Michał Lancz z Kitzingen. Frankoński malarz w Krakowie (1507-1523)

Autor: Adam Spodaryk

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 223

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 20,00 cm x 29,5 cm

Seria: Studia z historii sztuki dawnej Instytutu Historii Sztuki i Muzeum Narodowego w Krakowie Tom XII

Polska historia sztuki wydała jak dotąd niewiele opracowań monograficznych malarzy XV i XVI wieku, czynnych na terenie dawnego Królestwa Polskiego. Książka Michał Lancz z Kitzingen. Frankoński malarz w Krakowie (1507–1523) pióra Adama Spodaryka stanowi krok w stronę uzupełnienia tej istotnej luki. Wnikliwą i wieloaspektową publikacją Autor nawiązuje do długiej tradycji badań nad malarstwem, prowadzonych dotychczas w krakowskich instytucjach naukowych: w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Muzeum Narodowym w Krakowie, Zamku Królewskim na Wawelu, Akademii Umiejętności i Instytucie Historii Sztuki i Kultury Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie.

Książka jest pierwszą od ponad 50 lat próbą monograficznego opracowania życia i twórczości Michała Lancza z Kitzingen. W ciągu półwiecza nastąpił olbrzymi przyrost literatury naukowej pozwalającej na prowadzenie badań porównawczych i rozpatrzenie twórczości Lancza w szerokim kontekście sztuki europejskiej. Autor publikacji omówił działalność tytułowego artysty, wykorzystując możliwości badawcze, jakie stwarzają współczesna metodologia historii sztuki i postęp technologiczny. Wykonanie zdjęć obrazów w podczerwieni umożliwiło przeprowadzenie analizy wykonanych przez Lancza rysunków kompozycyjnych i zaowocowało nowymi ustaleniami na temat jego dzieł i weryfikacją dotychczasowych atrybucji.

Wydany w pięknej oprawie graficznej i bogato ilustrowany tom nie tylko stanowi znaczący wkład merytoryczny w badania nad malarstwem, będzie również niekwestionowaną ozdobą biblioteki każdego historyka sztuki i pasjonata twórczości Michała Lancza z Kitzingen.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp   /5

Rozdział 1. Stan badań  /9

Malarstwo renesansowe w Małopolsce w pierwszej połowie XVI wieku  /9

Życie i działalność Michała Lancza z Kitzingen   /12

Rozdział 2. Michał Lancz z Kitzingen - wiadomości źródłowe na temat życia malarza   /17

Krakowskie źródła pisane o Michale Lanczu z Kitzingen  /17

Przyjazd Michała Lancza z Kitzingen do Krakowa i jego wcześniejsze losy   /18

Prace Michała Lancza z Kitzingen na Wawelu   /22

Czy Michał Lancz był malarzem dworskim Zygmunta I?   /24

Michał Lancz z Kitzingen i biskup krakowski Jan Konarski   /26

Rozdział 3. Sygnowane prace Michała Lancza z Kitzingen  /27

"Święty Hieronim pokutujący na pustyni" w Muzeum Archidiecezjalnym w Poznaniu   /27

Retabulum z kaplicy Poczęcia Najświętszej Marii Panny przy katedrze na Wawelu   /28

Retabulum Nawrócenia św. Pawła z kaplicy Nawrócenia św. Pawła w wieży południowej kościoła Mariackiego w Krakowie   /36

Rozdział 4. Technika malarska i rysunkowa Michała Lancza z Kitzingen   /41

Rysunek kompozycyjny na gruncie obrazów  /41

Święty Hieronim pokutujący na pustyni   /43

Tryptyk Zaśnięcia Marii  /45

Podsumowanie   /52

Technika malarska  /54

Rozdział 5. Dzieła przypisywane Michałowi Lanczowi z Kitzingen  /59

Atrybucje niedające się rozstrzygnąć  /59

Atrybucje odrzucone  /61

Obraz "Zaśnięcie Matki Boskiej" w Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie - dzieło Michała Lancza z Kitzingen czy jego naśladowcy?  /68

Rozdział 6. Geneza środków artystycznych stosowanych przez Michała Lancza z Kitzingen   /77

Stan badań   /77

"Święty Hieronim pokutujący" w Muzeum Archidiecezjalnym w Poznaniu  /79

Tryptyk Zaśnięcia Marii z kaplicy Poczęcia Najświętszej Panny Marii przy katedrze na Wawelu   /83

Retabulum Nawrócenia św. Pawła w kaplicy Kaufmanów w wieży kościoła Mariackiego w Krakowie  /90

"Ukrzyżowanie" ze Lwowa  /93

"Zaśnięcie Matki Boskiej" w zbiorach Muzeum Książąt Czartoryskich  /94

Podsumowanie  94

Rozdział 7. Organizacja pracy w warsztacie Michała Lancza w Kitzingen   /95

Rozdział 8. Michał Lancz z Kitzingen a sztuka Krakowa i Europy   /99

Sygnatury  /99

Przedstawienie przyrody na obrazie "Święty Hieronim pokutujący na pustyni" w Muzeum Archidiecezjalnym w Poznaniu   /101

Program ikonograficzny tryptyku Zaśnięcia Matki Boskiej   /118

Putta i festony  /119

Przestrzenne nimby  /121

Michał Lancz a krakowska grafika książkowa   /123

Rozdział 9. Konstrukcja nastaw ołtarzowych Michała Lancza z Kitzingen   /129

Retabulum z kaplicy Poczęcia Najświętszej Marii Panny przy katedrze krakowskiej na Wawelu   /129

Retabulum Nawrócenia św. Pawła z kaplicy Nawrócenia św. Pawła z wieży południowej kościoła Mariackiego w Krakowie  /146

Geneza form nastaw ołtarzowych Michała Lancza z Kitzingen i ich znaczenie dla sztuki Małopolski  /147

Podsumowanie  /158

Rozdział 10. Wpływ Michała Lancza z Kitzingen na malarstwo w Małopolsce   /161

Mistrz Tryptyku z Klimkówki   /161

Obrazy ze scenami legendy o św. Mikołaju z Bari w Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie  /162

"Zaśnięcie Matki Boskiej" w kościele św. Stanisława w Nowym Korczynie   /162

"Chrystus bolesny z aniołami" w zakrystii kościoła Kamedułów na Bielanach pod Krakowem   /163

Tablica ze skrzydła ołtarzowego w Męcinie  /167

Podsumowanie   /172

Zakończenie   /173

Bibliografia  /177

Summary. Michael Lancz of Kitzingen - Franconian painter in Kraków (1507-1523)   /199

Spis ilustracji   /205

Indeks osób   /213

Indeks topograficzno-rzeczowy  /219