Lustracya 1790

Autor: Piotr Strzałkowski 

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 440

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,8 cm x 23,8 cm

Rok 1790. Obraduje Sejm Czteroletni, potrzeba pieniędzy na wojsko, podjęto decyzje o zmianie statusu dóbr biskupich. Na zatwierdzenie przez papieża swojej nominacji na nowego biskupa łuckiego i brzeskiego czeka Adam Naruszewicz. W tym momencie do dóbr tego biskupstwa, obejmujących 2 miasta i 42 wsie, z ramienia Komisji Skarbu Rzeczypospolitej wyruszają lustratorzy, aby wycenić stałe z nich dochody, a co za tym idzie także podatki. Co zastają w rozrzuconych po Wielkim Księstwie Litewskim i Koronie miejsach? Co biorą pod uwagę w obliczeniach i w jaki sposób liczą intratę? Jak żyją ludzie w dobrach biskupich, co posiadają i jakie mają powinności, na co się skarżą? Czym kończy się lustracja?

Autor próbuje odpowiedzieć na te pytania na podstawie raportów z niej oraz takich źródeł, jak listy biskupa Naruszewicza. Jednocześnie stara się śledzić niektóe powiązania mieszkańców tych miejsc ze współczesnością, a także odwiedza wybrane miejsca.

Spis treści:

Gdy uchwalenie 100 tysiącznego wojska nie małego na wystawienie i utrzymanie potrzebuje podatku  /11

• Rok 1970  /12
• Sejm i podatki na armię /15
• Biskupstwo łuckie  /24

Do czynności nam zleconej przystępujemy  /29

Wołyń  /35

• Torczyn  /37
• Wsie klucza torczyńskiego  /55
• Sumariusz klucza torczńskiego  /88
• Chotiaczów  /95
• Sumariusz klucza chotiaczowskiego  /112
• Podsumowanie wyników  /114

Janów i okolice /117

• Klucz janowski  /118
• Janów  /124
• Wsie klucza janowskiego  /153
• Klucz siewkowski  /165
• Klucz stawski  /174
• Klucz mrozowicki  /192
• Władyczyce  /201

Brześć i okolice  /205

• Klucz kamienicki  /206
• Zamszany  /219

Ziemie mielnicka i drohicka  /226

• Klucz litewnicki  /229
• Klucz skrzeszewski  /242

Już i gotowe intraty zliczone  /251

• Gdzież ia znaydę te sto tysięcy?  /254
• Ezgekucją mi żołnierską przysłali  /263

Po ostatnim w tym kraju zupełnym rozbiorze dostałem się z diecezją i dobrami pod troiste panowanie  /267

• Burza  /268

Posłowie - Dwa listy  /289

• List pierwszy: Do Stanisława Augusta. Warszawa X-bris 1790  /290
• List drugi: Do księdza Adama Naruszewicza, Biskupa Łuckiego i Brzeskiego  /297

Aneks 1. Obraz dóbr i tablice statystyczne  /313

Aneks 2. Pięćdziesiąt lat wcześniej  /345

Aneks 3. Dzisiaj  /361

Bibliografia  /395

Słowniczek  /399

Fragmenty literackie i podziękowania  /403

Spis ilustracji  /405

Indeks osób  /415

Indeks miejscowości  /435