Kultura hawajska

Autor: Tadeusz Szczerbowski

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 332

Okładka: twarda

Format: 19,5 cm x 26,0 cm

Książka przynosi bogactwo wiedzy o hawajskim postrzeganiu czasu i strukturze społecznej świata bogów i ludzi, o hawajskiej duchowości, religii i magii, o życiu rodzinnym, komunikacji społecznej, poezji, o hawajskich zabawach, symbolach i wartościach, a także o dziejach mieszkańców tego niezwykłego archipelagu. Mimo charakteru naukowego napisana jest w sposób przystępny i korzystać z niej będą mogli wszyscy miłośnicy Hawajów i ich fascynującej kultury.

 (opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp  /7

1. Mana (siła duchowa)  /13

2. Religia hawajska  /17

Polinezyjskie pochodzenie /17

Dusza po życiu  /18

Wahi pana (legendarne miejsca)  /20

Wielcy bogowie  /22

• Kane  /24
• Kanaloa  /32
• Ku /32
• Lono  /35

Wielkie boginie  /41

• Hina  /41
• Papa  /42
• Haumea  /42
• Pele  /43
• Ka`ahupahau  /43

Półbogowie /44

• Kamapua`a  /44
• Kana  /45
• Ma-Ui  /46
• Pikoi-a-Ka-`Alala  /46

`Au-makuna, czyli duchy przodków  /48

Pa-`ao - kapłan, który nawrócił Hawajczyków na kult posągów  /50

Świątynie hawajskie  /53

• Pa-haku o Kane (Kamień pod wezwaniem boga Kane)  /53
• Ko`a  /54
• Hei-au  /54
• Ma-pele  /56
• Lua-kini  /57
• Hale o Papa /60
• Hale o Keawe  /60
• Pu`u-honua  /62

3. Magia  /63

Myślenie pierwotne (Lucien Levy-Bruhl)  /63

`Ana-`ana (czarna magia)  /63

Kuni jako reakcja na `ana-`ana  /64

Hana aloha (magia miłosna)  /67

4. Praktyka lekarska (lapa-`au)  /70

5. Hawajskie postrzeganie czasu  /74

Nazwy hawajskich miesięcy  /74

Nazwy hawajskich nocy  /78

• Hilo  /79
• Hoaka /80
• Ku Kahi  /80
• Ku Luna  /81
• Ku Kolu  /81
• Ku Pau  /81
• `Ole Ku Kahi  /82
• `Ole Ku Lua  /82
• `Ole Ku Kolu /83
• `Ole Ku Pau  /83
• Huna  /83
• Mo-halu  /84
• Hua  /84
• Akua  /85
• Hoku  /85
• Ma-Hea-lani  /86
• Kulu  /86
• La-`au Ku Kahi  /87
• La-`au Ku Lua  /87
• La-`au Pau  /88
• `Ole Ku Kahi  /88
• `Ole Ku Lua  /88
• `Ole Pau  /88
• Ka-loa Ku Kahi  /89
• Ka-loa Ku Lua  /89
• Ka-loa Pau  /89
• Kane /90
• Lono  /90
• Mauli  /90
• Muku  /94

Czas jako koru  /91

6. Symbolika kultury hawajskiej  /94

7. Klasy społeczne Hawajczyków do początku XIX wieku  /110

Na ali`i (wodzowie)  /110

Na ka-huna (kapłani i mistrzowie cechowi)  /112

Na maka-`ai-nana (lud)  /114

Na kau-a (niewolnicy)  /115

8. Hawajski porządek społeczny i prawny  /117

Zasada podziału ziemi  /117

Służba dworka na Hawajach  /122

Osoby odpowiedzialne za rząd  /124

Kapu, czyli tabu  /125

• Rozdzaje tabu  /125
• Głowa jako tabu  /127
• Tabu w hawajskim kalendarzu księżycowym  /128

Ka-na-wai (prawo)  /128

• Ka-na-wai Kai-`okia  /129
• Ka-na-wai Ni-`au-pi`o Koo-w-alu  /129
• Ma-mala-hoe Ka-na-wai  /129

