Księga kabał królowej Sobieskiej. Teksty w języku włoskim

Rękopis [Księga kabał królowej Sobieskiej] nie został dotąd tak wszechstronnie opracowany i skomentowany jako źródło do poznania mentalności w drugiej połowie XVII wieku, zwłaszcza zaś oceny oddziaływania na nią i roli, jaką w tym oddziaływaniu odgrywały wzorce myślenia magicznego. Przez autora (autorów) tego tekstu zostały one do pewnego stopnia uprawomocnione przez odwoływanie się do autorytetu Biblii, a także do tradycji mistyki żydowskiej, czyli właśnie kabały. Ta bowiem w okresie wczesnonowożytnym, szczególnie w wiekach XVI–XVII, łączona bywała z tradycją neoplatońską, tak charakterystyczną dla prądu humanistyczno-renesansowego. Owe relacje między świadomością magiczno-kabalistyczną a elementami prądów filozoficznych omówiono wyczerpująco i w niektórych punktach w sposób odkrywczy w erudycyjnym wstępie [… ]. Wartość poznawcza tego wstępu oraz komentarzy szczegółowych odnoszących się do rękopiśmiennego tekstu Księgi kabał królowej Sobieskiej jest spora także dla większego grona odbiorców niż wąski tylko krąg specjalistów [… ]. Tekst uświadamia doniosłość oddziaływania mentalności magicznej na sposób pojmowania i opisywania rzeczywistości w epoce określanej w kulturze Zachodu jako „wiek rozumu”, czyli na przełomie XVII i XVIII wieku. [… ] Inną jeszcze godną podkreślenia zaletą publikacji jest uprzystępnienie czytelnikowi polskiemu nie tylko oryginału w poprawnej, zweryfikowanej wersji językowej, ale także jego treści w języku polskim dzięki szczegółowemu omówieniu we wstępie; konkretnych, drobiazgowych „przepisów” lekarsko-magicznych na różnego rodzaju dolegliwości czy nawet choroby. Informacje te mogą stanowić wartościowy, wiarygodny klucz pojęciowy dla badaczy rozmaitych tekstów, także poetyckich, reprezentatywnych dla kultury literackiej polskiej i europejskiej drugiej połowy XVII wieku.

Z recenzji prof. dra hab. Andrzeja Borowskiego, em. profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego

Spis treści:

Słowo wstępne /9

Rozdział I. Rękopis Biblioteki Jagiellońskiej o sygnaturze 2284  /11

I.1. Historia rękopisu /11

I.2. Opis rękopisu /12

I.3. Teksty w języku włoskim /13

Rozdział II. Kabała  /17

II.1. Filozofia, magia naturalna, kabała i kabalizm: kombinatoryka, numerologia, kryptografia, szyfrowanie, steganografia /17

II.2. Tekst pisane różnymi rękami /25

II.2.1. Che cosa sia la Cabala et a che sia utile (k. 1r-72V, "ręka pierwsza")  /25

II.2.2. Altra Kabala (k. 87v-88r, 92r-92v, 89r-91v, "ręka trzecia"  /35

II.2.3. Questa rutoa serve formare il quesito (k.102r, "ręka trzecia")  /36

II.2.3.1. Altra scienza numerica (k.102r-103v, "ręka trzecia")  /36

II.2.3.2. Esplicatione dell'una colonna (k. 159r-160r)  /37

II.2.3.3. Per ricever gratie dla Prencepi (k. 209r-210r)  /37

II.2.4. Leonis sapientissimi (k. 94r-99v, "ręka czwarta")  /40

Rozdział III. Teksty włoskie pisane ręką Andrei Valetty /49

III.1. Trattato Per estraere il nome del Genio (k. 106r-113r)  /51

III.2. Per mettere in opera la consaputa Cabala numerica (k. 113v-123v)  /56

III.3. Capo Primo. Questa scienza viene chiamata Cabala (k. 171r-193r)  /59

III.4. Regola di Cabala di Salomone Imparatale divinam [ente] da Dio (k. 216r-222r)  /61

III.5. Modo di scrivere in Zifra scenza dar sospetto di Zifra (k. 223r-224r)  /62

III.6. Tabele (k. 73r, 75r, 76r, 77r, 78r, 79r, 80r, 81r, 82r, 83r, 84r, 85r, 86r, 86r-87r), wróżby numerologiczne i recepty (k. 93r-94r, 140r-141r)  /63

Rozdział IV. Masia Kazimiera Sobieska w Rzymie /69

IV.1. Dwór królowej /69

IV.2. Akademie "wtajemniczonych"  /70

IV.3. Wróżby Marii Kazimiery Sobieskiej  /71

IV.3.1. Kabala [sic] Curiosa (k. 226r-228v)  /74

IV.3.2. Modo scientifico da sapersi l'estito d'una persona per mezzo del prima lettera (k. 169r)   /76

IV.3.3. Wróżby numerologiczne i recepty (k. 121v, 133v-134r, 140r-141r, 142v, 142r, 163v-168r, 213r-214r, 215r-215v, 237v, 238r-239v)  /76

Podsumowanie /87

Rękopis Biblioteki Jagiellońskiej, sygn. 2284  /91

Księga kabały królowej Sobieskiej

Rękopis Biblioteki Jagiellońskiej, sygn. 2284 

Teksty włoskie /123

Aneks /321

Tabela 1. Składniki recept  /321

Tabela 2. Zestawienie liczb i odpowiedzi oraz znaków zodiaku i planet przypisanych do koła na karcie 99r  /327

Bibliografia /335

Indeks osób /345

Noty o autorach /351

Spis ilustracji /353

Summary /355