Księga różnych herezji

Autor: Filastriusz z Brescii

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 249

Okładka: miękka

Format: 15,6 cm x 23,2 cm

Książka z serii: Źródła myśli teologicznej

 

Na czym polega błąd troglodytów, heretyków z Galacji czy manichejczyków? Jaka fałszywa myśl przyświecała florianom, chiliastom, montanom i krążącym? Kto i dlaczego uznany został za głównego herezjarchę wczesnochrześcijańskiego?

Odpowiedź na te pytania znajdziemy w Księdze różnych herezji (Diversarum hereseon liber) Filastriusza z Brescii, żyjącego w IV wieku biskupa i pisarza wczesnochrześcijańskiego. Zawiera ona omówienie stu pięćdziesięciu sześciu herezji, które pojawiły się przed przyjściem Chrystusa i po Jego męce. To najstarszy spośród napisanych po łacinie katalogów herezji i jedyne zachowane dzieło Filastriusza, zaś przekład ks. Mariusza Szrama, połączony z naukowym opracowaniem tekstu, jest pierwszym tłumaczeniem na język polski całości księgi.

Spis treści:

Wykaz skrótów  /5

Wstęp /7

1. Autor i jego dzieło  /8

2. Filastriuszowa koncepcja herezji  /17

a) szerokie rozumienie pojęcia "herezja"  /17

b) Geneza herezji chrześcijańskich  /21

Argumentacja teologiczna  /22

Argumentacja moralna  /24

Argumentacja historyczno-kulturowa  /25

geneza judaistyczna  /25

geneza filozoficzna  /28

Rodzaje herezji chrześcijańskich  /31

3. Herezje dotyczące Pisma Świętego - istotna część traktatu Filastriusza  /34

4. Charakterystyka moralno-ascetyczna ruchów heretyckich opisanych w traktacie Filastriusza  /39

a) Ruchy heretyckie o podejściu rygorystycznym  /40

b) Ruchy heretyckie o podejściu laksystycznym  /43

c) Ruchy heretyckie łączące rygoryzm z laksyzmem  /46

5. Uwagi na temat przekładu  /48

Bibliografia  /53

Świętego Filastriusza, biskupa Brescii, Księga różnych herezji

Przedmowa  /61

Katalog herezji, które powstały przed przyjściem Chrystusa  /63

1. Ofici  /63

2. Kainici  /63

3. Setianie  /64

4. Dozyteusz  /64

5. Saduceusze  /

6. Faryzeusze  /

7. Samarytanie  /

8. Nazorejczycy  /

9. Esseńczycy  /

10. Heliogności  /

11. Czciciele żab  /

12. Musyryci  /

13. Czciciele muchy z miasta Akkaron  /

14. Troglodyci  /

15. Czciciele Fortuny Nieba  /

16. Czciciele Baala  /

17. Czciciele Astar i Kemosza  /

18. Czciciele Molocha i Remfana  /

19. Składający ofiary demonom na ołtarzu Tofet  /

20. Puteoryci, czyli czciciele studni  /

21. Składający ofiary miedzianemu wężowi  /

22. Składający ofiary posągom w jaskini  /

23. Czcicielki podobizny Tammuza  /

24. Czciciele posągów Baalitów  /

25. Wywodzący imię bożka Baala od Balaama  /

26. Herezja o Pytonissie, która wywołała duszę Samuela z otchłani  /

27. Czciciele Astar i Astarota  /

28. Herodianie  /

Katalog herezji, które pojawił się po męce Chrystusa  /80

 29. Szymon Mag  /80

30. Menander  /81

31. Saturnil  /82

32. Bazylides  /82

33. Mikołaj z Antiochii i gnostycy  /83

34. Herezja pochodząca od Judasza zdrajcy  /84

35. Karpokrates  /85

36. Cerynt  /86

37. Ebion  /86

38. Walentyn  /87

39. Ptolemeusz  /88

40. Sekundus  /88

41. Herakleon  /89

42. Marek  /89

43. Kolorbas  /90

44. Cerdon  /90

45. Marcjon  /90

46. Lukan  /91

47. Apelles  /92

48. Tacjan  /933

49. Katafrygowie (montaniści)  /93

50. Teodot z Bizancjum  /94

51. Metangismonici, czyli herezja o zawieraniu się Syna w Ojcu  /95

52. Herezja uznająca Melchizedeka za moc Boga  /96

53. Noecjanie  /96

54. Sabeliusz (patrypasjanie) /97

55. Seleucjusz i Hermiasz z Galacji  /97

56. Proklianici i hermionici  /98

57. Florianie (karpokratianie) /99

58. Herezja o świętowaniu Paschy, czyli kwartodecymanie  /100

59. Chiliaści  /101

60. Herezja odrzucająca Ewangelię Jana i jego Apokalipsę  /102

61. Manichejczycy  /102

62. Patrycjanie  /103

63. Symmachianie  /104

64. Paweł Samosaty  /104

65. Fotyn  /105

66. Arianie  /105

67. Semiarianie  /106

68. Eunomianie  /107

69. Herezja głosząca, że Chrystus nie miał prawdziwej dusz  /107

70. Tropicy  /109

71. Herezja błądząca w kwestii męki Chrystusa  /109

72. Aerianie (enkratyci)  /110

73. Borborianie  /110

74. Artotyryci  /111

75. Askodrugici  /111

76. Passalorynchici  /112

77. Akwarianie  /112

78. Herezja o prorokach  /113

79. Kolutianie /113

80. Herezja o niezmienności świata  /115

81. Bezsandałowi  /116

82. Nowacjanie /116

83. Montanie  (donatyści, parmenianie)  /118

84. Wstrzemięźliwi  /118

85. Krążący  /120

86. Niespożywający pokarmów z ludźmi  /120

