Magia i procesy o czary w staropolskim Lublinie

Autorka: Magdalena Kowalska-Cichy

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 168

Okładka: twarda

Format: 16,0 cm x 26,0 cm

Wydanie II poprawione i uzupełnione

Uwaga - delikatnie wgniecione narożniki

"Przedstawione historie wydarzyły się naprawdę. Procesy dotyczące czarów, guseł czy korzystania z magicznych przedmiotów potwierdzają staropolskie księgi sądowe przechowywane obecnie w lubelskich archiwach oraz rękopiśmienne źródła epoki. Czy są to już wszystkie tego typu sprawy? Zapewne nie. Duża część akt Trybunału Koronnego spłonęła w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie w 1944 roku, a wiele innych ksiąg przez lata zaginęło lub uległo zniszczeniu. Niektóre są nieczytelne, inne w ogóle nie zostały jeszcze przejrzane. Czterdzieści zamieszczonych w tej pracy przypadków stanowi punkt wyjściowy, który zostanie z czasem, mam nadzieję, jeszcze uzupełniony […]".

(od Autorki)

Granica między prawdą a fikcją w sprawach o czary zawsze była niezwykle cienka. Najlepiej widać ją chyba na przykładzie wspomnianej już legendy o Czarciej Łapie, ale można dostrzec ją także w samych protokołach z przesłuchań. I chociaż dziś mamy zdecydowane prawo wątpić w prawdziwość zeznań złożonych podczas tortur, powinniśmy jednak cały czas pamiętać o osobach, które przez te męczarnie przeszły. To dlatego niniejsza książka odwołuje się do mikrohistorii. Po pierwsze, przybliża poglądy i wierzenia zwykłych, żyjących przed wiekami ludzi, a po drugie, oddaje głos osobom dawno przez historię zapomnianym – oskarżonym, często skazanym na śmierć za coś, w co dziś nawet nie wierzymy. Opowieści o ich życiu i przekonaniach przez lata spoczywały w archiwach, w księgach, do których zaglądali tylko nieliczni badacze. Teraz zebrane w jednym miejscu i uzupełnione o inne niepublikowane dotąd materiały stanowić mogą ważny przyczynek do historii procesów o czary w Rzeczpospolitej, jak również dziejów dawnego wymiaru sprawiedliwości oraz losów mieszkańców Lublina.

Spis treści:

Od Autorki  /9

Wstęp / 11

Krótka historia procesów o czary w Polsce  /19

PIERWSZE SPRAWY O CZARY W LUBLINIE  /27

Trucicielstwo, czyli czary? (1456)  /28

Czarownice na dworze Zygmunta Augusta (1569)  /31

Czary w procesie przeciwko Żydom (1598)  /35

WIEK XVII  /37

Szczęście za trzy grosze (1622)  /38

Zioła w izbie tortur (1624)  /40

Na złość szewcowej Jakubowej  (1627)  /43

Chorobę wylewa się z wodą (1631)  /46

Oślepienie za pomocą dziecięcego pępuszka (1631)  /48

Rzeczy kościelne sprzyjają płodności? (1636)  /50

Gasnące świece (1636)  /52

Legenda o Czarciej Łapie (1637)  /55

Dziad Celiński i baba Sławińska (1637)  /64

Zofia Filipowiczowa i inne guślice (1639)  /69

Diabeł-kochanek i sabat czarownic (1643)  /73

Regina Zaleska i jej zły syn (1644)  /77

Czarownica i żaby (1660-1662)  /80

Najświętszy Sakrament i mleko (1664)  /85

Trujące ziele (1673)  /87

Anna Szewdyczka idzie na stos (1678)  /90

Powrozy wisielców przynoszą szczęście (1680)  /93

Otrułaś mi żonę (1681)  /95

Kto uśmiercił starostę lwowskiego? (1681)  /96

Ziele trzygraniaste (1685)  /100

Jak unieważnić testament? (1686)  /101

Sąsiedzkie zatargi (1690)  /102

Wikariusz chodelski (1697)  /104

Pani Gliwicowa (1698)  /106

Choroba Wojciecha Kozieła (1698)  /108

Próba wody (1700)  /111

WIEK XVIII  /123

Grabarze i zaraza (1711)  /124

Trucizna z kociego mózgu (1728)  /127

Złodziej Berko i świńskie mleko (1729)  /129

Niesłuszne zadanie czarostwa (1731)  /131

Czary w sporze Mytków z Pogorskimi (1732)  /133

Zygwultowie i trzaski z trumienki (1739)  /137

Hostia a czary (1739)  /141

Magiczna chustka (1741)  /143

Gospodyni z Dysa i kijanka (1741-1742)  /145

Szalona córka (1743)  /147

Wigilia św. Jana (1773)  /148

Sprawy dotyczące czarów w Lublinie w XV-XVIII wieku (tabela)  /150

Zakończenie i podziękowania  /153

Spis ilustracji  /157

Bibliografia  /159