Łemkowszczyzna po obu stronach Karpat

Autor: Stanisław Kryciński

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 320

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 23,00 cm

Łemkowszczyzna po obu stronach Karpat to próba przedstawienia historii tego fragmentu Europy, począwszy od czasów jego zasiedlania po połowę XIX w. To historyczno-kulturowa wędrówka, w której przeczytamy o początkach tutejszego osadnictwa i teoriach z nim związanych, wędrujących figurach Matki Bożej, beskidzkim zbójnictwie, jak również o konfederacji barskiej, która czczona przez Polaków, zupełnie inaczej jawiła się Łemkom. Mało znanym, opisanym w książce, epizodem jest udział Rusinów Karpackich w powstaniach kuruców – zbrojnych oddziałów powstańczych walczących od 1671 do 1711 r. przeciw panowaniu Habsburgów. Sporo miejsca poświęcono tu prawie stuletnim zmaganiom między prawosławiem panującym od początku lokacji wsi, a grekokatolicyzmem wprowadzonym postanowieniem unii brzeskiej w 1596 r. Obszernie opisano tu także wspaniałe łemkowskie ikony i architekturę łemkowskich cerkwi, nierozerwalnie związanych z kulturą Łemków i krajobrazem gór przez nich zamieszkiwanych.

Spis treści:

Wstęp /6

Starymi traktami przez Beskid /13

Co ma Beskid do Jawora? /23

Pod osłoną grodów /28

Osadnictwo u stóp Beskidu Niskiego do początków XIV w. /41

Nadchodzą Wołosi /53

Osadnictwo na prawie niemieckim i początki zasiedlania Łemkowszczyzny /61

Zasiedlanie Łemkowszczyzny /73

Początki Łemkowszczyzny /107

Co do Łemkowszczyzny mają husyci?  /113

Kocie zamki /125

Wędrująca Matka Boża /128

Pomiędzy prawosławiem a unią /143

Cerkwie typu łemkowskiego po północnej stronie Karpat /163

Wpływ stylu narodowego na łemkowskie budownictwo cerkiewne /178

Cerkwie murowane na północnej Łemkowszczyźnie /183

„Józefińska” architektura cerkiewna północnej Łemkowszczyzny /187

Cerkwie typu łemkowskiego po południowej stronie Karpat /199

Cerkwie „łemkowskie” wschodniej Łemkowszczyzny i Zakarpacia /211

Zniszczenia cerkwi na Łemkowszczyźnie /215

Ikony w łemkowskich cerkwiach /229

Zbójeckie tradycje Łemkowszczyzny /251

Powstanie unickiej diecezji mukaczewskiej /263

Udział Rusinów Karpackich w powstaniach kuruców /270

Konfederacja barska w Karpatach /276

Bunty chłopskie na Słowacji w latach 30. XIX w. /290

Rabacja 1846 roku w Galicji /295

Zniesienie pańszczyzny w 1848 r. /304 

Powstanie na Węgrzech w latach 1848–1849 /311

Literatura /316