Łemkowszczyzna nieutracona

Autor: Stanisław Kryciński

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 280

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 22,5 cm

Trzecia i ostatnia część opowieści o Łemkowszczyźnie, będącą kontynuacją książek "Łemkowszczyzna po obu stronach Karpat" i "Łemkowszczyzna. Czas wojny i pokoju". Opisano tu najdramatyczniejszy okres jej historii, który zaważył na łemkowskim „być, albo nie być”. Kampania wrześniowa 1939 r. i operacja dukielsko-preszowska były tylko przerażającą uwerturą do wydarzeń mających nastąpić w latach 1945–1947, a więc przymusowych wysiedleń na Ukrainę sowiecką i akcji „Wisła”, podczas której niemal wszystkich Łemków wywieziono na tzw. Ziemie Odzyskane, przypinając im etykietkę „ukraińskich bandytów”. Czasy PRL-u to okres inwigilacji, życia w strachu i niemożności działalności społecznej czy politycznej. Dopiero po 1990 r. zaczęły powstawać łemkowskie organizacje podtrzymujące odrębność tej mniejszości etnicznej, a można również powiedzieć, że narodu. Umieszczone na okładce zdjęcie, łemkowskiego pogrzebu z czasów II wojny światowej, ma głęboko symboliczną wymowę. Wydarzenia lat 1944–1989 wskazywały na to, że Łemkowszczyznę czeka nieuchronna zagłada. Po 1990 r. rozpoczął się jednak renesans łemkowskiej świadomości i choć tych, którzy mienią się Łemkami jest tak niewielu, to jednak coraz żywsza jest nadzieja, że fenomen Łemkowszczyzny nie zostanie utracony, lecz żyć będzie jeszcze długie lata.

Spis treści:

Wstęp /7

Kampania wrześniowa na Łemkowszczyźnie /13

Łemkowszczyzna północna pod niemiecką okupacją /25

Operacja dukielsko-preszowska /41

Pobór Łemków do Armii Czerwonej /49

Słowacja w latach 1939-1944 /59

Jak rozwiązać "problem ukraiński" /71

Przesiedlenia w Europie w pierwszej połowy XX w. /77

Jak doszło do umowy o wymianie ludności /87

Wysiedlenia na Ukrainę Sowiecką (15 X 1944-31 VIII 1945)  /93

Dalsze wysiedlenia na Wschód i kontraktacja UPA (1 IX - 31 XII 1945) /103

Ostatni etap wysiedleń na Wschód (1 III - 30 VI 1946)  /123

Preszowszczyzna w latach 1945-1947 /145

Akcja "Wisła" 1947 r. /163

Śladami zaginionych wsi /187

Zakończenie, czyli ostatnie 70 lat w skrócie /211

Post scriptum. Olchowiec po mojemu /251

Literatura /275