Listy Anny Wazy (1568 - 1625)

Autorzy: Karol Łopatecki, Janus Dąbrowski, Wojciech Krawczuk, Wojciech Walczak

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 531

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Seria: Źródła 3

Uwaga - wgniecione narożniki

Królewna Anna niewątpliwie była osobą stanowczą i przekonaną do swych racji, upartą i nieskłonną do ustępstw, a zarazem praktyczną. Doskonale zdawała sobie sprawę jakie argumenty mogą znaleźć posłuch na dworze, jakie zaś nie. [...] Królewna miała znaczną wiedzę medyczną, zwłaszcza na temat leczniczych właściwości roślin, organów zwierząt czy minerałów. Niektóre specyfiki wyrabiała chyba sama, inne zaś pod jej nadzorem przygotowywali służący jej ludzie. Chętnie dzieliła się wiedzą, szczególnie z dworem królewskim. Udzielała rad w przypadku choroby ucha i kończyn Zygmunta III, nie wahała się odradzać niektórych kuracji. Do lekarzy odnosiła się z ograniczonym zaufaniem, podkreślając, że często nie mają pojęcia o chorobach wewnętrznych, samopoczuciu chorego, sprzeciwiała się kuracjom nieprzynoszącym efektu, albo mającym poważne skutki uboczne, w szczególności zaś osłabienie chorego [...]

Niniejsza edycja źródłowa ma za zadanie upowszechnić wiedzę o wybitnej kobiecie epoki baroku - królewnie szwedzkiej Annie (ur. 17 maja 1568 r. w Eskilstunie, zm. 6 lutego 1625 r. w Brodnicy). Praca ta stanowi kolejny krok w kierunku zmian perspektywy badań wczesnonowożytnych. Dotychczas kluczowe role odgrywali władcy, ministrowie, senatorzy, magnaci. Rola kobiet była zauważana, ale nieakcentowana. Siostra Zygmunta III Wazy łamie isniejące stereotypy dotyczące funkcjonowania Rzeczypospolitej szlacheckiej przełomu XVI i XVII stulecia. Anna Waza była niezwykle wpływową kobietą, luteranką, która nominalnie nie pełniąc oficjalnych funkcji, odgrywała istotną rolę w Koronie, Wielkim Księstwie Litewskim oraz przez krótki czas w Szwecji.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Losy i twórczość epistolograficzna Anny Wazy (1568-1625)  /9

