Między diabłem a hostią. Czary i czarownice w wyobrażeniach mieszkańców i mieszkanej Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku

Autor: Michael Ostling

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 404

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,0 cm x 23,0 cm

W błyskotliwej analizie Ostlinga polska czarownica stoi na skrzyżowaniu światów europejskiego i słowiańskiego, kultury wysokiej i niskiej, Kościoła i państwa, formalnej procedury sądowej i nieformalnych obrzędów pojednania oraz kontrmagii, religii i „zabobonu”, rzeczywistości i fantazji oraz kultury i jednostki.

– Valerie Kivelson, „Slavic Review” 2013


Michael Ostling jest doktorem religioznawstwa i wykładowcą na Arizona State University. Współredaguje czasopismo „Magic, Ritual, and Witchcraft” (University of Pennsylvania Press). Opublikował wiele artykułów na tematy związane z magią i czarownicami, teorią religii i religią w kulturze popularnej, historią płci i historią emocji, etnobotaniką czarownictwa, demonizacją czarownic i Żydów.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Przedmowa do wydania polskiego  /9

Przedmowa  /15

Wstęp /23

CZĘŚĆ I. Historia  /35

I. Konteksty  /36

Historiografia  /36

Liczby  /43

Demografia  /55

Pozycja społeczna, wiek i stan cywilny  /60

Zawód /62

Płeć  /70

II. Czary i czarownice w literaturze, prawie i teologii  /81

Zeświecczenie czarów  /81

Zachodnie i rodzime koncepcje czarów  /86

Reforma i zakaz  /93

III. Kręta droga na stos  /104

Podejrzenie  /105

Rytuał oskarżenia i oczyszczenia  /112

Przed sądem  /117

Odnogi. Wstawiennictwo i apelacja  /122

Tortury  /125

Powołanie  /130

Wyrok i kara  /137

IV. Mechanizmy sprawiedliwości  /144

System skarowy  /144

Koszty  /146

Zależność sądowa  /148

Sprzeczna jurysdykcja  /152

Zbrodnia nad zbrodniami?  /155

CZĘŚĆ II. Religia  /161

V. Leczenie i szkodzenie  /162

Pluralistyczny kosmos /165

Wspólny język  /175

Obieg wilgoci  /184

Łysa Góra /195

VI. Świętokradztwo  /205

Chrześcijańska magia  /207

Chleba naszego powszedniego /212

A ciało chlebem się stało  /218

Magia sakramentalna  /226

VII. Złamanie ciała  /236

Ofiara i ukrzyżowanie  /239

Magia eucharystyczna w świetle maleficium  /245

Opowieści pasyjne  /249

Proces Marianny z Tuliszkowa, Kleczew 1688  /251

Proces Anny Ratajk i innych, Pyzdry 1699  /261

CZĘŚĆ III. Demonologia  /275

IX. Diabłu ogarek  /276

Na dobre złe moce  /277

Diabeł krzemieniecki  /283

X. Kochankowie-demony  /293

Chętne ciała i słabe dusze  /295

Czarownice, kurwy i zimna natura diabła  /301

Ciepła natura diabła  /307

XI. Jak przetłumaczyć diabła?  /316

Zakończenie  /331

Aneks /337

Bibliografia  /365

Indeks  /397