Lipany 1434

Autor: Piotr Strzyż

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 168

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 24,00 cm

Uwaga - delikatnie zagięta okładka 

Bitwa pod Lipanami jest uznawana za jedną z najważniejszych bitew w historii Czech – obok Suchych Krut (Dürnkrut) w 1278 r. oraz Białej Góry w 1620 r. Dnia 30 maja 1434 r. na polach w okolicy niewielkich wsi Lipany i Hřibý rozegrał się krwawy bój, który przesądził o upadku rewolucji husyckiej. Wojska koalicji antyhusyckiej w ciągu kilku godzin doszczętnie rozbiły – dotychczas uznawane za niepokonane – wojska husyckich radykałów, przypieczętowując ich koniec.

Dla historyków wojskowości szczególnie zajmujące jest wyjaśnienie, w jaki sposób oddziałom koalicyjnym udało się przeprowadzić skomplikowany i jednocześnie skuteczny plan. Rekonstrukcja przebiegu bitwy nie jest jednak zadaniem łatwym. Zachowane przekazy źródłowe, podobnie jak w przypadku wielu (albo i większości) bitew doby średniowiecza, mimo pozornej szczegółowości nie zawsze są w pełni wiarygodne i spójne ze sobą. Wciąż sporo kwestii pozostaje zagadką.

Bitwa pod Lipanami wyróżniła się na tle innych działań militarnych tego czasu zastosowaną taktyką. Husyci zwykle walczyli z armiami uszykowanymi na klasyczny, rycerski sposób walki – tabor husycki pełnił funkcję fortecy. Jednak pod Lipanami, gdy obie strony zastosowały tabor z ustawionych w rzędy wozów bojowych, zaszła potrzeba modyfikacji utartych schematów. Manewr pozorowanego odwrotu okazał się kluczem do odniesienia sukcesu przez stronę koalicyjną. Zmiana ta wprowadziła do dość już skostniałego kanonu pewne istotne novum. W ten sposób już w trzy dekady później, w czasach Jerzego z Poděbradu, wojska Królestwa Czech mogły z powodzeniem stawać w szranki z oddziałami króla-wojownika – Macieja Korwina. Można zatem zaryzykować stwierdzenie, że taktyka zastosowana pod Lipanami oznacza nowy model w wojskowości czeskiej u schyłku średniowiecza.

Spis treści:

Wstęp   /9

Od Domažlic do Lipan. Sytuacja polityczna i militarna w Czechach na początku lat trzydziestych XV w.  /17

Husycka sztuka wojenna – rewolucja czy anachronizm? Husycki tabor – ruchoma forteca  /45

Możliwości mobilizacyjne i siły walczących stron w bitwie pod Lipanami  /83

Teren bitwy i ustawienie wojsk  /95

Bitwa  /109

Pole bitwy współcześnie, czyli w poszukiwaniu grobu Prokopa Wielkiego  /127

Od Lipan do Jihlavy Ostatnie boje husytów   /137

Aneks. Źródła dotyczące bitwy pod Lipanami   /153

Bibliografia   /165