1. Biografia  /11?]  

1a. Dzieciństwo i młodość  /13

1b. Pomiędzy Szwecją a Polską  /20

1c. W Rzeczypospolitej  /24

1d. Ostatnie lata życia  /36

1e. Losy pośmiertne  /40

2. Charakterystyka korespondencji  /49

3. Koncepcja edycji i nota edytorska  /63

II. Edycja źródłowa  /73

1. Anna Waza do Pera Jacobssona, zamek Stegeborg, 7 sierpnia 1586  /75

2. Anna Waza do Pera Jacobssona, zamek Stegeborg, 25 sierpnia 1586  /76

3. Anna Waza do Sigrid Brahe, Sztokholm, 12 marca 1591  /77

4. Anna Waza do Jorana Possego, Gdańsk, 14 października 1591  /79

5. Anna Waza do Lwa Sapiehy, Stegeborg, 19 listopada 1591  /81

6. Anna Waza do Sigrid Brahe, b.m., [kwiecień 1594]  /83

7. Anna Waza do Sigrid z Brahów Gyllenstierny, b.m., [1595?]  /85

8. Anna Waza do Klausa Philipssona, Stegeborg, 19 kwietnia 1595  /87

9. Anna Waza do Nilsa Gregerssona i Bengta Perssona, Soderkoping, 10 listopada 1595  /88

10. Anna Waza do Sigrid z Brahów Gylenstierny, Stegeborg, 3 grudnia [1595?]  /90

11. Anna Waza do N.N., Stegeborg, kwiecień 1596  /92

12. Anna Waza do Sigrid z Brahów Gylenstierny, Stegeborg, 3 kwietnia [1596?]  /94

13. Anna Waza do Sigrid z Brahów Gylenstierny, Stegeborg, b.m., [1597?]  /97

14. Anna Waza do Sigrid z Brahów Gylenstierny, Stegeborg, b.m., [1597?]  /99

15. Anna Waza do Klausa Phipipssona, zamek Stegeborg, 14 stycznia 1597  /101

16. Anna Waza do Sigrid z Brahów Gylenstierny, Stegeborg, 5 lipca [1597]  /102

17. Anna Waza do Zygmunta III Wazy, b.m., [zamek Stegeborg?], 26 sierpnia [1597?]  /104

18. Anna Waza do Lwa Sapiehy, Warszawa, 4 marca 1599  /110

19. Anna Waza do Lwa Sapiehy, Warszawa, 26 grudnia 1599  /112

20. Anna Waza do Barbary z Tarnowskich Zamoyskiej, Ujazdów, 24 maja 1600  /114

21. Anna Waza do Szymona Bahra, Nowe Miasto Korczyn, 20 grudnia 1600  /116

22. Anna Waza do [Jana Zamoyskiego], Wilno, 29 października 1601  /118

23. Anna Waza do Zofii z Mieleckich Chodkiewiczowej, Kraków, 29 września 1603  /123

24. Anna Waza do Jana Karola Chodkiewicza, Kraków, 22 października 1603  /126

25. Anna Waza do Sigrid z Brahów Gylenstierny, [Kraków, 1604]  /128

26. Anna Waza do Sigrid z Brahów Gylenstierny, [Kraków, 1604]  /129

27. Anna Waza do Sigrid z Brahów Gylenstierny, Kraków-Łobzów, 11 maja 1604  /130

28. Anna Waza do [Karin Gyllenstierny?], [Łobzów], 11 maja 1604]  /133

29. Anna Waza do [Karin Gyllenstierny?], [Kraków], 21 maja [1604]  /136

30. Anna Waza do Sigrid z Brahów Gylenstierny, Kraków, 22 czerwca [1604]  /137

31. Anna Waza do Szymona Rudnickiego, Kraków, 20 stycznia 1605  /140

32. Anna Waza do Lwa Sapiehy, Kraków, 28 stycznia 1605  /142

33. Anna Waza do Elżbiety z Radziwiłłów Sapieżyny, Kraków 28 stycznia 1605  /144

34. Anna Waza do Piotra Tylickiego, Kraków, 1 lutego 1605  /146

35. Anna Waza do Barbary z Tarnowskich Zamoyskiej, Kraków, 18 czerwca 1605  /149

36. Anna Waza do Zofii z Mieleckich Chodkiewiczowej, Kraków, 29 sierpnia 1605  /151

37. Anna Waza do Wawrzyńca Gembickiego, Kraków, 11 czerwca 1605  /153

38. Anna Waza do Wawrzyńca Gembickiego, Kraków, 21 lipca 1605  /155

39. Anna Waza do Jana Karola Chodkiewicza, Kraków, 21 października 1605  /157

40. Anna Waza do Jana Karola Chodkiewicza, Warszawa, 3 czerwca 1606  /159

41. Anna Waza do Zofii z Mieleckich Chodkiewiczowej, Warszawa, 3 czerwca 1606  /161

42. Anna Waza do Sigrid z Brahów Gylenstierny, Warszawa, 13 czerwca [1606]  /163

43. Anna Waza do Elżbiety z Radziwiłłów Sapieżyny, Kraków, 30 listopada 1606  /165

44. Anna Waza do Szymona Rudnickiego, Kraków, 15 lipca 1607  /167

45. Anna Waza do Wawrzyńca Gembickiego, Kraków, 7 września 1607  /169

46. Anna Waza do Jana Karola Chodkiewicza, Kraków, 17 września 1607  /172

47. Anna Waza do Sigrid z Brahów Gylenstierny, b.m., [1608?]  /174

48. Anna Waza do Sigrid z Brahów Gylenstierny, b.m., [1608?]  /175

49. Anna Waza do Sigrid z Brahów Gylenstierny, Kraków, luty 1608  /176

50. Anna Waza do Wawrzyńca Gembickiego, Kraków, 5 listopada 1608 /178

51. Anna Waza do Johana Gylenstierny, Gdańsk, 17 lipca [po 1608]  /180

52. Anna Waza do Wawrzyńca Gembickiego, Kraków, 15 kwietnia 1609  /182

53. Anna Waza do Zofii z Mieleckich Chodkiewiczowej, Wilno, 8 sierpnia 1609  /184

54. Anna Waza do Jana Karola Chodkiewicza, Wilno, 20 sierpnia 1609  /186

55. Anna Waza do Barbary z Tarnowskich Zamoyskiej, Wilno, 15 marca 1610  /188

56. Anna Waza do Elżbiety z Radziwiłłów Sapieżyny, Wilno, 25 września 1610  /190

57. Anna Waza do Elżbiety z Radziwiłłów Sapieżyny, Wilno, 29 grudnia 1610  192

58. Anna Waza do Johana Gyllenstierny, Warszawa, 31 maja [1611]  /193

59. Anna Waza do Johana Gyllenstierny, Warszawa, 27 lipca [1611?]  /198