Ho`o-pono-pono (szczere przedyskutowanie i przebaczenie)  /130

Tradycyjne społeczeństwo hawajskie  /131

9. Tradycyjne zajęcia (zawodowe) Hawajczyków /133

Budownictwo łodzi  /133

Rolnictwo i połów  /135

Wytwarzanie materiału z kory drzew  /136

Wykonywanie girland kwiatowych /143

10. Dom i rodzina /152

Kau-hale, czyli tradycyjne domostwo  /152

Obrzędy związane z narodzinami dziecka  /153

• Zwiastuny charakteru i płci nienarodzonego dziecka  /154
• Poszukiwanie imienia  /158
• Rytuał `aha-`aina ma-wae-wae po przyjściu na świat noworodka  /161
• Święto `aha-`aina pa-lala na cześć nowo narodzonego dziecka  /161

Kahe ule (obrzezanie)  /162

Wejście chłopca do mua  /163

Zaręczyny  /164

Obrzędy pogrzebowe  /165

Ma-newa-newa (żałoba)  /166

11. Gry i zabawy na Wyspach Hawajskich  /168

Hei  /168

Lupe  /169

`Ume  /171

Kilu  /171

Pu-hene-hene  /172

Ko-nane  /172

Pana `iole /173

12. Hula  /175

Boskie pochodzenie /175

Hula dawniej i obecnie  /178

Nowe odmiany tańca hula  /183

The Merrie Monarch Festival  /183

13. Lua jako sztuka walki  /185

14. Sposoby komunikowania się Hawajczyków  /188

Po-haku ki-ke-ke oraz ki`i po-haku (petroglify)  /188

Tatuaż i przypiekanie sobie skóry  /189

Gesty  /191

Kaona  /191

• Rozmowa Hawajczyka z białymi  /193
• Osamotniony lew i pechowa gęś  /193
• Poznać zdrajcę po kartoflu  /194
• Ka leo o ka maka  /195

Ho`o-pa-pa (zawody lotności umysłu)  /195

Konotacyjne wartości nazw miejscowych  /197

15. Poezja hawajska  /198

Haku mele  /198

Tematy poezji hawajskiej  /198

Kumu-lipo  /199

Zasady kompozycji hawajskiej  /200

Typologia hawajskiej twórczości słownej  /201

16. Rok 1819 - decydujące zwrot w kulturze hawajskiej  /204

`Ai kapu  /206

W poszukiwaniu przyczyn zniesienia `ai kapu  /207

17. Początki słowa drukowanego na Hawajach  /211

18. Czasopiśmiennictwo hawajskie XIX wieku  /218

Najważniejsze czasopisma hawajskie  /218

Polska na łamach czasopism hawajskich XIX wieku  /222

19. La`ieikawai (Kobieta Zmroku)  /225

20. Współczesne Hawaje /226

Renesans hawajski  /226

Kultura podstawowa i estetyczna (Larry Kimura)  /230

Dekolonizacja szkoły: hawajska filozofia edukacyjna  /231

Literatura dla dzieci  /233

Hui Ma-lama I Na Kupuna O Hawai`i Nei  /238

Czasopisma hawajskie w XXI wieku  /239

• Ka Ho`o-ilina (Journal of Hawaiian Language Sources)  /239
• O-iwi (A Native Hawaiian Journal)  /241
• Hu-lili (Multidisciplinary Research on Hawaiian Well-Being)  /245

Hawajskie wartości  /245

• Aloha  /247
• Ala-ka`i   /249
• Hano-hano  /252
• Ho`o-hikki   /252
• Ho`o-heno /254
• Po`o-kela  /255
• Ko-kua  /255
• Kule-ana  /256
• Ku-pono  /257
• Lo-kahi  /258
• Lau-lima  /258
• Ho`o-kipa  /259

Zakończenie  /262

Summary  /265

Bibliografia /270

Aneks  /293

• Dzieje Hawajów - chronologia wydarzeń  /293
• Badacze kultury hawajskiej  /307

Indeks ogólny  /311

Spis ilustracji  /323