy pochówek Mieszka pierwszego  /387

Śmierć władcy  /387

Grobowiec w katedrze poznańskiej  /394

Kto i gdzie został pochowany?  /398

Zakończenie - pierwsze i ostatnie  /421

Bibliografia  /425

Wykaz ilustracji  /463

Summary, Mieszko I the mysterious  /467

Indeks osobowy  /473

Indeks postaci historycznych  /479

Indeks geograficzny  /497