Między pragmatyzmem a oczekiwaniami. Społeczeństwo, władza i samochody w Polsce 1945-1970

Autor: Hubert Wilk

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 396

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 24,0 cm

Uwaga: Delikatnie przetarta i zarysowana okładka, przybrudzone brzegi

Osią narracji jest ewolucja polityki motoryzacyjnej państwa. Autor pokazuje jej ideologiczne, ale też praktyczne uwarunkowania. Pisze o roli, jaką planiści przewidywali dla motoryzacji indywidualnej w planie trzyletnim i sześcioletnim. Następnie śledzi zmiany myślenia o niej w okresie prokonsumpcyjnego zwrotu w polityce gospodarczej w pierwszych latach rządów Gomułki i w okresie, gdy w drugiej połowie lat sześćdziesiątych Gomułka próbował nastawić gospodarkę bardziej proeksportowo. Drugim istotnym wątkiem przewijającym się przez całą książkę jest ten związany z poziomem życia. Autor odnosi ceny pojazdów i koszty ich użytkowania do poziomu dochodów. Pokazuje, z jakich kręgów społecznych rekrutowali się właściciele samochodów, kto mógł sobie pozwolić na własne auto i jakie strategie jego zdobycia obierali obywatele, którzy pomimo skromnych dochodów chcieli zrealizować marzenie o własnym samochodzie. Pisząc o tych sprawach, znacząco poszerza naszą wiedzę o codzienności PRL.

(Fragment recenzji dr. Mariusza Jastrzębia)

Spis treści: 

Wstęp /5

Rozdział 1. Punkt startu /19

Początki motoryzacji na ziemiach polskich /21
Druga wojna światowa /35

Straty wojenne /36

Rozdział 2. Rubikon motoryzacyjny /41

Instytucje /43

Poziom ministerialny /43
Państwowy Urząd Samochodowy /44
Komisja do spraw Motoryzacji Kraju /49
Podkomitet Motoryzacyjny /52

Planowanie /55

Pierwsze plany rozwoju motoryzacji /55
Plan trzyletni /59
Plan sześcioletni /64

Źródła pozyskiwania pojazdów samochodowych /69

"Od El Alenai do Tunisu" - UNRRA, demobil i rewindykacje /70
"Niewysoka cena i reprezentacyjny wygląd" - import samochodów /79
"Możliwości czeskie, włoskie i anglosaskie" - w poszukiwaniu licencji dla przemysłu motoryzacyjnego /83
"Żerań ruszył" - fso warszawa /90

Stalinizm na kółkach /93

Kierowcy /93
Drogi /100
Prawo /103
Samochody władzy /108
Motoryzacyjna Europa na zakręcie - od samochodu ludowego do popularnego /119
Motoryzacyjna odwilż /126

Rozdział 3. Gomułkowski drugi bieg /131

Zmiana kursu - rok 1956 /133
"Sejm polskiej motoryzacji" /138
W poszukiwaniu własnej drogi: kooperacja, licencja lub... /141
Chwalić zalety, dyskretnie przemilczeć wady /144

Niechciana i tymczasowa - fso syrena /150
Od naczyń kuchennych do mikrosamochodu. Krótki żywot WSK Mikrus MR-300 /162
"Tempo postępu technicznego narzuca nam życie, narzuca nam sytuacja, świat, w którym żyjemy" - fiat 125p /168

Rozdział 4. "...po 1-szym, 10-tym, 20-tym, po 1-szym, 10-tym..." - Polaków drogi do samochodu /193

Motozbyt /198
Eksport wewnętrzny /211
"Opłacało się zaoszczędzić sześć patyków" - Powszechna Kasa Oszczędności /229
Grupy uprzywilejowane /234
Górnicy /239
"Flota handlująca" - import marynarski /244
Giełda marzeń i oszustw /248
Państwowe samochody używane /255

Rozdział 5. Codzienne troski /271

Muzeum komunikacyjne /274
SAM-y /284
Władza za kółkiem /288
"Na litość boską, zastanówcie się!". Wypadki, bezpieczeństwo, prawodawstwo /294
"Benzyna jako produkt lekki łatwo się ulatnia" /325
"Marzę o warszawie, do której części są i mechanicy" - Techniczne Stacje Obsługi /340
70 % z 50 do 100 na 1000 - garaże i parkingi /355

Zakończenie /365
Between Pragmatism and Expectations. Society, State Power, and Cars in Poland 1945-1970 (Abstract) /371
Wykaz skrótów /373
Bibliografia /376
Indeks osób /386
Spis ilustracji /394