60. Anna Waza do Johana Gyllenstierny, Warszawa, 28 września 1612  /201

61. Anna Waza do Wawrzyńca Gembickiego, Warszawa, 28 września 1612  /205

62. Anna Waza do Johana Gyllenstierny, [Warszawa], październik 1612  /207

63. Anna Waza do Johana Gyllenstierny, Warszawa, 17 grudnia 1612  /209

64. Anna Waza do Wawrzyńca Gembickiego,  Kraków, 31 marca 1614  /213

65. Anna Waza do Szymona Rudnickiego, Warszawa, 20 stycznia 1616  /215

66. Anna Waza do Wawrzyńca Gembickiego, Warszawa, 5 stycznia 1617  /217

67. Anna Waza do Lwa Sapiehy, Warszawa, 13 maja 1617  /219

68. Anna Waza do Szymona Rudnickiego, Warszawa, 15 maja 1618  /221

69. Anna Waza do Szymona Rudnickiego, Warszawa, 16 czerwca 1618  /223

70. Anna Waza do Lwa Sapiehy, Warszawa, 15 kwietnia 1619  /225

71. Anna Waza do Jana Karola Chodkiewicza, Warszawa, 16 maja 1619  /227

72. Anna Waza do Samuela Koreckiego, Brodnica, 20 września 1619  /229

73. Anna Waza do Szymona Rudnickiego, Warszawa, 17 listopada 1619  /231

74. Anna Waza do Wawrzyńca Gembickiego, Warszawa, 10 lutego 1620  /233

75. Anna Waza do Wawrzyńca Gembickiego, Wilno, 13 marca 1620  /235

76. Anna Waza do Wawrzyńca Gembickiego, Wilno, 1 kwietnia 1620  /237

77. Anna Waza do Wawrzyńca Gembickiego, Wilno, 28 czerwca 1620  /240

78. Anna Waza do Jana Karola Chodkiewicza, Warszawa, 30 sierpnia 1620  /242

79. Anna Waza do Jana Karola Chodkiewicza, Wilno, 22 listopada 1620  /244

80. Anna Waza do Szymona Rudnickiego, Warszawa, 19 kwietnia 1621  /246

81. Anna Waza do Szymona Rudnickiego, Warszawa, 21 maja 1621 /248

82. Anna Waza do Tomasza Zamoyskiego, Warszawa, 28 lipca 1621  /250

83. Anna Waza do Tomasza Zamoyskiego, Warszawa, 7 września 1621  /252

84. Anna Waza do Anny Scholastyki z Chodkiewiczów Sapieżyny, Warszawa, 15 października 1621  /254

85. Anna Waza do Anny Scholastyki z Chodkiewiczów Sapieżyny, Warszawa, 18 października 1621  /257

86. Anna Waza do Tomasza Zamoyskiego, Warszawa, 11 lutego 1622  /260

87. Anna Waza do Jana Stanisława Sapiehy, Warszawa, 22 lutego 1622  /262

88. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 27 lipca 1624  /264

89. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 10 sierpnia 1624  /266

90. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 16 sierpnia 1624  /270

91. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 26 sierpnia 1624  /273

92. Anna Waza do Lwa Sapiehy, Brodnica, 10 września 1624  /281

93. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 10 września 1624  /283

94. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 15 września 1624  /288

95. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 19 września 1624  /293

96. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 1 października [1624]  /295

97. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 5 października 1624  /297

98. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 8 października 1624 /300

99. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 20 października 1624 /303

100. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 2 listopada 1624  /308

101. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 7 listopada 1624  /311

102. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 16 listopada 1624  /314

103. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 19 listopada 1624  /318

104. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 4 grudnia 1624  /322

105. Zaproszenie wystosowane do gości na ślub Magdaleny Farensbach, Brodnica, 15 grudnia 1624  /326

106. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 17 grudnia 1624  /327

107. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 29 grudnia 1624  /332

108. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 7 stycznia 1625 /335

109. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 11 stycznia 1625  /340

110. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 16 stycznia 1625  /343

111. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 20 stycznia 1625  /346

112. Anna Waza do Urszuli Meierin, Brodnica, 28 stycznia 1625 /351

113. Anna Waza do Urszuli Meierin i Zygmunta III, [Brodnica, grudzień 1924 - styczeń 1625]  /354

114. Anna Waza do Urszuli Meierin [Brodnica, przełom stycznia i lutego 1625]  /356

III. Aneksy  /359

Aneks 1. Mapa oblężenia Brodnicy z 1628 r.  /361

Aneks 2. Pokwitowanie z odebrania Brodnicy od wojsk szwedzkich, wystawione przez Mikołaja Hannibala Strociego gubernatorowi szwedzkiemu Johannowi Jacobowi Wildeisenowi, Riksarkivet [Sztokholm], Extranea IX Polen, 121, karty niepaginowane (kopia)  /369

Aneks 3. Reprodukcje wybranych listów Anny Wazy  /371

Bibliografia  /493

Indeks osobowy  /513

Indeks nazw geograficznych  /527