87. Herezja o świętowaniu Paschy z Żydami  /121

88. Herezja uznająca tylko apokryf proroków i Apostołów  /121

89. Herezja nieuznająca Pawłowego autorstwa Listu do Hebrajczyków  /123

90. Melicjanie  /124

91. Retoriusz  /125

92. Herezja uznająca cierpienie bóstwa na krzyżu /126

93. Herezja o trójkształtnym Bogu  /127

94. Herezja mająca wątpliwości co do istnienia różnych nieb  /129

95. Herezja nieuznająca ziemi niewidzialnej i niezłożonej  /130

96. Herezja zaprzeczająca, że woda została stworzona przez Boga  /131

97. Herezja o obrazie Boga w ludzkim ciele  /132

98. Herezja o tym, że dusza człowieka jest tchnieniem Ducha Świętego  /134

99. Herezja o preegzystencji ludzkiej duszy  /135

100. Gnostycka i manichejska herezja o rozumności zwierząt  /136

101. Herezja o złych królach i fałszywych prorokach, przypisująca ich złe działanie Bogu  /137

102. Herezja o trzęsieniu ziemi  /137

103. Herezja o nazwach ciał niebieskich  /138

104. Herezja mająca wątpliwości co do języka  i języków  /139

105. Herezja o nazwie języka  /140

106. Herezja o ogłoszonym roku łaski od Boga  /141

107. Herezja dotycząca terminu końca świata  /143

108. Herezja o gigantach w czasach Noego  /145

109. Herezja przypisująca Bogu powstanie pogaństwa  /147

110. Herezja o niedawnym pojawieniu się chrześcijaństwa  /149

111. Herezja o pochodzeniu pogaństwa /151

112. Herezja o niepewnej liczbie lat od początku świata  /153

113. Herezja o nazwach dni pochodzących od planet  /155

114. Herezja o niezliczonych światach  /155

115. Herezja o tym, że Bóg wygnał Adama z raju przez zazdrość  /156

116. Herezja o ślepocie Adama i Ew  /158

117. Herezja o stworzeniu ludzkich ciał po pierwszym grzechu  /158

118. Herezja dotycząca przenoszenia winy dzieci na rodziców  /160

119. Herezja o Księdze Powtórzonego Prawa  /160

120. Herezja uznająca prawnie zawarte małżeństwa za niegodziwe /161

121. Herezja dotycząca podziału świata  /163

122. Herezja o potopie  /165

123. Herezja o znakach zodiaku  /165

124. Herezja o duszach zbrodniarzy pochodzących w demony i zwierzęta  /166

125. Herezja dotycząca zbawienia przybwających w otchłani  /167

126. Herezja dotycząca statusu duszy człowieka  /169

127. Herezja o tym, że Chrystus był wcześniej u Ojca, a dopiero potem się narodził  /170

128. Herezja o tym, że Bóg zatwardził serce faraona  /171

129. Herezja zaprzeczająca, że Dawid był prorokiem Chrystusa  /173

130. Herezja o niekonsekwencjach w Psałterzu   /175

131. Herezja dotycząca grzechu Kaina  /177

132. Herezja o tym, dlaczego Bóg pozostawił Kaina przy życiu  /178

133. Herezja o gwiazdach umieszczonych trwale na niebie  /179

134. Herezja odrzucająca Księgę Eklezjastesa  /180

135. Herezja dotycząca Księgi Pieśni nad Pieśniami  /182

136. Herezja odrzucająca przykazanie dane Adamowi  /183

137. Herezja o niewłaściwymm rozumieniu obrazu i podobieństwie Boga w człowieku  /184

138. Herezja zarzucająca Bogu, że przemawiał do ludzi w różny sposób  /186

139. Herezja na temat czterech istot żyjących opisanych przez proroków  /187

140. Herezja dotycząca świętowania dnia Objawienia Pańskiego  /188

141. Herezja niedostrzegająca w Księdze Kapłańskiej zapowiedzi ośmiu głównych uroczystości kościelnych  /189

142. Herezja odrzucająca przekład Starego Testamentu dokonany przez siedemdziesięciu dwóch, a przyjmująca przekład Akwili   /191

143. Herezja o przekładzie Starego Testamentu  dokonanym przez trzydziestu tłumaczy  /193

144. Herezja o przekładzie Starego Testamentu dokonanym przez sześciu tłumaczy  /194

145. Herezja o przekładach Symmacha i Teodocjona  /194

146. Herezja o księgach Starego Testamentu znalezionych w beczce  /194

147. Herezja o tym, że nie należy złorzeczyć obcym bogom  /195

148. Herezja o kapłanie Melchizedeku  /196

149. Herezja o postach u proroka Zachariasza /199

150. Herezja o żonach i konkubinach Salomona  /201

151. Herezja dotycząca obrzezania kamiennymi nożami  /203

152. Herezja o tchnieniu, które otrzymał Adam  /204

153. Herezja o sznurze mierniczym u proroka Zachariasza  /206

154. Herezja o krukach przynoszących Eliaszowi mięso  /207

155. Herezja o cherubinie i serafinie z Księgi proroka Izajasza  /208

156. Herezja o cherubinie posłanym przez Pana do proroka Izajasza  /211

Indeks biblijny  /217

Indeks herezji wymienionych z nazwy oraz ich przedstawicieli  /225

Indeks pisarzy starożytnych i wczesnochrześcijańskich  /228